Lesbók Morgunblaðsins - 16.10.1955, Blaðsíða 4

r
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS

á^
^a^.er.ikqnuiigvr sótti ofan af
í[inú. þá var sá bær 'fyrir þeim,
'áSúlu heitir, í ofanverðri bvggð-
Mœnuveikin
og varnir gegn henni
i|mí í Verdælafylki. En eftir Stikl-
afstaðar orustu fór Þórir hundur
njeð Veniælum að elta þá Ólafs
menn, er komizt höfðu undan á
flótta. Létti Þórir þá eigi ferðinni
fyr en hann, kom um nótt til Súlu
og spurði þar þau tíðindi, að um
kveldið hefði þar komið Dagur
Hringsson og margar sveitir Ólafs
manna, haft þar náttverðardvöl og
farið síðan á fjall upp. Vildi Þórir
þá ekki eltast við þá um fjöll. En
þá voru þeir Hringur komnir á
þann veg, er Ólafur konungur
hafði farið austan.
Þarna ber þeim Heimskringlu og
Gunnlaugssögu undarlega vel sam-
an um hvar alfaraleið hafi verið
milli Jamtalands og Veradals.
Þess má geta, að áður en dr.
Finnur Jónsson skrifaði grein sína,
hafði dr. Björn M. Ólsen ritað grein
um orustustaðinn og birtist hún í
Ritum ins danska vísindafélags.
Taldi B. M. Ó. að sagan gæti yerið
rnrnin íiá réttri arísögn, en at-
Jón Suul lénsmaður hjá svonefndum
Ólafsbrunni hjá Súlu.
ESSI hættulega veiki er svo sem
ekki nýtt fyrirbæri. Sennilega
hefur hún gengið í Egyptalandi á
dögum 18. konungsættarinnar. En
þó er erfitt að átta sig á sjúkdóms-
lýsingum frá fyrri öldum. Hitt er
vitað, að Sir Charles Bell, stofnandi
læknaskólans í Middlesex, lýsti
einkennum veikinnar rækilega ár-
ið 1833. Kunnugt er um fleiri en
einn faraldur af þessari veiki í
Svíþjóð á öldinni sem leið. En í
burðurinn ekki rétt staðsettur.
Hyggur hann helzt að átt sé við
Dinganes í Sogni, en söguritari hafi
ekki getað notað þann stað og því
búið til nýtt Dinganes við landa-
mærin. Eftir að grein Finns kom
urðu orðaskifti milli þeirra út af
þessu (Skírnir 1915 og 1916). Vill
B. M. Ó. ekki fallast á þá tilgátu
Finns að orustan hafi verið hjá
Breiðavatni, því að þar sé enginn
lækur, og þar sé hvorugt örnefnið,
Gleipnisvellir né Dinganes. —
Finnur er í vafa um hvað Dinga-
nes muni þýða, en O. Rygh hefir
sýnt fram á að það sé latmæli, orð-
ið til úr Digranes.
Sé tilgáta Jóns Suul lénsmanns
rétt, ætti að vera auðvelt að sanna
hana. Nesið, sem hann bendir á,
er lítið ummáls og harðlent. Ætti
því enn að vera hægt að finna þar
einhver merki um dysjar Hrafns
og hinna 8 er fellu með honum og
götvaðir voru á sama stað. Varla
ætti bein þeirra allra að vera svo
gjörfúin, að ekki mætti finna eitt-
hvað af þeim. En ef þetta tækist,
væri fengin enn ein staðfesting á
sanngildi íslenzkra fornsagna.
Bretlandi kom fyrsti alvarlegi far-
aldurinn árið 1947. Svo virðist sem
smitnæmi veikinnar hafi eflzt á
seinni árum.
Veikinni veldur vírus, sem End-
ers og fleiri vísindamönnum
tókst að einangra og rækta, svo
að þar með var fengin von um að
hægt mundi að finna bóluefni gegn
henni.
Á undanförnum árum hefur
veikin blossað upp víða um heim.
Alheims heilbrigðismálasambandið
efndi til ráðstefnu helztu sérfræð-
inga um þetta efni í Rómaborg fyr-
ir tveimur árum. Gaf sú ráðstefna
út skilmerkilegt álit. Meðal annars
segir hún að mestar líkur sé til
þess að veikin geisi helzt í löndum,
þar sem er almenn vellíðan. Og
ástæðan til þessa er talin sú, að
þar sem mikil fátækt sé, léleg húsa-
kynni og lítill þrifnaður, þar muni
ungbörn þegar fá aðkenningu að
veikinni, en verði svo ónæm á hana
síðar. Þar sem velmegun er meiri
og þrifnaður, taka ungbörn varla
veikina; hún kemur þá niður á
stálpuðum börnum og jafnvel full-
orðnum, og er þá hættulegri.
En sem betur fer fá ekki allir
lömun. Það getur verið að heilar
fjölskyldur taki veikina, en hún er
svo létt á flestum, að þeir halda að
aðeins hafi verið um kvef að ræða.
En þótt lömun geri vart við sig, þá
læknast % sjúklinganna aftur al-
gjörlega.
Af þeim sjúklingum, sem fluttir
hafa verið í spítala í Englandi á
undanförnum árum vegna mænu-
veiki, hafa tæplega 10 af hundraði
fengið alvarlega lömun, og ekki
dóu nema 5 af hundraði. í mænu-
* *»,