Lesbók Morgunblaðsins - 27.01.1963, Blaðsíða 3

Eftir Anton Tsékov
W ELTERSKIJ málfærslu-
maður átti fullt í fangi með
að halda augunum opnvun — þung
augnalokin sigu aftur og aftur. —
Konan hans var háttuð fyrir löngu
og sjálfsagt sofnuð vært, einnig
vinnustúlkan og eflaust allir aðrir
íbúar hússins. En aumingja Selt-
erskij fékk ekki frið til að veita sér
þann munað að hugsa um mjúkt
rúmið, sem beið hans, þótt augna-
lok hans væru þung sem blý.
Hann hafði nefnilega fengið óvænta
heimsókn — á versta tíma. Nágranni
h.-is, Peregarin ofursti, hafði setið yfir
honum allan seinnihluta dagsins, rétt
eins og hann væri gróinn fastur við
sófann. — Óhugnanlega gormæltur raus-
aði hann í sífellu um það, hvernig óð-
ur hundur hefði eitt sinn bitið sig í
Krementjug. Og jafnskjótt og hann hafði
lokið sögu sinni, byrjaði hann aftur á
byrjuninni. Vesalings Seltjerskj var al-
veg utan við sig. Hvað hann vildi
vinna til þess að losna við þennan
gamla, gormælta karlfausk! Honumvarð
tíðlitið til klukkunnar og kvartaði aftur
og aftur um sáran höfuðverk. — Á fimm
mínútna fresti reikaði hann út úr stof-
unni og lét gestinn eiga sig einan góða
stund. En allt kom fyrir ekki. Ofurst-
inn virtist alls ekki skilja vísbendingar
hans, sem þó voru harla augljósar —
fyrir þann, sem vildi skilja. Peregarin
hélt bara hinn rólegasti áfram hunda-
sögu sinni, ains og ekkert hefði í skor-
izt. —
— Þessi gamli, heimsH karlsauður
hefir líklega hugsað sér að sitja hér til
morguns, hugsaði Selterskij og bölvaði
hraustlega með sjálfum sér. — Nú-
jæja, úr því kurteislegar bendingar
stoða ekki neitt, þá er víst ekki um ann-
að að ræða en grípa til grófari aðgerða
•— og vonandi áhrifameiri.
— Vitið þér, greip hann hárri rödd
fram í fyrir gestinum, hvers vegna ég
kýs fremur að búa í sveit en borg?
— Nei, hver er ástæðan?
— Jú, sjáið þér til — þar ætti að
vera miklu auðveldara að ráðstafa deg-
inum og skipuleggja starf sitt að eigin
vild — og ótruflaður. í borginni er
erfitt að halda nokkra tímaáætlun, en
hér hefur það gengið ágætlega — hing-
að til. Við förum á fætur um klukkan
níu á morgnana, borðum miðdegisverð
klukkan þrjú síðdegis, klukkan níu síð-
degis kemur kvöldmaturinn, og um ell-
efu-leytið förum við upp í svefnher-
bergið og erum nær undantekningar-
laust sofnuð um miðnætti. En ef það
kemur fyrir, að ég fer seinna að sofa
en þetta, fæ ég hræðilegan höfuðverk
daginn eftir.
— Uss, þetta er allt eintómur vani,
sagði ofurstinn. Ég átti eitt sinn ágæt-
an vin, Kuehkin ofursta, sem ég hitti
fyrst í Odessa. Það var þannig með
þennan Kuchkin ........
0,
lega gersamlega skilningslaus? hugsaði
hann, eða stendur hann í þeirri mein-
ingu, að hann sé eitthvað sérlega vel-
komin gestur?
— Heyrið þér mig — hann tók aftur
fram í fyrir Peregarin — getið þér gefið
mér ráð? Ég hef einhverja hroðalega og
undarlega verki í hálsinum. Ég næ varla
andanum! f dag heimsótti ég gamlan
vin minn. Sonur hans lá þungt haldinn
af barnaveiki — svo að ég hef senni-
Selterskj málfærslumaður, sem nú
var alveg að niðuríotum kominn, greip
einu sinni enn fram í fyrir hinum ó-
þreytandi sögumanni sínum:
— Ég veit svei mér ekki, hvað að
mér gengur — og þó. Alltaf öðru
hverju hríðskelf ég af kulda, en á
næsta andartaki er eins og það ætli að
líða yfir mig af hita. Köst mín byrja
einmitt nær alltaf á þennan hátt. Ég
verð að játa það fyrir yður, að ég er
afskaplega taugaveiklaður. Þetta kem-
ur einkum yfir mig um klukkan eitt á
nóttunni, þá sjaldan ég er vakandi á
þeim tíma — á daginn gerist það aldrei
— þá tekur skyndilega að þjóta ein-
kennilega og suða fyrir eyrum mér,
og ég verð bókstaflega viti mínu fjær
á skammri stund. Þá stekk ég upp
og eitthvað út í buskann — og fleygi
hverju, sem hendi er næst, í höfuðið á
þeim, er verða á vegi mínum. — O-o,
nú ríður yfir mig eitt kuldakastið!
