Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1976, Page 14

Fremst á myndlnni
má sjá spennistöðvar-
hús Rsfmsgnsveltu
Reykjavfkur ’sem
Jens teiknaði og
byggðl 1920—21 en
þau ár byggAi hann
Jafnframt nokkur hús
eftir sömu teikningu
fyrir Rafmagnsveitu
Reykjavfkur. Þetta
hús varð að vlkja fyr-
ir breytingum sem
gerðar voru I miðbaen-
um, ásamt húsl Knút
Sfmsen bejarstjðra
sem faðir hans reisti
og var númer 25 við
Hafnarstræti og var
fyrsta húsið sem reist
var samkvæmt bygg-
ingarsamþykkt
Reykjavfkur. Þar var
einnig fyrsta Kaup-
höll tslendinga stað-
sett um árabil.
Eins og sjá má á
myndinni hefur
versti ðvinur gömlu
húsanna Kúlan lokið
hlutverki slnu. Og við
taka ámoksturstæki
sem moka múrbrot-
um á blla sem aka þvl
I uppfyllingu. Spenni-
stöðvarhús Rafmagns-
veitu Reykjavlkur
hefur verlð brotið
niður. Og vissulega
litur þetta ekkl vel út
fyrir áhugamenn um
húsfriðun, en svo
skemmtilega vill til
að RR á 3 hús af þess-
ari gerð, og er þegar
hafinn undirbúning-
ur að varðvelzlu eins
þeirra, en það er
spennistöðin Duus,
eða Vesturgata 2 sem
verður rafvædd á ný.
Eiga ráðamenn RR
þakkir skillð fyrir
þann skilning sem
þeir sýna þessum
málum.
Verk hans lofa meistarann
Framhald af bls. 13.
getað fyllilega áttað mig á,
hvernig á þvf stðð að þarna ruku
báðir hestarnir á fulla ferð. Ég
býst naumast við, að það hafi ver-
ið ásetningur okkar að ríða svo
djarft á þessum stað. Þegar við
komum niður undir Gasstöðina
komu bflar og hestvagnar á mðti
okkur. Eggert var svo heppinn, að
hann gat rennt Trausta á stfg,
sem lá inn að Gasstöðinni og var
þar með sloppinn. Ég var kominn
dálftið lengra og tók það ráð að
snúa Blesa til vinstri á vegkantin-
um. Þar var ræsi meðfram veg-
kantinum, en fast að ræsinu var
rimlagirðing framan við hús með
litlum grasi grónum garði framan
við. Þegar ég kom út á vegabrún-
ina að ræsinu, er þar hestur með
vagni fyrir mér, en bfli þaut
framhjá. Það skipti engum tog-
um. Blesi tekur sig þarna upp af
vegkantinum og hentist yfir ræs-
ið og rimlagirðinguna inn f garð-
inn. Varð ég ekki var við, að hann
kæmi við girðinguna. Ég var óvið-
búinn þessu heljarstökki og hent-
ist úr hnakknum og slengdist á
hliðina niður á rimlana, sem voru
sneiddir og oddlagaðir, eins og
slfkir rimlar eru vanir að vera.
Þegar athuguð er aðstaða hestsins
undir þetta stökk, þvf að hann
sneri skáhallt við girðingunni
þegar hann tók sig upp, þá hygg
ég, að fullyrða megi, að þetta hafi
verið með frækilegri stökkum,
sem fslenskur hestur framkvæm-
ir með átján fjórðunga drelli á
bakinu. Hæð og svigrúm þessa
stökks var ekki mælt. Ég svaf vel
um nóttina eftir þetta skemmti-
lega ævintýri. Morguninnn eftir
var ég hálfstirður f skrokknum og
flýtti mér að komast f heitt bað.
Kom þá f ljós, að hægra læri mitt
og mjöðm var kolsvart að lit eftir
kynninguna við rimlagarðinn.“
Nokkrum rtýjungum byrjar
Jens á þegar hann byggir Krists-
kirkju f Landakoti, en þar notar
hann járnrennur eða pfpur sem
steypan rann eftir niður f vegg-
ina. Einnig má geta þess, að Jens
steypti vikurstein með tveimur
holrúmum og klæddi innan hið
mikla sjúkrahús f Landakoti með
þeim, en árið 1928 hafði hann
gert múrhúðun úr vikursandi
ínná útveggi kaþólsku kirkjunn-
ar.
Éitt af mestu áhugamálum Jens
var bygging kirkju f Selási. H :fði
hann eignast allstórt landsvæði
þar, komið upp glæsilegu sumar-
húsi, ræktað landið og bætt.
Kirkjan skyldi vera helguð sjó-
mannastéttinni. Árum saman
vann hann að þessu mikla áhuga-
máli sfnu og stuðlaði að fjársöfn-
un til þeirra framkvæmda og lét f
þvf sambandi gefa út kort af
kirkjunni, eins og hún átti að
vera. Hugmyndin er tekin úr fs-
lenskri náttúru og sameinar got-
neskan byggingarstfi. Ekki auðn-
aðist Jens að sjá þetta stærsta
áhugamál sitt rætast. Teikningar
munu hafa verið afhentar
biskupsskrifstofu til varðveislu.
