Lesbók Morgunblaðsins - 12.03.1967, Page 9

raddir þagnað, sem kröfðust flugbanns
á þessar flugvélar, unz gaJlarnir fynd-
ust og væru lagfærðir. En flugmála-
stjórnin treyisti sér ekki til slikra að-
gerða, sem ihafa myndi í för með sér, að
nokkur flugfélög, sem notuðu flugvélar
af „Elektra-gerð“, yiðu gjaldiþrota.
Þess í stað reyndu sérfræðingar CAB
1 samráði og í samvinnu við Lockfheed-
verksmiðjurnar að grafast fyrir um
ieynda galla vélarinnar. Kostnaður við
þessar rannsóknir varð um 2.6 milljón-
ir dala. Robert J. Sterling, blaðafulltrúi,
lýsti því yfir, að engar samsvarandi
iannsóknir „befðu náð til fleiri atriða,
eða náð meiri hraða eða nákvæmni.“ Úr
gögnum þeim, sem fengust við rann-
sóknirnar, var unnið í þrískiptum vökt-
um alla daga vikunnar — og meðal
annarra tækja voru rafreiknar notaöir.
Geysistór röntgen-tæki voru smíðuð í
því skyni að beita þeim við burðanþols-
prófanir. Á'hrif hljóðbylgna á málma
voru og athuguð — einfaldlega vegna
þess, að talið var, að Ihávaðinn frá
hreyflunum gæti orsakað málm-
þreytu . . . .“
rwi
veimur mánuðum eftir slysið við
Tell ~^rg var ráðgátan um Elektra-slys-
in leyst. Loök'heed lýsti því opinberlega
yfir, að flugvélarnar hefðu nú upplýst-
an verksmiðjugalla — of veika 'hreyfla-
festingu. Við tilraunirnar kom í ljós,
að við hörkulegar lendingar og flug í
sterkum sviptivindi gætu hreyflarnir
færzt örlítið til í sæti sínu, og upp frá
því snerust þessir aflmiklu hreyflar
ekki í sama stefnuplani og flugvélin
sjálf. Flygi þannig g'ölluð vél enn á
ný með 650 km/klst í sviptivindi, gæti
það hent, að hreyflarnir tækju að
sveiflast til í sætum sínum og á fáein-
um sekúndum gætu þessar sveiflur orð-
ið svo miklar, að hreyflarnir rifnuðu úr
íestingunum eða brytu vængina af.
„Við hefðum orðið að gera tiiraunir
með þessar flugvélar í tíu ár, áður en
þessi galli 'hefði komið i ljós — og þó
er óví'st, að hann hefði fundizt, ef við
í nær mittisdjúpu vatni leituðu björgu narmenn að þeim, sem enn kynnu að
vera með lífsmarki.
að flugvélarnar fengju að fljúga áfram,
áður en Locklheed hefði lagfært gall-
ana“. Aðrir tóku í sama streng og töldu
hershöfðingjann eiga sök á dauða hinna
62 manna, sem fórust í Boston-flúgislys-
inu, og þeir kröfðúst afsagnar hans, svo
óg flugbanns á allar flugvélar af
„Elektra-gerð“. Meðal flugfarþega
brauzt út einskonar „Elektra-hræðsla".
Ýmis fyrirtæki bönnuðu starfsmönnum
sínum að fljúga með „Elektra-flugvél-
um“. Farmiðasala hjá Eastern Air Lines
á „Elektra-ferðum" minnkaði næstum
um fjórðung. Og Johnson, varaforseti,
sem hafði tekið „Elektra-flugvél" á leigu
iyrir væntanlega kosningabaráttu,
sagði leigusamningnum upp og 'leigði
sér „Convair-flugvél" í staðinn.
Sérfræðingarnar, sem rannsökuðu
flugslysið, — og Quesada hers'höfðingi
— trúðu þiví ekki, að sömu orsakir
lægju að baki flugslysinu í Boston og
fyrri Elektra-flugslysum. Þeir héldu
fast við tilgátuna „Starar valda flug-
slysi“, og þeir höfðu á réttu að standa.