Æðið getur gripið mig, hvenær sem
er
við sjálfan sig: — Ekki dugði þetta
heldur, svo að ég verð að finna upp á
einhverju nýju. Líklega bezt, að ég
lesi eitthvað upp úr verkum mínum
— og þá af lakara taginu. Já, ég á
víst enn þá hundleiðinlegu ástarþvæl-
una, sem ég skrifaði, þegar ég var í
menntaskólanum. — Ef ég nú fer að
lesa úr henni fyrir karlskrambann, þá
skil ég ekki í öðru en að hann taki
til fótanna ....
— Langar yður ekki til þess að
heyra nýjustu ástarsöguna mína?
spurði hann ofurstann eins elskulega og
hann gat. Ég hef verið að skrifa hana
í frístundum mínum að undanförnu.
Þetta er mikið verk, í fimm bindum,
með forspjalli og eftirmála. — Og án
þess að bíða svars, reis Selterskji á
fætur og tók gamalt og gulnað handrit
út úr skáp sínum.
N,
ú hlýtur honum þó að verða
nóg boðið, hugsaði málfærslumaðurinr*
lega smitazt. Já, það er sjálfsagt barna-
veiki, sem að mér gengur — haldið þér
það ekki?
— Jú, ætli ekki það, sagði ofurstinn
ofur rólega.
— Þessi sjúkdómur er víst mjög
hættulegur og bráðsmitandi. Hugsið yð-
ur bara, ef ég nú smitaði yður, ofursti!
—- Mig? .... Nei — engin hætta!
Ég, sem hef dvalizt í taugaveikihæli,
án þess að smitast. Nei, kæri vinur,
gamalt rekald eins og ég er ekki lengur
móttækilegt fyrir sjúkdóma. Það er
ótrúleg seigla í gömlu fólki. Fyrir mörg-
um árum var í herdeild minni ofursti
að nafni Trésbien. Þessi Trésbien ....
0,
— Hvað er þetta, góði vinur? Þér
verðið að leita yður lækningar.
— Fjöldi færra lækna hefir gert til-
raunir til þess að lækna mig — en án
árangurs. Þess vegna aðvara ég líka
alltaf gesti mína nógu snemma, svo
að þeir geti forðað sér í tæka tíð. Aðr-
ar varúðarráðstafanir er ekki um að
ræða.
— Já, það er nú það, sagði ofurstinn
ofur rólega, eins og ekkert hefði í
skorizt. Þeir eru margir og margvís-
legir sjúkdómarnir, sem hrjá mann-
skepnuna hér í heimi. Pest, kólera,
köst af öllu mögulegu tagi .... og of-
urstinn hristi höfuðið hugsandi. — Svo
varð nokkur þögn, unz Selterskij sagði
(með illkvittnislegri eftirvæntingu),
meðan hann blaðaði í æskuverki sínu.
Og Selterskij hóf lesturinn — en of-
urstinn hallaði sér enn makindalegar
en áður aftur á bak í sófanum, kross-
lagði fæturna og virtist búa sig undir
að sitja lengi og njóta upplestrarins.
Sagan hófst á langri og ýtarlegri
náttúrulýsingu. Þegar klukkan sló eitt,
var loks komið að nákvæmri lýsingu
á útliti hallarinnar, sem söguhetjan átti
heima í.
— Það hlýtur að vera dásamlegt að
fá að búa í slíkri höll, andvarpaði
Peregarin ofursti með velþóknun. En
hvað þér lýsið öllu fallega og vel. Ég
Framhald á bls. 6.
'g ofurstinn hóf nákvæma frá-
sögn af öllum högum Kuchkins. —•
Klukkan sló tólf á miðnætti — hún tók
að nálgast hálf eitt, en Peregarin lét
sig það engu skipta og hélt ótruflaður
áfram frásögn sinni.
Svitinn spratt fram á enni aumingja
Selterskijs. — Er mannskepnan virki-
fg Peregarin hóf nákvæma lýs-
ingu á þessum starfsbróður sínum. _______
Klukkan sló hálf-eitt.
— Afsakið, að ég gríp enn einu sinni
fram í fyrir yður, ofursti. En hvenær
farið þér yfirleitt að hátta á kvöldin?
— O, oftast svona einhvern tíma milli
klukkan tvö og þrjú. Svo kemur það
auðvitað fyrir, ef ég lendi í sérstaklega
góðum og skemmtilegum félagsskap, að
ég vaki alla nóttina — eða svo gott
sem. í dag svaf ég t. d. ágætan blund
eftir hádegið, svo að ég býst ekki við,
að ég fari að sofa fyrr en í fyrsta lagi
klukkan fjögur í nótt. — Maður er
vanur vökum síðan í stríðinu — þá
kom okkur stundum varla blundur á
brá vikum saman. Þegar herdeild okk-
ar sat um Asjalsysj á sínum tíma ....
— Afsakið, en ég hef það fyrir reglu
að hátta klukkan ellefu til tólf á kvöld-
in, því að klukkan níu til tíu á morgn-
ana þarf ég nefnilega að vera kominn
á fætur.
— Það er sjálfsagt hollur og góður
siður að fara snemma á fætur. — Nú
— en, eins og ég sagði áðan; þegar
við sátum um ....
Þýzkaland:
Þegar hermennirnir
leggja til atlögu
Eftir Bertolt Brecht
Þegar hermennirnir leggja til atlögu vita fáir þeirra
að óvinurinn gengur í broddi fylkingar.
Röddin sem skipar
er rödd óvinarms.
Sá sem talar um óvini
er sjálfur óvinurinn.
Jóhann Hjálmarsson þýddi.
S. tölubiað 1963
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 3