Lesbók Morgunblaðsins - 11.12.1949, Síða 1
BRAUTRYÐ JANDI
ÍSLENSKRAR VERSLUNAR
MAÐUR er nefndur Christian Ad-
olph Jacobæus og var fæddur í
Keflavík árið 1767 og ólst þar upp.
Þegar konungur hætti íslandsversl-
un keypii Jacobæus verslunina í
Keflavík og rak hana síðan til
dauðadags. Hann henti það óhapp
að flytja hingað bóluna 1786 og
færa Reykjavík hana í vöggugjöf,
því að þetta var sama árið og
Reykjavík fekk kaupstaðarrjett-
indi.
Árið 1795 setti hann á fót verslun
í Reykjavík í fjelagi við Just Lud-
vigsen stórkaupmann í Kaupmanna
höfn. Flutti hann þá fiskhús frá
Keílavík hingað og ljet endurreisa
það við Strandgötuna og var þar
seinna ein af verslunardeildum
Thomsens, kölluð Nýhöfn, nú Hafn-
arstræti 18. Var sölubúð í öðrum
enda þessa húss, en ibúð í hinum.
Seinna ljet Jacobæus flytja annað
hús frá Kefjavík og reisa það við
endann á hinu; var það vöru-
geymsluhús. — Þriðja húsið var
seinna bygt þar fyrir vestan. Jacob-
æus hafði hjer altaf verslunar-
stjóra og varð fyrstur verslunar-
stjóri hjá honum Árni stúdent Jóns
son, sera kallaður var Reynistaðar-
mágur, sá er seinna Ijet Jörund
hundadagakóng dubba sig upp í
land- og bæjarfógeta, en hafði litla
virðingu af.
NÚ VÍKUR sögunni norður í Skaga
fjörð.
Þá bjuggu í Málmey hjónin
Simon Jónsson og Margrjet Guð-
mundsdóttir. Þau áttu nokkur börn
og var hið yngsta drengur, er Gísli
hjet.
í Málmey er grösugt og fagurt,
en þar eru huldar vættir og mikið
um huldufólk. Á eynni hvúla líka
ýmis álög, meðal annars þau, að
þar má enginn búa lengur en 20 ár,
hvort það er nú vegna huldufólks
eða annars. En bæði þar og í Þórð-
arhöfða er mikil huldufólksbygð,
og heíur það hina sömu bjargræð-
isvegi og aðrir landsmenn. í æsku
Gísla var hjá föður hans gamall
maður, sem Helgi hjet. Hann var
vanur að segja viku fyrirfram hve-
nær Hofsós-skipið mundi koma.
Hafði hann það til marks, að huldu-
skipið kæmi ætíð undir Búðar-
brekku í Þórðarhöfða viku áður
en kaupskipið kæmi á Hofsós. Á
þeim árum var það stærsti atburð-
ur ársins þegar kaupskipið kom og
færði björg í sveltandi bú. Má vera
að út af þessu hafi Gísli snemma
farið að hugsa um það hvernig á
því stæði að landsfólkið væri eftir-
bátar huldufólksins, hvers vegna
það gæti ekki líka átt sin eigin skip
og dregið sjálft björg í bú. Er það
ekki ólíkleg tilgáta, eftir því sem
seinna kom fram.
Símon faðir Gísla hafði værið at-
orkumaður og góður sjómaður. Var
hann um skeið talinn gildur bóndi.
En hann varð veill á geðsmunum
og tók þá búið að ganga saman.
Seinast varð hann brjálaður og var
þá búinu tvístrað og varð lítið úr
því. Varð Gísli nú að fara að vinna
íyrir sjer sjálfur. Var það ráð tekið
að senda hann til sjóróðra suður á
Stafnes til Rannveigar systur sinn-
ar, sem var gift Erlendi bónda Guð-
mundssyni á Stafnesi. Fór Gísli
gangandi suður með eitt hross í
taumi og reiddi á því íöggur sínar.
Um vorið fór hann svo norður á
lestum og nú ríðandi. En engin
hafði hann reiðtygi og varð að
brjóta saman sjóklæði sín og hafa
þau fyrir reiðver. Illa var hann og
nestaður. Var hann í iör mcö þcim