Lesbók Morgunblaðsins - 16.10.1955, Blaðsíða 2

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
f 56Ö
( laugur: „Það er nú vel að við höfum
I fundizt.“
Hrafn kvaðst það eigi lasta mundu,
— „og er nú kostur, hvor er þú vill“,
segir Hrafn, „að vér berjumst allir
eða við tveir, og aé jafnmargir hvor-
ir“.
Gunnlaugi kveðst vel lika, hvort að
heldur er. Þá mæltu þeir frændur
Hrafns, Grímur og Ólafur, kváðust eigi
vilja standa hjá, er þeir berðist. Svo
mælti og Þorkell svarti, frændi Gunn-
laugs.
Þá mælti Gunnlaugur við leiðtogana
jarls: „Þið skuluð sitja hjá og veita
hvorugum og vera til frásagnar um
fund vorn“. Og svo gerðu þeir.
\ Siðan gengust þeir að, börðust
fræknlega allir. Þeir Grimur og Ólaí-
ur gengu báðir i mót Gunnlaugi ein-
um, og lauk svo þeirra viðskifti, að
hann drap þá báða, en hann varð ekki
sár. Þeir Hrafn sóttust meðan og Þor-
kell svarti, frændi Gunnlaugs, og fell
Þorkell fyrir Hrafni og lét lif sitt,
og allir fellu förunautar þeirra að lykt-
um, Og þá börðust þeir tveir með
stórum höggum og öruggum atgang,
er hvor veitti öðrum, og sóttust einart
í ákafa. Gunnlaugur hafði þá sverðið
Aðalráðsnaut, og var það ið bezta vopn.
Gunnlaugur hjó þá um síðir til Hrafns
mikið högg með sverðinu og undan
Hrafni fótinn. Hrafn fell þó eigi að
heldur og hnekkti þá að stofni einum
og studdi þar á stúfinum.
Þá mælti Gunnlaugur: „Nú ertu
óvigur“, segir hann, „og vil eg eigi
lengur berjast við þig, örkumlaðan
mann“.
Hrafn svaraði: „Svo er það“, segir
hann, „að mjög hefir á leikizt minn
hluta, en þó mundi mér enn vel duga,
ef eg fengi að drekka nokkuð.“
Guimlaugur svaiar: „Svik mig þá
eigi“, segir hann, „eí eg færi þér vatn
í hjálm mínum“.
Hrafn svarar: „Eigi mun eg svikja
þig“, segir hann.
Siðan gekk Gunnlaugui- til lækjar
eins og sótti í hjálminum og færði
Hrafni, en hann seildist í mót inni
vinstri hendinni, en hjó í höfuð Gunn-
laugs með sverðinu inni hægri hendi,
og varð það allmikið sár.
Þá mælti Gunnlaugur: „Illa sveikstu
mig nú, og odrengilega fór þér, þar
sem eg Irúði þér.“
l Hrafn svarar: „Satt er það“, segir
hann, „en það gekk mer til þess, að
eg ann þér eigi faðmlagsins Helgu inn-
ar fögru.“
Og þá börðust þeir enn í ákafa. En
svo lauk að lyktum, að Gunnlaugur
bar af Hrafni, og lét Hrafn þar líf
sitt. Þá gengu fram leiðtogar jarlsins
og bundu höfuðsárið Gunnlaugs.
Siðan bjuggu þeir um dauða menn
og færðu Gunnlaug á hest sinn eftir
það og komust með hann allt ofan í
Lífangur. Og þar lá hann þrjár nætur
og fekk alla þjónustu af presti og
andaðist síðan og var þar jarðaður að
kirkju.
Þannig lauk viðskíftum þeirra.
Bein Gtinnlaugs ormstungu hvíla
i Liíangri, en það er lítið þorp ínn
undir botni Þrándheimsfjarðar að
sunnan. En h'klegt er að beina
Hrafns og hinna átta, er fellu á
fundínumj sé að leita þar sem þeir
börðust. Menn munu tæplega hafa
haft fyrir því að flytja lík þeirra
til greftrunar að kirkju, þar sem
um útlendinga var að ræða.
En hvar mundi þá beina þeirra
að leita? Hvar börðust þeir Gunn-
laugur og Hrafn .?
Lénsmaðurinn í Veradal, Jon
Suul, hefir rannsakað þetta og þyk-
ist hafa fundið staðinn eftir lýs-
ingum sögunnar. Ritaði hann um
þetta grein, er birtist í „Verdal
Historielags árbok“ og er hér út-
dráttur úr þeirri grein.
★
Engar sagnir eru lengur hér um
slóðir um það hvar þeir Gunnlaug-
ur ormstunga og Skáld-Hrafn háðu
hólmgöngu sína út af Helgu inni
fögru. Mafgar aldir og Svai’tidaifði
hafa sjálfsagt valdið því að atburð-
urinn er fallinn í gleymsku. En ef t-
ir að sagan varð kunn hér á fyrri
öld, hefir áhugi fyrir þessu vaknað.
Margar getgátur hafa komið fram
um hvar hólmgangan muni hafa
verið háð, en á þeim hefir verið
lítið að græða þar sem þær komu
frá mönnum, er ekki voru kunn-
ugir hér og höfðu ekki rannsakað
málið. -
Við rannsóknir mínar á fornum
vegum í Veradal, er lauk 1932,
hafði ég komizt að þeirri niður-
stöðu, að staðarins þar sem hólm-
gangan var háð, yrði að leita hjá
elzta veginum yfir Súlufjall. En
nálcvæmari rannsókn drógst þó á
langinn.
Eftir margra ára yfirvegun og
upplýsingar frá kunnugum mönn-
um, er ég bar saman við staðþekk-
ingu mína, frásagnir sögunnar og
fyrri getgátur um hólmgöngustað-
inn, lagði ég svo leið mína upp til
fjalla haustið 1946 til þess að rarm-<
saka þetta betur.
Þá komst ég að þeírri niðurstoðu,
að nesið, sem gengur fram í Skála-
vatn að norðan, hljóti að vera
hólmgöngustaðunnn. Nes þetta er
um 150 m langt, 10—20 m breitt
og 4—5 m hærra en vatnið. Það er
flatt og þar er fastur jarðvegur og
standa þar nokkur birkitré á dreif,
Nöfnin Dinganes og Gleipnis-
vellir, sem nefnd eru í sögunni,
þekkjast nú eigi lengur, Þau hafa
eflaust fallið í gleymsku og önnur
nöfn komið í staðinn.
Staðháttum virðist hér bera vel
saman við það hvernig þeim er
lýst í sögunni: tvö vötn með (slétt-
um) velli á milli og nes út í annað
vatnið. Staðurinn er heldur ekki
lengra frá Súlu en svo, að Gunn-
laugur hefði vel getað gengið þá
vegarlengd um nóttina. Auk þess
er nesið rétt við gamla þjóðveginn,
og rétt austan við vatnaskil á Kili,
en það hafa verið hin eðhlegu
landamerki milh Þxándhexms og
Sviþjóðar eða Jamtalands. Er stað-
urinn því austan við ríki Hlaða-
jarls.
Vötnin tvö, sem sagan getur um,
held ég að sé vötn þau er nú nefn-
ast Skalsvatnet og Björsjöen. —
Sléttu vellirnir milli þeirra ætti þá
að vera Mærraskalvollene. Nesið,
sem ég hefi bent á, er nú nafn-
Á, völlunum hafa fyrrum