Lesbók Morgunblaðsins - 28.10.1945, Blaðsíða 1
42. tölublað.
JfofgmdHflteiit*
Sunnudag-ur 28. október 1945 XX árgangur.
• U»foldarpr«atraJf3<k þ>X
Fimta grein
S K A R Ð I
Eftir Árna Óla
Höfuðbólið Skarð
ITR SUMARFERÐALAGI:
Á
UM KROSSÁ verður mikil breyt-
ing á landslagi. Þar slitna björgin
í sundur og skerast þar inn tveir
dalir, með hálsi á milli. Fyrst er
Villingadalur. Hann er langur og
skógi vaxinn er fram eftir dregur.
Þar er eini skógurinn, sem til er á
Skarðsströnd. Þar hafði kammerráð
ið á Skarði í seli „með góðri
hepni“. Næstur er Búðardalur með
afdalnum Hvarfsdal. í Búðardal
sat Geirmundur heljarskinn fyrsta
veturinn, sem hann var á ísland'i.
Þar eru nú fjórir bæir, Búðardalur,
Barmur, Hvarfsdalur og Tindar. En
í Villingadal er engin bygð.
Þar sem Krossá kenmr fram úr
dalnum stendur bærinn Á og eru
í brekkunni fyrir ofan hann ein-
kennilegar klettabríkur, sem heita
Ártindar. Síðan koma háar brekk-
ur inn eftir og dragast í boga en
inst á þeim er allhátt fell, sem heit-
ir Skarðshyrna. t þeim hvammi.
sem þar myndast og vestan undir
tindinum stendur hið fornfræga
höfuðból Skarð. Frá Krossá og
heim að staðnum liggur vegurinn
um mólendi og er þar fjalldrapi og
smákjarr og hunangsilmur úr
jörðu. Slíkan ilm höfum við ekki
fimdið síðan við vorum í skóginum
hjá Kjallaksstaðaá. Nokkru fyrir
neðan veginn er lágreistur !>ær.
Það eru Geirmundarstaðir.'þar sem
Geirmundur bjó, maðurinn, sem
Landnáma telur að „hafi göfgastur
verið allra landnámsmanna á ís-
landi“. Geirmundarstaðir er nú
hjáleiga frá Skarði, og hafa verið
eins lengi og hægt er að rekja sög-
ur aftui'- í tímann. Telur ólafur
prófessor Lárusson að það geti ver-
ið rjett, að Geirmundur hafi fyrst
sest að á Geirmundarstöðum, en
ekki muni hafa liðið á löngu áður
en aðalbærinn hafi verið fluttur á
hið núverandi l>æ,jarstæði Skarðs.
Segir þó, að hann gæti strax hafa
bygt þar sem Skarð er nú, og þegar
litið sje til þess, hversu slyngir
landnámsmenn voru að velja sjer
bæjarstæði, þá megi tel.ja líklegast
að svo hafi verið.
Eftir staðháttum þarna þykir
mjer seunilegra, að svo mikill skóg-
ur hafi verið þar sem Skarð stend-
ur nú, að þar hafi ekki verið unt
að reisa bæ, fyr en menn höfðu rutt