Lesbók Morgunblaðsins - 31.10.1971, Page 10

Höll Landshöfðingjans
konungdæminu og Lækjarbotna
ættin hefði stofnað lýðveldi.
Geir Öfeigsson í Næfurholti
væri forseti og Sverrir í Sel-
sundi forsætisráðherra. Sverr-
ir tilkynnti mér siðan, að nann
sem róttækur maður ætlaði að
Xáta skera alla kónga, krata og
annað pakk og benti mér á ljós-
hærðan pilt, Brynjólf Teitsson
frá Flagbjarnarholti, sem hann
sagði vera böðul lýðveldistns.
Ég heimtaði frændsemisgrið og
eftir að hafa útskýrt landbún-
aðarstefnu Gylfa á hjartnæm-
an hátt og sungið Marseillais-
inn á þýzku og International-
inn á íslenzku hafði ég komið
ár minni svo vel fyrir borð, að
ég fékk meira að segja embætti
og var dubbaður til fyrrver-
andi listamanns á eftirlaunum
með titlinum kratafífl. — Sic
transit gloria mundi.
Kóngamir komu nú i dyra-
gættina og sögðu að veðrið
væri að batna. Fóru menn nú
að tygja sig og mun byltingin
hafa reynst með friðsamari
sinmar tegundar.
Ég var sendur í svokallaða
Hnausa og Eskihlíð með Sig-
urði kóngi, Sigvarði og Sig-
birni frá Skarði. Ekkert mark-
vert gerðist, nema Sigbirni
dvaldist nokkuð lengi uppá
Eskihlíðinni. Hann birtist þó
um siðir og tilkynnti okkur fok
vondur, að hundurinn sinn
hefði svikið hann og væri sá
síðarnefndi hvergi finnanlegur.
Hundurinn, sem reyndar var
stáipaður hvolpur frá Skarði
og nefndist Kátur, kom þó
fram um síðir, en hann hafði
reyndar verið að týnast af og
til i allri fjallferðinni, og
kenndu vísir menn hvolpaviti.
Höfðum við stigvaxandi samúð
með Kát, eftir því sem nær dró
byggð og Sigbjörn vLst Iika.
Daginn eftir var komið ágæt
is veður og var ég sendur með
Pálma á Læk, að smala Sauð-
leysumar. og Hrafnabjörg. Við
fundum margt fé og sagði Pálmi
mér, að koma því fyrir rekstur
. inn, en sjálfur ætlaði hann yfir
hraun eitt mikið og síðan í Vala
fellið. Ég hitti reksturinn við
svokallað Nýjahraun og voru
þau Ester. á Hólum, Vilhjálmur
Þórarinsson i Litlu-Tungn,
Indiiði Kristmundsson í Holts-
múla og Olgeir Engilbertsson í
Nefsholti að- reka. Ég bjóst
einnig við að sjá Ævar Pálma
Eyjólfsson frá Hvammi með
rekstrinum, en það kom á dag-
inn, að einn hestanna, sem reka
átti fram, neitaði skyndilega
öllu slíku og tók strikið til
baka beint inn í Landananna-
heHi. Varð Ævar Pálmi að
þeysa á eftir honum og teyma
hann siðan niðureftir. Tafði
þetta að sjálfsögðu reksturinn
mikið auk annars, sivo það ráð
var tekið, að Olgeir, sem var
með trússabílinn, bað um hjálp
úr byggð. Kom Sigurjón Páls-
son á Galtalæk með þrjú
barna sinna og vinnumann frá
Framh. á bls. 16
Siðprúðar
konur...
Framh. af bls. 7
Já, hvers vegna? Ég hafci
ekki reyint að ským neitt, en
á þessu var skýring, og hún
gnð. Þegar ég heyrði orðdð
Spánn, sá ég ekíki fyrir mér
konunga og presta, né heldur
málara og höfðingja, né Mad-
rid og Sevilla, heldur viðáttur
tómieikans, afskekkt hálendi,
þar sem einmana f járhirðar
búa, hina harðbýlu jörð Spán-
ar, sem teygir sig um óendan-
tega fjarlægð, þar sem tekið
hafa sér bólifestu veðurbarðir
tmenn, sem aldrei haifa sett á
sig hálsbindi né setið hest með
skrauttyigjnm. 1 stuttu máli,
þegciir ég hugsaði um Spán,
hugsaði ég fjrrst og fremst: um
Extremadura, hið grimma land
í vestri, en þar er Badajoz
helzta borgin.
