Lesbók Morgunblaðsins - 15.02.1970, Síða 5

Blóm á gröf
Jan Palachs
Eftir Björn Endreson
Hvernig cr unnt að elska
umkringdur andlitum ástvina sinna
andlitum úr stáli?
Hvernig er hægt að anda
þegar vinir þínir standa hjá fcér
með kyrkjandi greipa'r um hálsinn?
Hvernig er hægt að taka undir
hlátur morgunsólarinnar
þegar himinninn er litaður svörtu hlóði?
Hvernig er unnt að hafa skoðanir
þegar hinir hrópa yfir heiminn
að þú hugsir allt annað?
Hvernig er hægt að vinna
með þriggja tommu rýting í toakinu?
Hvernig er hægt að valda sinni óhjákvæmilegu toyrði
þegar dómarinn segir:
l>ú einn toerð alla átoyrgð?
Hvernig er hægt að lifa
veiddur í gildru
milli óbifandi múra trúmennskunnar
og toyssustingja vinanna?
Hvernig getur síðasta ósk þín Rutoashov
verið önnur en:
dauðinn?
(Úr norsku)
í»rjú ljóð eftir víetnamska búddamunkinn
Thtich Nhat Hanh
Boðskapur Friður
Lífið setti fótspor á enni mitt,
en í morgun varð ég harn aftnr.
Brosið, séð gegnum tolóm og lauf
toirtist á ný.
t>að afmáir hrukkumar,
likt og regnið strjúki hurt fótspor
af fjöruborðinu.
Á ný hefst hringrásin, frá fæðingu
lil dauða.
l»au vöktu mig í morgun
til að segja mér að bróðir minn var drepinn í orustn.
Og samt sprakk út rós í garðinum
sem breiddi út daggperluð króntolöð.
Og ég er lifandi, get andað að mér
ilmi af rósum og átourði,
get toorðað, toeðið, sofið.
En hvernig get ég rofið raína löngu þögn?
Hvernig get ég sagt ótöluð orðin
sem kæfa andardrátt minn?
Fast stíg ég fæti á þyrnl
líkt og gangi ég milli blóma,
ber höfuðið hátt.
Sprengjurnar toergmála í frostrósunum.
Tár gærdagsins hreytast í regn,
dropahljóðið á stráþakinu hvilir huga minn.
Æska (ó fóstnrjörð) kallar þú á mig
sorg mín og tregi hverfa likt og döggin.
Ég lifi hér ennþá og get hrosað, hljóðlátu hrcsi
þrátt fyrir allt þroskast ávextirnir, á tré þjáninganna.
Reikull í spori toer ég lik Iátins bróður mins yfir
hrisgrjónaakurinn
f þessu mikla myrkri.
Vitnið
er þar áfram
Ljós sprengjunnar eldhlóm, her við úimman himin
barn klappar saman lófum
hlær.
Ég heyri skothvellina
og hláturinn dejrr.
En vitnið
er þar áfram.
(Pýtt úr dönskn)
Hanna Johannessen þýddi.
Teikningar: Baltasar.
Joan of Arc by Herself
and fíer Witnesses. Régiine
Pernoud. Translated from the
French by Edward Hyams.
Penguin Bookis 1969.
Mærin frá Orleans hefur löng
um orkað mjög á ímyndunar-
aiS s>ká?da og rithöfunda. Heim-
ittdir um lif hennar og gjörð-
ir eru rnu.n meiri en almennt
gerist um miðialdafólk og þær
likjast meir þjóðsögum heldur
en staðreyndum, en eru engu
siður tryggar heimildir. En það
hefur ekki nægt, menn hafa
síðan aukið við þessar stað-
reyndir ýmsum þjóðsögum, til
þess að gera söguna enn sögu-
legri. í þessari bók hefur
Régine Pernoud safnað saman
Siðan var allt kyrrt, og
gjögigt mátti heyra dúfurnar
hagræða siér á greinunum.
GjörvöW sléttan hvarf í
myrkrið. Aðeins stirndur næ-t-
urhiminnánn varð greindur.
Hávært tíst og suð skordýra
kvað við í hlýju, mjúfcu myrkr-
imi, sem skalf eins og trumba.
Og froskarnir tóku undir við
raddir næturinnar, einn af
öðirum.
Svefn færðist yfir dúfurnar
þeim sögulegu heimilduim, sem
snerta hL Jóhönnu og raðað
þeim upp í tímaröð, þannig að
úr þessu verður ævisaga henn-
ar eftir samtímaheimildum. Allt
lifshlaup hennar er svo furðu-
legt að það var ekki óeðiilegt
að fjandmenn hennar teldu
hana vera á snærum „höfuð-
paursins”. Höfundurinn er mið-
aldafræðingur og hefur skrifað
margar bæikur um svið sitt.
