Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1965, Blaðsíða 3

Jr að er undar'lagt að þurfa að
gjalda þess, hve byggiuigarJistin var kom
in á hátt atiig í fornöld. EÆ miennimir
hefðu ekki asnazit til að byrja á þessum
Babelsturni, þá væri ekki svona voða-
legur tungu.málaru@lingur í heiminum.
Verst enu þó settir synir smáþjóðanna,
þeir kunna eikkert heimsmál fyrr en
eftir strangan lærdóm. Og að hugsa sér
að neyðast til að læra fyrst mál ann-
arrar smáþjóðar, svo smánarleg vo-ru
ekki önlöig neinna nema íslendinga.
Að vísu var Jón ekki að harma ætt-
erni sitt, þar sem hann stóð á þiifarinu
við afturlestina á Gullfossi. Voru það
ekki hans menn, sem höfðu fundið
Ameríku, barizt einir við þrjátíu í
Noregi og lagt hitaveituna? Jú, vissu-
iega, og hvernig var með Snorra og
Hallgrím Pétursson? Með því að hafa
aha íslendiniga, fyrr og síðar, í sjón-
hendingu á einni kippu urðu þetta sam-
ta.s einar 1200 þúsund sálir. Það er á við
stæðilega borg. Og þó að þetta fólk hafi
dreifzt yfir einar tíu, ellefu aldir breyt-
ir það ekki svo miklu. Eða hver man
'ekki þrælinn Vífil og Guðrúnu Ósvífuirs
dóttur? Og Skúla ..... sem bjó í Við-
ey.
Æ, þessi bannsetitans sjóveiki, ef Gull-
foss væri ekki svona lítiiil ,mundi hanin
ekki velta svona, hugsaði Jón um leið
og hann hjorfði ofaní Atlantshafið.
Skyldu stóru skipin nokkuð hreyfast í
sjö vindstigum? Þau nýjusitu voru sögð
með uggum. Mikil eru nú annons þæg-
indin í hinuim stóra neimi.
Gullfoss var reyndar bara ágætur.
Hafði Jón ekki mótmælt karlinium í
bæjarvinmunni, sem nafði kalilað skipið
gamaldags og þægindalítið? Hann hafði
sagt honum, að menn þyrftu ekki að
vera með nein merkilegheit þó að þeir
hefðu verið að þvæ'ast í Ameríku á
kreppuárunum. Anriars væri það nú
merkilegf, ef satt væri hjá karlinum, að
til væru skrautsaiir, jafnvel á öðru og
þriðja farrými á stóru skipunum. fs-
land var eiginlega óþægilega margar dag
leiðir á sjó frá útlöndum, því mætti
Gullfoss gjarnan veva stærri. Og þá
yrðu máltíðunum gerð betri skil í sjö
vindstigum.
reyna að taia við þennan Skota. Hainn
hafði sett upp soúð, þegar Jón hafði
í rnesta grandaileysi kallað hann „Engl-
ishman“, og hann notaði ábyggilega ekki
hinn viðurlkennda framburð. Hvernig
gat þjóð, sem hafði glatað tungu sinni,
verið með sérstöðu og merkilegheit?
Þeiir hljóta að vera meira og rninna
sama þjóðin, sem tala sama tungumálið
og búa í sama landi. En hvað þá um
Þingeyinga? Vestmannaeyingar meintu
nú víst ek’kert með sjálfstæðiskiröfum
sínum, — enda var enginn Surtur tO, er
þebta gerðist.
F ranski blaðamaðurinn um borð
talaði ensku í gegnum nefið og sneri
sér mest að imga manininum frá Kefia-
vík, sem var liprasitur að tala við hann.
Sá franski vildi allt vita. Hvers vegna
borðuðu menn rúgbrauð og hvað þýddi
orðið Vísir? í Frakkiandi ækju menn
ekki dýrum bílum eftir holóttum göt-
um, og þar væri rauðvínið svo ódýrt. Á
hinn bóginn þekktist það, að menn
tækju í nefið í Bretagne, og
margir kömnuðust við Nonna.
Annars næði íslandsáhugi
Frakka vart lengra ecn til strandanna.
Fiskimenn Pierre Lotis höfðu alLtaf ver-
ið á veiðum og Pourquoi-pas? hafði far-
izt í Faxaflóa. Landkönnuðir Frakka
höfðu staðið sig bezt í Afríku og Amer-
íku. Þó kynnu Fnansmenn bezt við síg
heima. Þeir þyrftu svo lítið til annarra
að sækja. París væri jú höfuðborg
heimsins, eins og alur vissu. Reyndar
væru það nú ekki nema 300 þús. manns,
sem héldu uppi franskri menningu. Og
vairla meira en tvær þúsindir, sem gerðu
París að því, sem hún væri. Hann taldi
sig ekki meðal þessara tveggja þúsunda,
en hann þekkti marga þeirra.
Þessi maður var auðheyrilega að jafn
aði í góðum félagsskap, en stundum var
Keflvíkingur það bezta sem bauðst.
Hvers vegnia hafði hann komið til ís-
lands? Ja, heimta lesendur ekiki aJltaf
eiitthvað nýtt? Og vissuilega væri engin
deyfð yfir föllkinu á Fróni og skærir
væru litimir. En kæmiu norðuiiljósin að
miklu gagni í allri dimmu vetrarins?
