Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.1959, Síða 4

380
LESBÓK MORGUNBLAÐSENS
Siglufjörður og umhverfi. — Hér má sjá hvar hinn nýi vegur á að liggja
milli Stráka og Hrauns.
Jón er það sagt, að hann hafi eign-
ast 4 laungetin börn. Giftist hann
svo seinustu barnsmóður sinni, er
Þuríður hét, og sigldi því næst til
Kaupmannahafnar til þess að fá
uppreisn hjá konungi. Var hann
heldur óframfærinn og illa til
fara, í slæmum íslenzkum búningi
og með hettu á höfði. Af hettunni
er talið að hann hafi fengið kenn-
ingarnafn sitt. Þá var Kristján 4.
konungur í Danmörk og var Jón
að vappa í kringum höll hans og
vænti þess að geta náð tali af kon-
ungi er hann færi inn eða út. Kon-
ung bar og þarna að, en er hann
sá Jón, þóttist hann vita að þetta
mundi vera einhver flækingur eða
misindismaður. Gaf konungur hon-
um þá rokna kinnhest og gekk síð-
an inn í höllina. Þá var honum
sagt að þessi maður væri fátækur
prestur frá íslandi, kominn til að
leita á náðir hans. Iðraðist konung-
ur þá og veitti presti uppreisn gef-
ins. Þetta er tekið eftir bréfi, sem
Hettu-Jón skrifaði Halfdani meist-
ara Einarssyni um skipti sín og
konungs.
Rafn Guðmundsson er kominn
að Dalabæ 1620 eða fyr. Virðist
hann hafa verið góður búþegn og
vitmaður, því að hann var talinn
göldróttur. Var það títt um vit-
menn á þeirri tíð. Er sögn um það,
að hann hafi orðið einum manni að
bana með galdri. Hét sá Styrbjörn
og bjó á Hóli í Siglufirði. Hafði
hann farið aðdráttarferð til Dala
og stolið úr útihúsum Rafns
þungri byrði af matvöru. Ekki sá
Rafn til hans, en varð þessa vísari
af forneskju sinni, og sá svo um að
Styrbjörn varð úti á Daíaskarði
með byrðina. Rafn átti og galdra-
glettur við Höskuld nokkurn í
Höfn í Siglufirði, sem var rammur
galdramaður, og bar seinast hærra
hlut, því að kennt var Höskuldi um
það er Rafn drukknaði.
En betri heimilir herma, að Rafn
hafi verið risnumaður mikill og
drengur góður. Það vitni ber hon-
um séra Guðmundur Erlendsson
skáld, sem kenndur var við Fell.
Hann var prestur í Grímsey 1631—
1634. Komst hann þá ei.tt sinn í
hrakninga mikla. Náðu þeir landi
aðeins ódauðir í Dölum og komst
prestur heim að Dalabæ og vakti
þar upp um miðja nótt. Voru svo
hinir fluttir þangað og voru þeir
þar þrjár nætur. Þessa getur Guð-
munddr í Grímseyarvísum sínum:
Þau fögnuðu mér með fegins gráti,
faðir himnanna unni þeim
og allt hið góða öðlast láti
í öðrum og í þessum heim.
Bið eg að þessa blessun játi
bæði loftið, land og geim.
Um Rafn segir svo í þjóðsögum,
að hann hafi verið ríkur og veiði-
maður mikill. Hafði hann marga
vinnumenn og útgerð mikla. Nú
var það vorið 1636 að hafís kom að
landi og fylgdi honum mikill selur.
Rafn sendi vinnumenn sína á sjó
til seladráps, en þeir hurfu skjótt
aftur og sögðu veður ískyggilegt.
Þá reiddist Rafn og atyrti þá mjög
fyrir gunguskap. Síðan fór hann
sjálfur út í ísinn með sonum sínum
þremur og einni konu. Þau drukkn-
uðu öll í þeirri ferð, og sögðu þeir,
sem bezt vissu, að báturinn hefði
sokkið undir þeim vegna ofhleðslu,
en aðrir kenndu það göldrum
Höskulds í Höfn. Lík Rafns rak
síðar í Ólafsfirði og var hann jarð-
aður þar að Sandkirkju, sem stóð
niður við sjó, en er lögð niður fyrir
löngu.
Eftir dauða Rafns brá svo við að
skrímsl mikið sást í sjónum út af
Úlfsdölum og töldu menn það Rafn
afturgenginn og kölluðu skrímslið
Dala-Rafn. Hafa síðan farið af því