Lesbók Morgunblaðsins - 22.01.1950, Side 1

3. tölublað.
Sunnudagur 22. janúar 1950.
XXV. árgangur.

(féercjóteinn ~J'\riótiánóóon
SKEMMABÓNDANS
í ÞESSARI grein er því lýst hvernig bændur á Suðurlandi bygðu bæ-
arhús sín á torbæaöldinni. Er það byggingarlag í ýmsu frábrugðið því
sem var á Norðurlandi, því t ð þar mun varla hafa þekst þak úr ís-
lensku hellugrjóti. Mun það ijett sem höf. segir, að nokkur mismunur
hefur verið á húsabyggingum, eftir landshlutum. — Hefur það að
nokkru verið undir staðháttum komið og sums staðar bygt eingöngu
úr torfi, þar sem lítið var um grjót. Byggingarlagi hefur og verið hagað
nokkuð eftir veðráttu, einkum úrkomu.
Hver einn bær á sína sögu,
sigurljóð og raunabögu.
Matthías.
ÞAÐ er varla ofmælt að helmingur
þeirra íslendinga, sem nú eru ofan
moldar, hafi lifað æsku sína á
sveitarbæum víðsvegar um landið.
Alt þetta fólk á sjer endurminn-
ingar um bæinn sinn, sumt man
hann máske í tveimur eða þremur
gerfum, því torbæi þarf oft að um-
bæta og endurbyggja.
Hin tilfærðu orð skáldsins hafa
án efa leitt hugi margra manna að
sögu síns bæar, og við þá hugsun
hafa þeir komist að því, að það
sem þeir muna, er lítið brot af
Sögu býlisins, því mestur hluti
hennar er gleymdur. Þeir minnast
þess líka án efa, að gamli bærinn
sem rifinn var hrörlegur og veður-
barinn, var ekki í miklum metum,
en öll athyglin snerist að nýa bæn-
um eins og gamla vísan bendir til:
„Nú er hann kominn í nýa bæinn,
ný er orðin síðan um daginn
baðstofan."
Þó að þessu sje þannig farið er
það þó staðreynd, að fræðimenn
nútímans vita nokkurn veginn um
ríkjandi húsalag hvers tímabils í
sögunni alt frá landnámstíð. En
það er aðeins í stórum dráttum,
um hin smærri afbrigði vita þeir
ekki, og því síður hvaða húsalag
hefur verið á hverjum bæ. Líklegt
er að það hafi farið nokkuð eftir
landshlutum. Til dæmis um það má
geta þess, að hvergi hef jeg sjeð
tvílyft torfhús með þili á hlið nema
austur í Múlasýslum. Slíkir torf-
veggir mundu ekki hafa staðið
lengi í votviðrum Suðurlands. Og
mjer er ekki grunlaust um að fleiri