Lesbók Morgunblaðsins - 19.06.1949, Blaðsíða 3

LESBOK MORGUNBLAÐSINS
295
Sendu bændur heilar lestir á grasa-
fjall og er sagt að á Arnarbælis-
ferju í Grímsnesi hafi verið flutt-
ar yfir Hvítá klyfjar af 300 grasa-
hestum. „Þótti undur“, segir Espho-
lin, „hve menn heldust við víðast,
og að heldur fjölgaði fólk en fækk-
aði, olli því miklu betri hagsýni
manna, en fyrr hafði verið“.
Á þessu ári kom út sá boðskap-
ur Englandskonungs, að ísland,
Grænland og Færeyar skyldu vera
áreitingarlaus, þar sem engar varn-
ir voru þar fyrir, og skyldi öllum
skipum heimilt að sigla þangað,
en kæmi þó við í London eða Leith.
Jafnframt sendir og breska stjórn-
in hingað sjerstakan konsúl, er
John Parker hjet, og skyldi hann
sjá um verslun Englendinga hjer
á landi. Gerðist hann brátt mjög
afskiptasamur um verslun Islend-
inga og varð illa þokkaður. En í
skjóli hans leyfðu Englendingar
sjer ýmsan yíirgang og ójöfnuð.
Mun nú margt af því gleymt, en
þó eru til ýmsar sögur um það.
Einu sinni reiddist Savignac við
Gísla Símonarson kaupmann og
skoraði hann á hólm, en Gísli tók
því vel. Seinna um daginn elti
Savignac hann inn í hús biskups,
dró tvær marghleypur upp úr vasa
sínum og fekk Gísla aðra. Skyldi
nú einvígið fara þar fram inni í
stofu biskups. En biskup reis þá
á fætur, þreif þá báða og setti nið-
ur og skipaði þeim að sættast. Kom
síðar í Ijós, að marghleypan, sem
Gísli fekk, var tóm, en byssa Savig
nacs hlaðin. Þótti hann með þessu
hafa sýnt ódrengskap mikinn. Hafði
deila þessi risið út af kvensnift
nokkurri. Fór hún síðan til kon-
súlsins „og barst mjög á með gulli
og silkiklæðum“, og fór síðan með
honum til Englands.
Englendingar spiltu hjer æðar-
varpi og drápu fugl. Einu sinni
gengu þeir á land í Engey Savig-
nac og menn hans og fóru að drepa
fugl. Tveir íslenskir menn voru
þar nær að gera að fiski. Ætluðu
þeir að banna þeim ensku að drepa
fuglinn, en þeir gripu þá til vopna.
Annar íslendingurinn rjeðist þá á
Savignac og hafði hann undir. En
þá komu hinir að og hjó einn lcnsu
í höfuð Islendingsins svo að hann
lá lengi í sárum. Hinn manninn
börðu þeir til blóðs, en hann náði
sjer þó fljótlega aftur. Einhverjar
bætur fengu þeir hjá Parkcr.
Þess ér getið, að Parker átti
gyltu stóra og kolsvarta. Ljct hann
hana ganga lausa á götum bæjar-
ins og þóti hún vágestur mikill og
var honum fyrirskipað að hafa
hana í girðingu eða húsi. En hvort
hann hefir hlýtt því er ekki gott
að vita.
Ennfremur átti hann tík eina af-
ar stóra og grimma. Hljóp hún
upp í Mosíellssveit og drap þar fje
fyrir bændum. Reiddist Parker við
tíkina út af þessu, og þegar hann
náði í hana, ljet hann hana niður
í tunnu og skaut hana þar. Hinar
drepnu kindur varð hann að bæta
Er mælt að hann hafi orðið að
greiða nær þúsund dali í banko-
seðlum fyrir spjöll og óspektir.
PARKER fekk sjer hjer þjón ís-
lenskan, Óla Sandholt, og þótti
hann ekki hafa bætandi áhrif á
konsúlinn, og varð mjög óvinsæll
út af því.
Faðir Óla var Egill Helgason ffá
Sandhólum á Tjörnesi (f. 1745).
Þegar hann var 25 ára að aldri fór
hann til Kaupmannahafnar og tók
sjer þá nafnið Sandholt. Rjeðist
hann síðan hjá stjórninni til
Grænlandsferðar og skyldi kenna
Grænlendingum að veiða sel í næt-
ur og hákarl á lagvað, en slíkum
veiðiskap voru Tjörnesingar al-
vanir. Hann dvaldist 9 ár í Græn-
landi og gekk þar að eiga græn-
lenska konu (hálfdanska segja
sumir), sem Anika hjet. En af vos-
búð og kulda þar misti hann heils-
una. Fór hann þá til Kaupmanna-
hafnar og dvaldist þar í 15 ár. Kom
svo hingað með vörur og byrjaði
að versla en gekk lítt (d. 1812)
cnda var þá árferði sem verst.
Sumarið cftir að Parker kom
hingað, voru óþurkar miklir hjer
syðra og heyskaparbrestur. En þau
litlu hey, er inn náðust, kolbrunnu
víða. Svo voru votviðri mikil, að
eldiviður ónýttist svo í Reykjavík
og nágrenni, að til fullra vand-
ræða horfði. Var þá brent því, sem
eítir var af þófaramyllunni gömlu.
sem innrjettingarnar höfðu átt.
Steinkol voru að vísu til, en þau
voru svo dýr, að fæstir höfðu efni
á að kaupa þau.
Vöruskortur var mikilí í land-
inu og er þess getið að messuvín
hafi skort hvarvetna, og sendu þá
margir til Parkers að kaupa af
honum rándýrt rauðvín til að háfa
í messuvíns stað.
Nú var Trampe íarinn en Casf-
enskiold kominn. Gaf hanri út á-
samt Koefoed sýslumanni í Gull-
bringusýslu fyrirskipan um það að
fiskur yrði ekki seldur út úr land-
inu í slíku árferði sem nú \ar,
heldur notaður til manneldis, Fisk-
aðist þá vel hjer syðra og voru
skreiðarlestir á ferð alt sumarið.
Afli hafði brugðist fyrir norðan,
og sóttu bændur drjúgum fisk suð-
ur á land. Er talið að hestur muni
hafa farið frá hverjum bæ fvrir
vestan Öxnadalsheiði, og allt upp
í 16 frá sumum bæum.
Þegar Parker frjetti um þessa
fyrirskipan, varð hann afár reið-
ur. Gaf hann nú út boð um það
að kaupmenn mættu alls eigi selja
innlendum mönnum fisk, nje nein-
um öðrum en enskum kaupmönn-
um. Þá skipaði hann kaupmönn-
um og að senda sjer skýrslur um
þær vörur, er þeir hefðu til út-
flutnings og láta Englendinga sitja
fyrir kaupum á bestu vörunum.