Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1965, Blaðsíða 5

Yfirlit yfir leikáriö ‘64-‘65
Eftir Harald Björnsson
ÞJÓÐLEIKHÚSH)
Aliðnum vetri var óvenju-
mikið skrifað um starf-
semi leikhúsanna í Reykjavík. Ég
mun þó halda mér við þann ásetn-
ing að skrifa árlega nokkurt yfir-
lit yfir frammistöðu þeirra.
í Alþýðublaðinu 1. ágúst s.l. við-
urkennir Guðlaugur Rósinkanz, að
leikárið í Þjóðleikhúsinu hafi að
uokkru leyti misheppnazt. Má það
víst til sanns vegar færa, og er vissu-
lega spor í rétta átt að geta viður-
kennt sín eigin mistök, þó fyrr hefði
mátt koma fram.
Leikár Þjóðleikhússins hófst með
sýningum á fjórum verkum frá fyrra
leikári: Táningaást, Chardasfurst-
ínnan, Mjallhvít (barnaleikrit) og
Kröfuhafar (í Lindarbæ). Síðar kom
Kardemommubærinn (einnig barna-
leikrit). Sem sagt fimm gömul verk-
efni. Hlutu þau dræma aðsókn,
nema helzt Chardasfurstinnan, sem
entist lengst.
Fyrsta nýja verkefni leikársins var
K. aftaverkið eftir William Gibson.
Leikstjóri var Klemenz Jónsson. Sýning-
in var miður heppnuð. Varð lítið úi
henni í samanburði við hina frábæru
kvikmynd xeiksins, sem og við mátti
búast. Sýningar urðu samt 25, og voru
þær mest sóttar af skólafólki.
Hið nýja verk Guðmundar Steinsson-
•r, Forsetaefnið, fékk ekki sem beztar
viðtökur. Aðsókn var slæm og blaða-
dómar eftir því, þótt sumt gott mætti
«im leikritið segja. Leikstjóri var Bene-
dikt Árnason, og sýningar urðu 13.

► úizt var við merkilegri jólasýn-
Ir.gu — aðalleiksýningu ársins. En hvað
Bkeður? Þjóðleikhúsið býður upp á
Stöðvið heiminn! eftir þá Bricusse og
Newley undir leikstjóm Ivo Cramers.
Ekki er hægt með sanngirni að segja
annað en þetta hafi verið harla ómerki-
legt leikrit með einum leikara í aðal_
hiutverki, sem var mjög vel af hendi
leyst. Kona í hinu aðalhlutverkinu, sem
liklega varla telur sig vera leikkonu,
þótt hún næði mikilli hylli í hinni marg-
umtöluðu „Lady“. Hitt vora mest statist-
ar og dansstúlkur. Sýningar urðu þó 28,
en aðsókn ekki verulega góð. Komið
hefði getað til mála að sýna þetta létt-
meti snemma að hausti eða seint að
vori, en sem jólasýning ríkisleikhússins
— herra minn trúr! Það á ekki af þeim
að ganga jólasýningunum í því húsi!
Hver er hræddur við Virginíu Woolf,
eftir Edward Albee undir leikstjórn
Baldvins Halldórssonar, var sýning sem
leikhúsið gat verið þekkt fyrir. Vel
skrifað leikrit, þó ljótt væri og vafasamt
um erindi þess á íslenzkt leiksvið. Aðal-
hJutverkin voru mjög vel leikin. Persón-
urnar voru aðeins fjórar, og því var
verkið valið til leikfarar í sumar, sem
gekk með fullum sóma, þótt sumir
hneyksluðust. Þeir um það. Sýningar
urðu 33.
Leikþættirnir Nöldur eftir G. Wied,
og Sköllótta söngkonan eftir Ionesco,
voru sýndir í Lindarbæ. Þetta voru mjög
sæmilegar smásýningar og all-lengi
leiknar. Leikstjóri var Benedikt Arna_
son.
Um hlutverk þessa litla leiksviðs eða
hverja þýðingu það kann að hafa, er fátt
hægt að segja ennþá. En það hvarflar
Framhald á bls. 6.
Helga Valtýsdóttir, Róbert Amfinnsson, Anna Herskind og Gísli Alfreðsson í „Hver er hræddur við Virginu Woolf?“
óperetta hins íslenzka pjóöfé-
lags veröur fjörugri og litríkari
meö hverju árinu sem líður. Leik-
endurnir veröa hlutverkum sínum
œ innlífari og sýna stööugt meiri
tilþrif. Hégóminn, tildriö, hrœsnin
og sýndarmennskan veröa œ um-
fangsmeiri á leiksviöinu, og leik-
gleöi þátttakenda hefur aldrei ver-
tð meiri en nú.
Á veröbólgusviöinu er mikiö líf
i tuskunum, og fer nú brátt aö
reka aö þvi aö lýsing Stefans
Zweigs á ástandinu % Þýzkalandi
upp úr fyrri heimsstyrjöld eigi viö
um ísland. „Vikadrengir stofnuöu
banka og bröskuöu meö alls konar
gjaldeyri. En himinhátt yfir alla
aöra gnœföi stórgróöamaöurinn
Stinnes. Hann fœröi sér veröhruniö
í nyt meö því aö táka stórlán
og kaupa állt, sem falt var, kola-
námur, skip, verksmiöjur og
hlutábréf, lvallir og óöul, í raun-
inni fyrir ekki neitt, því hver
fjárhœö og skuld varö <aö engu.
Brátt var fjóröungur Þýzka-

