Lesbók Morgunblaðsins - 17.08.1958, Blaðsíða 2
410
LESBOK morgunblaðsins
Húsið í baksýn er hálft á kafi i ösku.
að nýu, en hvarf svo aftur næsta
dag. Hinn 7. nóvember tók enn að
gjósa og nú með meiri ákefð en
áður. Skaut þarna fyrst upp 300
feta hárri gossúlu, en síðan tók
að gjósa ösku, vikri og hrauni, er
eyunni skaut enn úr kafi. Um næt-
ur var gígurinn eins og glóandi
hringur á sjónum er brennandi
hraun rann út af honum í allar átt-
ir. Tók eyan nú óðum að stækka og
varð brátt landföst. Hlóðust gos-
efnin þarna upp, þangað til þau
höfðu fært í kaf drangana miklu
vestan við eyna.
EKKERT NÝTT
Það er svo sem ekkert nýtt að
eldgos verði á sjávarbotni og eyum
skjóti þá upp. í Beringshafi skaut
upp ey 1796 og var hún nefnd
Bogoslof. Síðan hefir þessi ey
ýmist verið að sökkva eða skjóta
upp kollinum.
Á árunum 1952 og 1953 urðu eld-
gos í hafi suður af Japan og skaut
þar upp ey, sem nefnd var Myojin.
Hún sökk brátt, skaut upp aftur
og sökk enn. Þannig fór þrisvar
sinnum. Þegar eitt gosið brauzt út,
var japanskt skip þar á ferð. Það
fórst og með því 31 maður.
Hjá Tonga-eyum skaut upp nýrri
ey 1885 og var hún kölluð Falcon.
Þessi ey gerði ýmist að sökkva eða
skjóta upp kollinum aftur. Seinast
sökk hún 1927 og hefir ekki sést
síðan.
Árið 1811 skaut upp nýrri ey
skammt frá Sao Miguel, sem er
ein af Azoreyum. Þessi ey hlaut
nafnið Sabrina, en hún hvarf í sjó
nokkrum mánuðum seinna.
FRÁSÖGN UM GOSIÐ
Fréttamaður sem The National
Geographic Magazine sendi tíl
Azoreya meðan eldgosin voru sem
áköfust, hefir sagt svo frá:
Fyrst varð ég að fá leyfi yfir-
valdanna í Horta, höfuðborginni á
Fayal, til þess að ferðast til gos-
stöðvanna „á mína ábyrgð“. Fólk
streymdi þangað og gat farið sér
að voða, því að það fór ógætilega
Einn þjóðrækinn eyarskeggi rauk
t. d. út á goseyna, er hún kom fyrst
úr kafi, rak þar niður göngustaf
og hengdi skyrtu sína á hann, til
merkis um, að hann helgaði Portú-
gal þetta nýa land. Þetta var óðs
manns æði og hann hefði vel get-
að sparað sér það, því að eyan var
hvort sem var innan landhelgi
Portúgals, og svo varð hún land-
föst skömmu seinna.
Þegar leyfið var fengið steig ég
á bíl og ók vestur eyna eftir iðja-
grænum lendum, sem helzt minntu
mig á írland. Þar voru kýr á beit
í safamiklu grasi, en vindmylnur
hömuðust á hverri hæð.
Þegar nær dró vesturenda eyar-
innar, fórum við að heyra drun-
urnar í eldgígnum, og þá fór lands-
lagið af skipta um svip. Það varð
fyrst grátt og svo dekkra og þar
stóðu kornöxin visin upp úr þykkri
öskubeðju. Aska huldi húsþökin og
veginn og á stöku stað stóð
hvítur steinveggur upp úr ösku-
dyngjunni. Við staðnæmdumst hjá
húsi nokkru í Capélo, einu af þorp-
unum, sem fengið hefir öskuhríð-