Lesbók Morgunblaðsins - 26.09.1954, Qupperneq 4

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r 600
segja að Halfdanarheimtur yrði á
því fé.
\*r\
ÞAÐ KOM glögglega fram við
vitnaleiðslur, að Grímur sýslumað-
ur hafði verið veikur um skeið,
bæði líkamlega og andlega ,og
mátti óhikað teljast sálsjúkur eða
með óráði. Þykir rétt að birta hér
nokkrar frásagnir um það.
[ Vinrrumenn sýslumanns báru
það, að eitt sinn um nótt, eða mjög
snemma morguns, hefði þeir fund-
ið hann berfættan úti í mýri norð-
an tdð bæinn. Var hann þar með
svartan poka og í pokanum færi,
kút með frönsku brennivíni og á-
tekinn sykurtopp. Sögðust þeir hafa
orðið að draga hann heim.
Jóii Gíslason, fyrrum skrifari
hans,; Sagði svo frá: „14. júní kom
ég að Langholti og virtist þá sýslu-
maður hljóðari en fyrrum .Nokkr-
um dögum seinna var mér sagt að
hann hefði dottið á hlaðinu og
m'eitt sig f andliti, og batt ég um
meiðslin. (Páll Hákonarson sagði
að hánn hefði verið með svartan
silkiklút bundinn um höfuðið þeg-
ar hann átti tal við hann seinast).
Sótti hann yfrið mikill svefn og
máttleýsi’ svo einu sinni sofnaði
hanrt átándandi við stofutóftar-
kampinn yestari, hvaðan ég bar
hann að vesturskemmu dyrunum
og studdi hann svo hann ei skyldi
falla meðán ég lauk upp skemm-
unni og studdi hann inn í hana.
Ekki minnist ég að hann talaði
neitt eða gerði af óviti. Bað hann
andagtuglega guð sér til hjálpar.
/ ••
Tvö níorgná sérdeilis fyrir sitt and-
lát kvartaði hamn um höfuðþyngsli
og á sunnudaginn (4. júlí) sagði
Elín Gísladóttir að hann hefði
kvartað um takverk."
Jóhann prófastur skýrði svo frá:
„Hinn 2. júlí kom ég hér að Lang-
holti eftir messu í Oddgeirshólum.
Gekk hann þá á móti mér fram í
skemmudyrnar og settumst við
báðir niður og kveiktum í pípum
okkar. Og er hann hafði tekið fáa
reyki, hné hann hastarlega fram,
að mér virtist af svefni og van-
megni. Var hann þá tekinn og lagð-
ur upp á kistu. Svaf hann þar góð-
an tíma þar til hann vaknaði sjálf-
ur. Gekk hann þá fram í dyrnar ó-
studdur og skrifaði undir bréf, sem
Jón Ólafsson þjónn hans afhenti
honum. Settist síðan aftur á kist->
una, kveikti í tóbakspípu, og sem
hann hafði tekið fáa reyki, hné
hann hastarlega áfram eins og fyrr,
og held ég að hann hefði í
bæði skiftin fallið á höfuðið, ef
hann hefði ekki verið studdur.
Kallaði ég þá á Jón Ólafsson þjón
hans, og reið síðan burt. Ekki gat
ég séð að hann væri þvingaður af
áfengum drykk í það sinn.“
Jón Ólafsson sagði að daginn eft-
ir að séra Jóhann kom þar og
sýslumaður féll í yfirlið af reyk-
ingum, hafi hann farið úr rúm-
inu fyrir miðjan morgun á nær-
klæðum einum. Hélt Jón að hann
ætlaði að segja sér fyrir verkum,
en svo var ekki, heldur gekk hann
inn aftur og lagðist í rúmið og tók
að reykja. Tók Jón þá eftir því að
hann skalf svo ákaflega að trautt
mundi hann geta haldist kyr í
rúminu. Þetta sá Margrét ráðskona
einnig. Þegar hann lagði pípuna
frá sér, tók hann bænabók Þórðar
Bárðarsönar (hinar svokölluðu
Þórðarbænir, prentaðar 1693) og
las í heyranda hljóði nokkrar bæn-
ir auðmjúklega og seinna um dag-
inn bað hann lesa guðs orð yfir
sér. ■*' ■
Páll Hákonarson sagði að hann
hefði kvartað við sig, rétt áður en
hann steypti sér í brunninn, að
hann hefði verið veikur um hríð og
væri veikur enn. Hann hefði tal-
að mikið hægar en hann var van-
ur og verið rjóðari í framan en
ella.
MÁLI ÞESSU lauk með dómi,
sem Niels Kjær og 8 meðdóms-
menn kváðu upp í Hraungerði í
Flóa hinn 29. apríl 1724. í forsend-
um þess dóms segir m. a. á þessa
leið:
„Með því að það er sannað með
framburði vitna, að Grímur Magn-
ússon hafi verið með fullu viti og
rænu allt til þeirrar sömu stund-
ar, er hann dauður fannst í brunn-
inum, skammt fyrir vestan bæinn
í Langholti, — og það líka er sann-
að, að hann hefur fundist í mýr-
inni fyrir norðan bæinn einn morg-
un snemma, berfættur, hafandi
með sér svartan poka, hvar í var
kútur með frönsku brennivíni á,
sykurtoppur skertur og mikið af
nýju færi, hvað inngefur stóran
misþanka að hann hafi ásetning til
haft það sama að gera sem síðar
fram kom — fáum vér eigi annað
séð, en hann hafi með ásettu ráði
sjálfur ofan í brunninn farið og
sér týnt.“
Svo kemur dómurinn og þá sést
til hvers öll þessi rekistefna hefur
verið gerð:
„Þess vegna skal hans eftirlátið
fast og laust góss vera halft heim-
fallið kóngi, en halft réttinum og
löglegum erfingjum, þegar fyrst
eru aftalnar allar sannar og lögleg-
ar skuldir, og þá skift því er af-
gangs verður. Skal Kgl. Maj. upp-
bera fyrirfram annað eins mikið af
því góssi, sem Gísli Gíslason í erf-
ingja nafni hefur ólöglega útsóað
og spanderað upp á það stóra be-
gravelse og útför, svo vel sem ann-
að ónauðsynlegt, sem ei vera bar.“
Síðan fara fram skifti. Öllum
lausafjármunum er skift í tvo
jafna hluta samkvæmt virðingu og
kom í konungshlut af því 36 hndr.
86 al., en í erfingja hlut 36 hndr.
90% al. Af útistandandi skuldum
og verðbréfum varð konungshlut-
ur 12 hndr. 17% al., en erfingja
hlutur 12 hndr. % alin.