lands í hönd-
um hans. Al-
menningur
þar x landi
hefur álla tíö
veriö ginn-
keyptur fyrir
veráldar-
gengi og var
svo viörinis-
legur aö hylla
hann sem ein-
hvern snilling“. Kannast menn
ekki viö þessa lýsingu, bara í
smækkaöri mynd? Eru ekki ein-
kennin hin sömu?
Á Islandi hefur smygl og álls-
kyns svindilbrask tekiö svo stórstíg-
um framförum, aö fjölmennir hóp-
ar rnanna, állt frá sjómönnum nið-
ur x viröulega kaupsýslumenn, eru
farnir aö hafa af því fastur tékjur.
Skattsvik eru í algleymingi, þrátt
fyrir nýtískulegan sviösbúnaö eins
og „skattálögreglu“. Ríkisstarfs-
menn x hœstu launaflokkum, sem
þar á ofan táka viö konsúlsembœtt-
um (þaö mun vera einsdæmi í
nokkru siðmenntuðu ríki), bera
minni skatta en vinnukonur. Skatt-
skráin x heild er einhver forvitni-
legasta heimild, sem tiltœk er, um
sjálfsviröingu núlifandi Islendinga.
Fjármáláhneyksli koma upp meö
jöfnu millibili áriö um kring, en á
þeim er aö jafnaði tekiö meö silki-
hönskum, enda komast dæmdir
menn til œöstu metoröa x þjóöfé-
laginu. Ráöherrar selja ríkinu hús-
eignir viö okurveröi samkvœmt
mati undirmanna sinna, en stjórn-
málaforkólfarnir þvo hendur sínar
í áviröingum hver annars, og er
það mikill kattarþvottur.
Vinnusvik og vinnuokur ákveö-
inna faglœröra stétta þjóöfélagsins
(sem í rauninni mynda x samein-
ingu einskonar yfirstétt x landinu)
skapa vandrϚi sem enginn treyst-
ist til þess aö leysa af ótta viö
óvinsœldir eöa atkvœöatap, en þess-
ar hálaunastéttir halda árlega fram
nýjum kröfum um minni vinnu og
meira kaup. Landbúnaöarpólitíkin
er sérstákur þáttur óperettunnar,
sem ekki er skiljanlegur höfundum
sínum, hvað þá heldur öörum.
Skólamál þjóöarinnar eru t öng-
þveiti og fjárframlög hins opin-
bera til menntastofnana og bóka-
safna jaðra viö grín. Hlutfállstála
þeirra, sem ganga menntaveginn, er
lœgri hérlendis en x nokkru ná-
grannalandi, og á það sinn stóra
þátt í vaxandi fúski og hálfkáki á
öllum sviðum þjóölífsins. Fúskiö er
oröiö þjóöareinkenni íslendinga,
enda gefur það langmest í aöra
hönd og fleytir mönnum lengst x
metoröákapphlaupinu.
Yfir öllum hinum sundurleita
sviösbúnaði xslenzku óperettunnar
trónar svo hinn frœgi Keflamkur-
gálgi, ginnheilagt tákn dátasjón-
varpshjaröarinnar. Er nema von
menn liti björtum augum á fram-
tíöina?
s-a-m.

Sl. tbl. 1965
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5