Lesbók Morgunblaðsins - 21.10.1945, Blaðsíða 3

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS R, *!!«r " ' r v s 499
grafa upp rústiruar á Ljótólfsstöö-
ey. Urn þrjá syni Kjallaks, Helga
lirogn, Eilíf prúða og Þorstein þvnu
ing er þess eigi getið hvar þeir
áttu sjer bólfestu. En á þessu má
sjá, að þau feðgin hafa dreift sjer
um alt landnámið og hefir það
sennilega verið gert í tvennskonar
tilgangi: að hagnýta það sem best
og, að verja það ágangi annara.
Kjallakur hefir og gefið fleirum
bústaði þarna. Er getið um Yífil,
Þórunni og Ljótólf. Hann var smið-
ur og segir að hann hafi búið á
Ljótólfsstöðum í Fellsskógum inn
frá Kaldakinn. Ljótólfsstaðir eru
fyrir löngu komnir í eyði, en rústir
nokkrar utan við Skóga, eru nefnd-
ar Ljótólfsstaðir. Nú heitir bær
Kaldakinn vestan í innra fellinu,
og mætti af því ætla að sú fells-
kinnin hefði heitið því nafni. Og
nafnið bendir ekki til þess áð þar
liafi verið skógur. Nafnið Fells-
skógar hefir verið dregið af nafni
Staðarfells, sem þá hjet aðeins Fell
eða undir Felli. Þetta styður það,
að Ljótólfsstaðir hafi verið þar,
sem nú er kallað svo. En þá er
ckki rjett til orða tekið að segja
inn frá Kaldakinn, hcldur hefði
átt að standa út frá Ivaldakinn.
Og að áttarstefnan hcfir ruglast
þarna, sjest í raun og veru á því
er seinna segir um Ljótólf og syni
hans: „Þeir rjcðust út í Fellsskóga
á Ljótólfsstaði“. Nú veltur á því
hvaðan þeir hafa komið, og er
þá skiljanlegast að taka svo sam-
an að þcir hafi frá Kjallaksstöðum
ráðist út í Fellsskóga. En þetta er
líka öfugt því að frá Kjallaksstöð-
um fcr maður inn í Felisskóga. Ber
lijer því að sama brunni um það,
að þarna hafi ruglast áttarstefnan,
snúist við hjá þeim, er skrifaði.
En setji maður í staðinn „út frá
Kaldakinn“ og „inn í Fellsskóga“,
þá er eyðibýlið Ljótólfsstaðir ein-
mitt þar sem vænta mætti að bær
Ljótólfs hefði staðið. (Þorsteinn
Erlingsson reyndi fyrir aldamót að
um, en varð írá að hverfa vegna
þess að það var óvinnandi verk
vegna grjóts og kjarrs).
Síðan segir frá því hvernig land-
námsmönnum vegnaði þarna og er
sú saga svo ruglingsleg, að bágt
er að átta sig á henni. En harmsaga
er það, saga um vináttu, sem
snýst upp í íjandskap og vígaferli,
og lýkur svo, að Ljótólfur og þrír
synir hans eru drepnir, Kjallaks-
synir tveir og sonarsonur barn að
aldri, og enn hiun áttundi maður.
Nú segir frá landnámi Geirmund-
ar heljarskinns, sem var næst, að
Geirmundur nam land frá Fábeinsá
til Klofasteina. Það er nú ekki vit-
að hvor þéiíra Kjallaks kom fyr
út, en annar hvor hefir seilst lengra
en hann mátti, og verður landið frá
Fábeinsá að Klofningum að þrætu-
landi, sem báðir þykjast eiga. Þeir
börðust út af því og veitti Géir-
mundi betur, og hefir hann þá
scnnilega fengið landið, ef marka
má þau hreppaskil, sem nú eru.
lljer má ekki rugla saman Klofn-
ingum og Klofasteinum. Klofning-
ar ( nú Klofningur) er fremst á nes
inu en Klofasteina er að leita inn-
an við Skarð á Skarðsströnd og
segir Kristján Magnússen kammer-
ráð svo í skýrslu til Bókmenta-
fjelagsins: „Við Búðardalsána,
skamt frá llvalgröfum, stendu*
klettur einn, í gegn um hvorn að
er glufa svo stór að ríða má; mein-
ast það vera Klofasteinar þcir, er
Geirmundur heljarskinn nam land
að“. — Barna-Kjallakur er nefnd-
ur í Eyrbyggju og Laxdælu, og jcg
liygg að það muni vera liann sem
segir frá í Þorskfirðingasögu að
fór með Steinólfi norður yfir fjörð,
þótt í nafnaskránni sje sagt að
þar sje átt við Kjallak gamla í
Bjarnarhöfu.
★
Við erum nú komin út að Fá-
beinsá og getum stiklað á stcinum
yfir hana, og komum heim að
Sveinsstöðum. Þar er nýbýli, 9 ára
gamalt, og er bygt úr Kvennahóls-
landi, en Kvennahóll er nú í eyði.
Sveinsstaðir eru kendir við bónd-
ann, sem bygði þar, og nú býr þar
ekkja hans með börnum sínuui. —
Þarna liefir verið grætt út stórt
og fallegt tún, þar sem móar voru
áður. Laglegt steinhús cr þar og
við það bygt fjós, hlaða, hesthús
og fjárhús, alt úr steini. Þarua var
okkur tekið eins og sjaldsjenum
fornvinum og gistum við þar um
nóttina.
Vogur. í baksýn Bjarnarhaínarfjall á Snæfellsnesi.