Lesbók Morgunblaðsins - 04.12.1949, Blaðsíða 1
44. tölublað Sunnudagur 4. desember 1949 XXIV. árgangur.
LAIMD8IG DG LANDBROT
MILLUM ÖLFLSAR OG ÞJÓRSÁR
VEGNA þess hvað mikið hefur
verið skrifað um landsig og land-
brot á svæðinu millum Þjórsár og
Ölfusár, en margt af því af altof
miklum ókunnugleik, skrifa jeg
þessar línur.
Því hefur verið haldið fram að
landið væri að síga á þessu svæði,
og það svo mikið að nemi alt að
1—1% meter á öld. Hvað sannar
þessa staðhæfingu?
Jeg er enginn fræðimaður, en jeg
hef alið aldur minn á þessum slóð-
um, og oft við ýmis störf í fjörunni,
svo sem fyrst veiðisnatt, beitu-
tekju, fjárgæslu, sölvatekju og sjó-
róðra. Það er mikill munur á flóði
(háflæði) og fjöru (lágflæði) og
það mjög breytilegt þótt stór-
streymt sje og brimlaust, og oft
mikill munur á lágflæði, oftast
mest lágflæði í Góu og Höfuðdags-
straumi, og getur munað alt að
tveim fetum (63 cm.) frá meðal
stórstraumsfjöru. Sama er með há-
flæðið, þótt ekki muni það eins
miklu. En þar er líka sú breyting,
að það er hærra flæði með lengra
dægrinu, t. d. að vetrinum hærra
morgunflæðið en að sumrinu kvöld
flæðið. Söl spretta í stórstraums
fjöruborði á ystu skerjum, en koma
alls ekki upp úr í smástraumi, og
þau 60 ár sem liðin eru síðan jeg
fór fyrst að taka söl, eru það altaf
sömu skerin, og sömu brúnirnar
utan í þeim, sem sölin spretta á.
Ættu þó þeir blettir, sem jeg tók
söl á fyrir 60 árum að vera hættir
að koma upp úr, ef um sjáanlegt
landsig væri að ræða. Margt fleira
mætti benda á sem sannar að um
landsig sje ekki að ræða.
Landbrot hefur orðið á þessum
slóðum, en er það eins mikið og
seinni tíma fræðimenn hafa haldið
fram, svo sem að í landnámstíð
hafi verið gróið land fram í brim-
garð? Svo hagar til á þessum slóð-
um, að frá stórstraums háflæði eru
sker og grynningar ca. 1 kílómeter
frá landi, þar sem skiftast á sker
og lónpollar á milli. Skerin flest
upp úr um fjöru en flest á kafi á
flóði, og samfeldur skerjagarður
yst, þó með skörðum, sem brimið
lægir á og nefnd eru sund eða ósar,
og er farið um eftir miðum þegar
á sjó er farið. Landnáma segir að