Ekki er mér kunnugt um að
áformað sé að nota þessa teikn-
ingu.
Verkfæri Jens frá þessum tfma
voru sérstæð mjög. Hafa þau ver-
ið afhent Árbæjarsafni til vörslu.
Munu þau, að ég best veit, vera
geymd á Korpúlfsstöðum. — Erf-
itt hlýtur að vera fyrir þá sem
veita viðtöku gjöfum sem þessum
að þurfa að hola þeim niður f
vafasamar geymslur. Hygg ég að
slfkt fyrirkomulag hljóti að særa
tilfinningar gefenda og geta jafn-
vel orðið til þess, sem er enn
verra, að safnið eignist alls ekki
þá muni, sem það ætti að geyma.
En sjálfsagt er naumt skammtað
til þessara mála f fjárveitingu,
því eitt er vfst, að þeir sem veita
þessu viðtöku er gott fólk sem
skilur gildi þess að varðveita
slíka muni.
Jens hafði um tíma fleiri járn f
eldinum en byggingar, þð það sé
ekki öllum kunnugt, en það var
útgerð. Þó hygg ég að hann hafi
þar ekki fengið ábata sem erfiði.
Var það togarinn Sindri, sem
hann var meðeigandi f. Held ég
þátttaka hans f útgerðinni hafi
fremur orðið til að rýra efnahag
hans en gefa rfkulegan gróða.
Jens lét setja fallegan silfur-
skjöld upp um borð f togaranum.
Orti Sigrfður Eyjólfsdóttir, systir
Jens, fallega vfsu á skjöldinn:
Sindri úr Ægi, safni auð,
sem sæmd og lán f stafni,
gegnum brim og bárugnauð,
berist Guðs f nafni.
Þegar sameigninni vegna út-
gerðarinnar var slitið ætlaði Jens
að taka skjöldinn og finna honum
annan stað, var hann horfinn og
hefur ekkert til hans spurst sfð-
an.
Á sfnum bestu árum reisti Jens
sér fbúðarhús við Grettisgötu nr.
11. Hús þetta sker sig úr frá öðr-
um húsum f götunni hvað list-
fengi snertir, enda hefur mikil
alúð verið lögð f byggingu þess og
þvf verið vel við haldið. Hann
hafði þá nokkru áður fest ráð sitt,
eða árið 1908, er hann giftist Val-
gerði Jónsdóttur Bjarnasonar
faktors hjá Edinborgarverslun,
mestu mannkostakonu. Valgerð-
ur var manni sfnum hin mesta
hjálparhella f erilsömu starfi. Gat
hún létt undir með bónda sfnum,
unnið f teikningum og útreikn-
ingum, en reikningsgáfur hafði
hún svo umtalað var. Hún var
kona bókhneigð og skrifaði fall-
egt rétt mál. Valgerður var systir
Árna Jónssonar timbursala, en
þau hjón voru sameignarmenn
með honum að þvf fyrirtæki. —
Þau áttu tvö börn, Jón sem heit-
inn var eftir föður Valgerðar, og
Helgu sem leát 8 ára gömul og var
öllum harmdauði. Einnig átti
Jens son sfðar; er það Gunnar B.
Jensson húsasmfðameistari.
Á þessum árum var besturinn
þarfasti þjóninn. Voru þau hjón
fljót að tileinka sér þá skemmtan.
Valgerður hafði mikið yndi af
hestum og áttu þau jafnan fallega
og góða reiðskjóta. Og friðsælt
hefur það verið f þá daga að láta
klárana skokka frá Grettisgötu
11, laus við hættur og hávaða bfl-
anna, sem þá var Iftið af. — Val-
gerður og Jens voru glæsileg
hjón, sem vöktu hvarvetna at-
hygli þar sem þau fóru um. Heim-
ilislffið var menningarlegt. Val-
gerður var kona félagslynd og
áhugasöm um stjórnmál og fylgd-
ist vel mað þvf sem þá var að
gerast hverju sinni. Jón sonur
þeirra var músikalskur og spilaði
oft af mikilli innlifun og samdi
lög, en flfkaði þvf Iftt og hélt ekki
til haga og er skaði af. Jón starf-
aði við fyrirtæki Arna Jónssonar.
Kona hans var Helga Ásmunds-
dóttir, sem lifir mann sinn, og
hefur hún rækt vel og varðveitt
minningu tengdaforeldra sinna.
Á heimili Jens dvaldist f fjölda
ára systir Valgerðar, Guðrún
Jónsdóttir, en hún stundaði nám
hjá Stefáni Eirfkssyni myndskera
og hefur hún látið eftir sig fjölda
teikninga og listsaumsverka.
Þó Jens sæi ekki allar hugsjón-
ir sfnar rætast hefur þessi fram-
sýni athafnamaður skilað miklu
dagsverki, sem við munum njóta
um ókomin ár.
Jens andaðist f Reykjavfk f
ágúst 1959, tæpra 80 ára, þar sem
hann hafði starfað sfn bestu
manndómsár.
Hús Eimskipafélags íslands. Eins og sjá má á myndinni hefur
húsið verið reist á fjörukambinum. Hlaðinn hefur verið
varnargarður til að verjast sjógangi og má greinilega sjá
grjótið í hleðslunni.