Þá hafði Ketflvíkiniguiinn sagt með sem-
ingi, að við hefðum líka tunglið. Já, auð
vitað. — Það var auðheyrt, að sá franski
h.afði aldrei heyrt talað um Hornafjarð-
armánann.
egar farið hafði verið í gegniuim
Pentlandsfjörðinn og fram hjá Aber-
deen var stutt tii Edinborgar. Þar
höfðu þeir tveggja hæða strætisvagna,
en mikið dæmalaust voru húsin sót-
ug. Þaiu voru ekki betri en raftamir
höfðu verið í gasstöðinni. Þetta var stór
borg og andrúmsloftið töluvert ann-
að en heima. Gat það verið, að Princ-
ess Street væri fallegasta gata á Norð-
urlöndum? Hvaða vitlcysa er þetta, Skot
land var ekki eitt Norðurlandanna, það
er víðair England en í Kaupmannalböfn.
En mikil ósköp var fólkið óiaglegt, ef
svo óguðlega mætti kjomast að orði.
Höfðu ekki Eniglendingar sagt á stríðs-
árunum, að íslenzkir karlmenn vseru
'þeir ljótustu í heimi? Höfðu mennimir
aldrei seð Skota — nema á flösku? En
fólkið reyndist almennilegt, það vantaði
ekki. Jón fór strax á járnbrautarstöð-
inni að æfa sig í málimu og siðum þa.r-
lendra. Ungur maður gerði þar lítið við-
vik fyrir hann og var beðinn um leið
að gefa einhverja skvringu á myntimni
og þó sérstaklega á „iiálfri krónu“. Hún
virðist vera einhvers virði, ef dæma
mátti eftir brosinu, sem maðurinn setti
upp eftir að hafa fengið hana að sam-
tali lokniu.
Sá, sem aldrei hefur farið frá íslandi,
hefur ekki séð járnbraut. Og nú sá
Jón járnbrautarstöð í fyrsta sinn. Þar
Framihald á bls. 7.
SONUR SMÁÞJÚÐAR
Eftir Valdimar Kristinsson
Það var eiginlega engin æfing í að
Deyði Einars Benediktssonar
Eftir William Heinesen
Hér á eftir fer ljóð færeyska skáldsins Williams Heinesens sem
hann sendi Blaðamannafélagi íslands og lesið var upp á Pressu-
ballinu, en hann hafði verið beðinn um að segja þar nokkur orð
um skáldið. Heinesen þekkti Einar og mat mikiis. í bréfi til mín
segir hann m.a. um Einar.
sendi ég ljóð um Einar. Ég orti það
1960 á færeysku og var það birt i
tímariti okikar Varðin. Ég orti þetta
ljóð er ég heimsótti ísland 1954, þeg-
ar við ókum framhjá þeim stað á
„Ég hefði mjög gjarnian .... viljað
segja nokfcur orð um Einar Bene-
diktsson, sem ég var svo heppinn
að kynnast persóniuiega og virði mjög
mikil.s. En sem eins konar uppbót
Suðurlandinu, þar sem Einar dvaldist
síðustu ár ævinnar, reikaði óþolin-
móður fram og aftur, gamalt skáld
og farinn að heilsu, en stloltur og ó-
bugandi þar sem hann var milli hvít-
brimandi strandar og líflauss eld-
vatnsins við Krísuvik. Vitneskjan um
þessi örlög — með stórbrotið og
dramatískt landslag að bakhjanli —
hafði óafmáanleg áhrif á mig,
ég hatfði ungur maður hitt þetta
mikla skáld, meðan hann enn var ful'l
ur af þrótti og lífskrafti, mikiilli pó-
esíu, skaphita og einnig miklum húm-
or“. Þýð.
í landsynningi bragd
av setandi sól
gjdgnum sjórok og brim.
I útnyrðingi tær oydnu heiðar —
ivans kpldu eiturv0tn,
tregans alsam.t goysandi guva.
Syndraður standi eg sjálvur
har myrkur rópar til myrkurs.
Ver heilsaður í mínum undirgangstíma,
dólski, valdfýsni Leviathan,
tú Mammon, ,Báal, Jahve!
Brátt skal eg í frpi skoða
freku týnaraeygu tíni
dimmast burtur í frumniðuni
haðani tú komst!
Verið heilsað á gravarbakka' mínum,
tit gentur og dreingir á foldum!
Veri tað seinasta ynski míit
at tit varðveita ungu kroppar tykkara,
har upphavsins aldubrot alsamt sjóða,
hábærsligari enn Atlandshavið!
at tit varðveita ljósið í sál tykkara
óg orðanna eiggiligu skaparamegi
og harðvunnu brandaroddar!
At góðsemja, vreiði, vón og treiskni
má blóma eins og angandi broðber
altíð og stund
á hesum havsins klettum!
William Heinesen.
Dauði Einars Benediktssonar
í suðri glæta
af sígandi sól
gegnum særok og brim.
í útnorðri auðar heiðar,
efans köldu eiturvötn,
tregans stöðuga, gjósandi gufa.
Sundraður stend ég sjálfur
þar sem myrkur ákallar myrkur.
Veri þú kvaddur á aldurtilastund
lati, valdasjúki Levitan,
Mammon, Baal, Jahve.
Skjótt mun ég skoða í gleði
valdgrá-ðugt manndrápstillit þitt
slokkna í rökkurrót tímans
þaðan sem þú komst.
Verið nú kvödd á minni heljarþröm
þið sveinar og meyjar á jórðu.
Veri það síðasta óskin mín
að þið haldið ungum líkömum ykkar
þar sem frumöldur sjávar sjóða á keipurn
stoltari en Atlantshafið —
að þið varðveitið ljósið í sál ykkar,
eftirsóknarverðan sköpunarmátt orðsins
og sverðsodda torsótta á tungu —
að góðleiki, reiði, von og þrjózka
megi eins og ilmandi blóðberg blómstra
nú og ávallt
á þessum hafsins klettum.
Þýðandi: Matthías Johannessen.
S. tbl. 1965.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3