Eítt öruggasta tákn þess, að
þetta sé Spánn er það, hve
•margar ungar giftar konur
leyfa sér að verða feitar.
Fyrsta kvöldið, sem ég var í
Badájoz, gizfcaði ég á að
spánskar konur þrjátiu ára og
eidri væru um það bil tuttuigu
punduim þyngri en aimerisíkar
og franskar konur á sama
aldri og úr sömiu stétt. Ég
minntist á þetta við Spánverja
nokkurn, sem lét í Ijós sam-
þykiki sitt og sagði, „Það er
eitt af þvd fegursta, sem sést
á Spáni. Að sitja á torginu í
ljósasikiptunum og horfa á feit-
ar giftiar konur vaigga firamhjá
ásamt eigiramanni og bömium.
Það er falíegt veg'na þess, að
þegar kona á Spáni er einu
sirani gift, þamf hún aldrei
'framar að óttast matborðið.
Hún á mstnn sinn og ekkert á
jörðu getur tekið hann firá
henini, svo henni stendur hjairt-
anlega á sama hve feit hún
verður. Á Spámi eru engir
skilnaðir og bömin og heimilið
er ekki hægt að taka frá henni
heldiur. Hún er öru.gg. Að vísu
tekur eiginmaður heranar sér að
líkindum hj'ákonu. Þrír fjórðu
hinna ágætu spánsku herra-
manna, sem þér hafiB haft svo
mikla ánægju atf að hitta, hafa
hjáfconur. En þeir mundu haifa
þær hvort sem koniur þeirra
væru grannar eða feitar. Þess
vegna borða konumar okkar,
elska börnin Sín, fara d bíó og
slúöra og setja traust sitt á
kirkjuna, tid fjandans með ail-
an megrunarkúr, og hvergi í
heiminum finnast ánægðari
konur.“
8.
Dag nokkum, er ég sat á
torginu, birtist mér brot af
sveitalífinu á óvæntan hátt.
Áður hafði ég tekið eftir vöru-
bíl útbúinn sætum, sem virtist
ætlað að rúma óvenjulegan
fjölda farþega, en ég hafði
ekki veitt þessu frekari at-
hygli. Nú ók þessi sami vöru-
bíll upp að torginu og skilaði
af sér fjórtán manneskjum,
sveitafólki í sparifötunum, þar
á meðal brúði og brúðguma.
Það var engin kátína í hópn-
um þótt brúðkaupið væri aug-
sýnilega nýafstaðið, og ég
gerði ráð fyrir, að brúðkaups-
gestir væru á leiðinni í ein-
hvers konar veizlu, en þetta
var mjög fátækt fólk, bláfá-
tækt, og þegar það gekk fram-
hjá, tók ég eftir því, að brúð-
guminn var sólbrenndur, hæg-
látur, breiðleitur bóndi um fer-
tugt, og brúður hans var sér-
lega ófrið piparmey um það bil
fimm árum eidri. Ég minnist
þess ekki að hafa séð konu svo
ólíka brúði og sem kunni jafn
illa við sig í brúðarskartinu.
Þegar hún gekk framhjá borð-
inu mínu, brosti ég, og mér
mætti augnaráð þess, sem unn-
ið hafði baki brotnu og ekki
var kominn til hátiðahalda,
heldur til eins dags hvíldar áð-
ur en stritið hæfist á ný. Þau
voru ekki á leið i veizlu held-
ur í issöluturn, þar sem brúð-
guminn stóð við hliðina á af-
greiðslumanninum, útbýtti
rjómaísnum og taldi gestí sína,
eirtn í eínu, og hver þeirra
fékk rjómaíssamloku, sem kosc-
aði fjórar krónur. Þetta gerði
fjórtán sinnum fjórar eða
fimmtlu og sex krónur fyrir
brúðkaupsveizluna. Sveitafólk
ið stóð í sóiskininu og borðaði
rjómaísinn og klifraði síðan
upp á vörubílinn. „Hvaðan er-
uð þið?“ spurði ég einn karl-
mannanna. „Medellin", svaraði
hann, „við komum hingað til
að halda veizluna." Síðan hélt
hann áfram ótilkvaddur:
„Hann kom heim frá Þýzka-
landi til að kvænast henni.“ Ég
skildi ekki fyrr en seinna hvað
þessi athugasemd táknaði.