Asia Handbook. Specially
Revised and Abridged for this
Edition. Editor: Guy Wint.
Peniguin Books 1969.
f þessari handbók er fjallað
um Sióran hluta heims, sem
byggður er rúmum helmingi
mannkynsins. Asía hefur breytt
í greinum gömliu beykitrjánna.
f>au gnæfðu hátt, eins og tveir
risavaxnir skuggar. Dúfurn-
ar höfðu á sór andvara, og af
og til lyftu þær höfði og hlust-
uðu kvíðafuillar eftiir snöggu
vængjataki fálikans í kyrru
næturfoftmu, en er þær urðu
einskis varar, stungu þær höfð
imu aftur undir væng og félJu
í blund. Yfir þeim hvislaðd
laufið, og stjönraubjört su>m-
arnöttin var hljóð og djúp.
mjög um svip á siðasta manní-
aldri og staðreyndir um Asiu
1930 hafa nú aðeins sögulegt
gildi. 1 þessu riti má fiinma stað-
reynd’r um stjórnmál, efnahag,
menningu og trúarbrögð þessa
heimshl'uta, eins og þær eru nú
á dögum. Þetta er alfræðirit
um Asiu og öllum nauðsynlegt,
sem stunda fjökni&kin. Bóka-
skrár fylgja öllum höfuðköfl-
uinum.
A History of Germany. Ro-
bert-Hermann Tenbrock. Trans-
lated ty Paul J. Dine. Long-
mans 1969.
Höfur.durinn er veí þekktur
kennslubókahöfundur í t>ýzka-
landi. I þessu yfirliti þýzkrar
sögu snertir hann helzfcu at-
burði og málefni varðandi sögu
þess landssvæðis sem þýzkar
þjóðdr byggðu og byggja. Höf-
undur rekur söguna, allt frá
hruni Vesitur-rómverzka ríikis-
ins og fram að stofnun þýzka
Sambandsrikisins 1949. Höf-
undur tengiir stjórnmála- og at-
vininusöguna listasögu og bók-
mennta. Góður helmingur bók-
axinnar fjailar um þýzka sögu
eftir dag,a Friðriks mik'la. Höf-
unduir leggur mikla áberzlu á
söguleg tengsl Þjóðverja víð
samevrÓFokan menniingararf og
hiuit þýzkra þjóða í örlögum
Evrópu.
William Wordsworth. Geoffr
ey Durrant. Cambridge Uni-
verisity Press 1969.
Höfun-durinn er prófessor í
enskuim bókmenntum í Van-
couvsr. Allir viðurkenna skáld-
skap Wordswort'hs og hann er
talinn til stórskálda, en hvers
vegna? Þeirri spumi-ngu leit-
ast höfundur við að sivara með
skirskctun til einstakra kvæða
hans og útlistunar á þeim, Höf-
undur telur eins og fleiri að
frjósamaisita timabill Words-
worts hafi verið árim 1798—
1805 og að hann hafi á þeim
árum ort þau kvæði, sem tjái
snilli hams og frumleika. Síð-
ari ljóð hans ná ekki þeirri
hæð og ijmsýnL sem þau fyrrL
Höfundur fjallar um einstök
kvæði hans, byggingu þeirra
og þær hugmyndir og atvik,.
sem vcru kveikja þeiirra, þessi
könnun hans er mjög itar'leg
og víðfeðm.
Story of a Year 1798. Ray-
mond Postgate. Longmans 1969.
Höfundur hefur lengst af
fengizt við biaðamennsku,
starfa við sósíalísk Möð og
unnið að útgáfum og samið rit
varðandl stjórnmál Nú vinnuT
hann að endurútgáfu rits Wellsr
Outlime of Modern History.
Hann setti sam.an rit svipað
þessu um árið 1848 fyrir
nokkru og nú kemur þefcta. í
ritinu leitast höfundur við að
draga upp allsherjar mynd árs-
ins 1798. Hann fjallar um merk
is atburði ársins, hann lýsir
gerð þeinra þjóðfélaga, sem
helzt koma við sögu, lífshátt-
um manr.a, tízkun.ni, uppgötv-
unum og þróun lækn.avísind-
anna. Af nógu er að taka og
þrátt fyrir óhemj.u magn heiim-
ilda hefuir höfundi tekizt að
bregða upp mynd þessa árs.
Bókin er fjörlega rituð og
skemmtEeg aflestrar.
15. febrúair 1970
LESBÖK MQRGUNBLAÐSIN S 5