Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.1946, Síða 4

256
tíma til þeirra athafna, ef ekki voru
sjóferðir eða aðkallandi anndr.
Það var reglulega skemtilegt að
vera með Eiríki á ferð, eða við að
reka fje á fjall. Var hann þá ólatur
að segja frá hinnd eftirtektarríku
reynslu sinni um alt, er laut að bú-
skap og fjárhirðingu, á hvaða tíma
árs sem var. En hann var snilling-
ur í því að meðhöndla allar skepn-
ur. Mjer er þó næst að halda að
helst til fáir hafi látið þekkingu
hans sjer að kenningu verða.
Ein af þeim aflraunum, sem mik-
ið voru æfðar á þeim árum var að
„fara í krók“. Maður einn, sem
fann töluvert tdl sín, hafði æft sig
all mikið í þeirri list, og er hann
kom á aðra bæi og stansaði eitt-
hvað, var það hans fyrsta, er inn
var komið, að bjóða heimamönn-
um í krók. Eitt sinn er hann kom
að Karlskála fór hann sem oftar
að bjóða mönnum í krók og ljet
svo 'um mælt að hann mundi
óhræddur fara í krók við þá menn,
er hann þekti þar nærlendis. Eirík
ur kom inn í þessu. Hafði hann
heyrt á tal gestsins, settist á rúm
gegnt honum, rjetti honum græði-
fingur hægri handar og sagði:
„Hefir þú gaman af að taka í
þennan?“
Maðurinn ljet ekki á sjer standa
og krækti saman fingrum. Þeir,
sem þarna voru viðstaddir, sögðu
svo frá, að það hefði verið edns og
gesturinn hefði krækt 1 jarðfastan
hring, því að hvernig sem hann
hamaðist, hreyfðdst Eiríkur ekki.
Gafst hinn þá upp. Sögumaður
minn sagði mjer að Eiríkur hefði
þá sagt: „Þú ættir ekki að fara um
og bjóða í krók, þú ert ónýtur til
þess“.
Heimilishœttir.
Á KARLSKÁLA var jafnan gest
kvæmt, svo ekki munu hafa veráð
margir dagar eða nætur á árinu, að
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
þar væri ekki gestir, helst eftir að
.á vetur ledð og fram eftir vori. Held
jeg að það hafi tíðum sannast mál-
tækið gamla að „smá gerast erind-
in milli Krossmessu og fardaga“.
Eiríkur var mjög ræðinn við
gesti sína, helst ef þeir voru langt
að og gátu sagt einhverjar nýung-
ar, því að þá var lítið um annan
frjettaflutning en þann, sem gestir
og gangandd sögðu. Sumir voru
vandir að segja að eins sannleik-
ann, aðrir fengust lítt um þótt þeir
fengi svartan blett á vör, eins og
sagt var um þá er sögðu ósatt eða
voru stórlygarar. Jeg og fleiri dáð-
umst að því hvað Eiríkur var nask-
ur að finna, hvort maður sagðd satt
eða ósatt. Var hann mjög laginn
að veiða upp úr mönnum tilbúnar
frjettir, og gat þá komið fyrir að
hann gerði þeim gamansamt en
saklaust grín.
Á hinum löngu vetrarkvöldum
hafði hver sinn starfa. Kvenfólk
sat og spann á rokkana, hærði
ofanaftekna ull, saumaði föt og
bætti, prjónaði undir lestri o. s.
frv. Unglingar táðu ull eða hamp
(sem karlmenn spunnu síðan úr tó
fyrir net); líka lásu þeir í fjósi
lærdómslexíur sínar fyrir lífið.
Karlmenn kembdu, tóku tog af ull,
táðu hrosshár, fljettuðu úr því
reipi og brugðu gjarðir. í vefstól
og við smíðar var að eins unnið á
daginn.
Sá var siður þeirra hjóna, að
láta lesa sögur á kvöldvökum, eða
blöð, en þó var lítið um þau. Ekk-
ert dálæti hafði Eiríkur á hdnum
útlendu sögum, er þá voru að
ryðja sjer til rúms. Um „Þokulýð-
r inn“ sagði hann, að það væri mdkið
að nokkrum heilvita manni skyldi
detta í hug að setja saman aðra
eins lygavitleysu. En manni þeim,
sem söguna átti, þótti þetta órjett-
látur sleggjudómur um jafn fall-
ega og efnismikla sögu!
Á öllum helgidögum kirkjunnar
voru lesnir húslestrar og sungið.
Lesið var í postillum Vídalíns,
Helga, Pjeturs og Páls á víxl. Um
veturnætur var byrjað að lesa
kvöldlestra og því haldið fram til
páska, eða hætt með endi Passíu-
sálma.
Með adventu var byrjað að spila
tíma á hverju sunnudagskvöldi
og því haldið áfram eftir hvers vild
fram undir þorra. Frá Þorláks-
messu fram yfir þrettánda mátti
hver ráða sjer sjálfur, nema hvað
sinna varð daglegum störfum:
hirða gripi, elda mat o. s. frv. Aldrei
fengust þau hjónin um það þótt
hjú þeirra legði frá sjer verk og
færi að líta sjer í bækur eða blöð.
Keypti eigin handaverk.
ÞEGAR þau Sigríður og Eiríkur
byrjuðu búskap á Karlskála 1864
fengust 60 hestburðir af töðu á
túninu þar. En seinasta árið sem
jeg var vinnumaður hjá þedm
(1903) fengust 500 hestburðir af
túninu í tveimur slægjum, en þá
var gott grasár, enda svo góð rækt
í túninu að mest af því mátti tví-
slá.
Árið 1880 eða 1881 fekk Eiríkur
kauprjett á Karlsskála, sem var
kirkjujörð undan Dvergasteini við
Seyðisfjörð. Þá var prestur þar
Björn Þorláksson og átti hann fyr-
ir kirkjustjórnarinnar hönd að
ráða verði jarðarinnar. Eftir því
sem mjer var frá sagt var vani þá
að selja hundrað í jörðum á 100—
150 kr. Karlskáli var metinn í þá-
gildandi jarðmatsbók á 12 hndr.
og hefði því í hæsta lagi átt að
seljast á 1800 kr. Þegar sjera Björn
kom til að gera út um söluna, fekk
hann skipaða virðingamenn tdl að
meta alt, sem Eiríkur hafði látið
bæta jörðdna síðan hann tók þar
við, bætti svo því virðingaverði við
Framh. á bls. 266