9.
Þeir fylgdu mér til kirkj-
unnar þar sem særði maðurinn
hafði fallið ofan úr turninum,
og á óhefluðum eíkardyrum
kirkjunnar las ég tilkynningu
þar sem einhver umdæmisbisk-
upinn hafði fyrir löngu síðan
sett fram lífsreglur þær, er
íbúar staðarins skyldu fara
eftir:
1. Konur skulu ekki sýna sig
á götum þessa þorps í kjólum,
sem eru of þröngir á þeim stötí-
nm, sem vekja illar ástríð-
ur Iijá karlmönnum.
2. í>ær mega aldrei vera I
kjólum, sem eni of stuttir.
3. Fær verða að gæta þess
sérstaklega að klæðast ekfci
kjólism, sem eru flegnir að
framan.
4. Það er svívírðilegt af kon-
um að ganga um göturnar með
stuttar ermar.
5. Sérhver kona, sem sýnir
sig á götu, á að vera í sokkum.
6. Konur mega ekki klæðast
gagnsæju efni eða netefni á
þeim hlutum líkamans, sem vel
sæmi krefst að séu huldir.
7. Við tólf ára aldur verða
stiilkur að byrja að klæðast
kjólum, sem ná niður á hné, og
alltaf sokkum.
8. Litlir drengir mega ekkl
láta sjá sig á götunni með ber
læri.
9. Stúlkur mega aldrei ganga
um fáfama staði, því það er
bæði siðlaust og hættulegt.
10. Engin siðprúð kona eða
stúlka lætur nokkurn tíma sjá
sig á reiðh jóli.
11. Engin siðprúð kona læt-
nr nokkum tíma sjá sig i bux-
um.
12. Þa5, sem í borgunum er
kallað „nýju dansarnir“, er
stranglega bannað.
11. júlí 1013.
10.
Atferli ferðamanna er und-
arlegt, og eitt sinn siðla dags,
er ég sat á Plaza Mayor,
heyrði ég nokkra Frakka tæta
Ameríku í sundur. Fyrstu
gagnrýnishriðinni gat ég ekki
mótmælt með rökum: Amerí-
kanar voru óheflaðir, þá
skorti sögulegan skilning,
hugsuðu aðeins um viðskipti,
voru tilfinningalausir og ættu
að halda sig heima. Mig lang-
aði til að gripa fram í fyrir
næstu gusu ásakana, því þar
virtist mér skotið nokkuð hátt
yfir markið: Ameríkanar voru
aliir hávaðasamir, kunnu enga
mannasiði, höfðu enga mennt-
un, enga dómgreind, og voru
hneykslanlega grófir í klæða-
burði, tali, borðsiðum og al-
mennri hegðun, en ég stillti mig
vegna þess, að þetta var við
nánari íhugun sama þulan, sem
heyrðist um alla Evrópu, að-
eins í gagnorðari framsetn-
ingu hér en annars staðar. En
þegar Frakkar þessir bættu við
þriðju árásinni, neyddist ég til
íhlutunar: Ameríkanar ógna
heiminum vegna þess, að þeir
neita að horfast í augu við
raunveruleikann.
Svo vildi til, að á þessari
stundu hélt ég á korti í hend-
inni, sem var opinberlega
dreift af frönsku stjórninni til
heiðurs tuttugu ára afmæli
landgöngu Bandamanna í Nor-
mandí 6. júni 1944. Kortið var
vel hannað, eins og slíkir hlut-
ir jafnan eru i Frakklandi, og
sýndi hetjulega mynd af de
Gaulle hershöfðingja í fylk-
ingarbrjósti fransks herflokks,
heilsað af ofurhugum and-
spyrnuhreyfingarinnar, sem
þegar höfðu borið sigurorð af
þýzka hernámsl'ðinu í Frakk-
landi. Langt í fjarska, rekandi
lestina, var einn amerískur fót-
gönguliði og einn enskur liðs-
foringi. Ég rétti einum Frakk-
anna við borðið kortið og
spurði, „Er þetta raunveru-
leiki?“
Framh. í næsta bJaði.
I Landman nalaugum
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
31. október 1971