Froskmennirnir, sem leituðu leyndar-
skjalanna, luku allir upp einum munni
um það, að flakið hafi verið þalkið
þykku lagi af fuglsskrokkum, þar sem
það lá á botni Winthrop-flóa. Þegar
hreyflunum hafði verið bjargað á land
og þeir teknir í sundur, komu frekari
Hreyfill nr. 1 var stöðvaður, er flug-
vélin skall i sjóinn. Hreyflar nr. 2 og
nr. 4 (talið frá vinstri til hægri) sner-
úst ekki með fullum hraða vegna að-
skotahluta, er flugvélin snerti sjóinn,
Einungis hreyfill nr. 3 vann á eðlileg-
an hátt frá flugtaki, unz flugvélin
steyptist í 'hafið.
. Fram til þessa hafði ekki verið leitað
svars við þeirri spurningu, hvort fuglar
gætu verið hættulégir hinum nýju og
fullkomnu flugvéla'hreyflum. Nú hóf-
ust umfangsmiklar rannsóknir á hreyfl-
unum hjá General-Motors-samsteyp-
unni, sem framleiddi Elektra-hreyfl-
ana, og í vindgöngum Lockheedverk-
smiðjanna í Burbank í Kaliforníu.
Tæknimennirnir létu hreyfla af
„Elektra-gerð“ ganga við mismunandi
álag og „mötuðu" þá á störum. Þeim
lék hugur á að fá vitneskju um, hve
rr.iklu magni þeir gaetu torgað, af hinu
óvenjulega „æti“, án þess að skemm-
ast.
Það kom í ljós, að hver hreyfill gat
auðveldlega torgað og „melt“ einn til
tvo fuglsskrokka. Ef sex eða fleiri fugl-
ar sogast inn í hreyfil, þá stíflast loft-
göngin næstum. Hreyfillinn stöðvast
annaðhvort alveg eða jafnar sig smám
Hraðbátar frá nærliggjandi íþróttakl ább urðu á undan björgunarsveitunum á slysstað.
hefðum beitt sömu rannsóiknaraðferð-
um og í tízku voru við smíði fyrstu flug-
vélanna af þessari gerð“, sagði yfir-
maður flugtækniskrifstofu Lockheed-
verksmiðjanna.
Þessi verksmiðjugaHi olli Lockheed-
verksmiðjunum svo og þeim flugfélög-
um, sem áttu „Elektra-vélar“, miklu
fjáúhagstjóni. Enn á ný vaknaði sú
spurning, hvort setja skyldi flugbann á
þær 142 flugvélar, sem voru í farþega-
flugi. En með tilliti til fttugfélaganna
lét flugmálastjórnin nægja að binda
hámarksflughraðann við 475 km/lklst.
Jafnframt því var lagt fast að Lock-
heed-verksmiðjunum, að 'þær lagfærðu
hreyflafestingar á þeim flugvélum, sem
þegar voru komnar í notkun, og flug-
félögunum að kostnaðarlausu. Kostn-
abur við þessar lagfæringar var áætl-
aður 25 milljónir dala.
Áætlað var að hefja umræddar lag-
færingar í byrjun nóvember 1950 — og
þar af leiðandi hafði í byrjun október
engin flugvél verið tekin til viðgerðar í
sönnunargögn í Ijós: Innan í þeim fund-
ust sundurkramdir fulgsræflar. Þegar
flugvélin flauig í gegnum starahópinn,
höfðu hreyflarnir ásamt með loftinu,
sem þeinv er nauðsynlegt í mik'lu magni,
sogið til sín fugla — svo marga í hreyfli
nr. 1 (yzt til vinstri), að sjálfvirk
stýristaeki, sem einungis taka til starfa,
ef hreyfill stöðvast, breyttu skurði
skrúfublaðanna í það horf, að þau
drægju ekki úr flug'hraðanum. Niður-
slöður rannsóknanna voru þessar:
verksmiðjunum. En 4. október varð
fimmta Elektra-flugslysið, hjá Boston.
P
1 lugmálastjórinn, Quesada, fyrr-
verandi hershöfðingi í flughernum, var
þennan dag á heimleið frá Sovétrikj-
unum. Og 'hann hélt rakleiðis áfram til
Boston, til þess að vera viðstaddur
rannsóknir á slysinu. „Hann hefur fulla
ástæðu til þess“, skrifaði vikuritið
„Timie“, „enda stuðlaði Quesada að því,
12. marz 1957
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9