Lesbók Morgunblaðsins - 25.06.1978, Blaðsíða 13

framfara, mannvitið ryður nýjar brautir til
meiri þekkingar og lífsþæginda, en
skólarnir okkar draga sig þegjandi út úr,
snúa rassinum í framfarirnar og kenna
mál og fornfræöi. Nú er mest þörf fyrir
sögu Rómverja, svo skildist mér á
stúdentinum í Morgunblaðinu um daginn,
mest þörf á dálítið meiri latínu og meiri
fornfræði. Ég hef annars ætíð undrast
gáfur þeirra manna, sem geta sannað
það, að Oddur Sigurgeirsson sé kominn
af Uþplendingakonungum, en geta hins-
vegar ekki leitt nokkur skynsamleg rök að
því, að talan 6 gangi upp í pródúkt þriggja
talna, sem standa saman í talnaröðinni —
sem virðist þó vera svo miklu auöveldara
en hitt.
Annars vil ég ekki láta skilja mig svo,
að ég sjái eftir stærðfræðinni úr latínu-
skólanum eingöngu vegna hinna annarra
námsgreina, sem með henni hljóta að
hverfa. Ég sé eftir henni vegna hennar
sjálfrar. Mér sárnar aö menn hér heima
á íslandi skuli öölast stúdents-nafnbót, án
þess að vera svo mikið sem gatistar í
þeirri máttugu fræðigrein, hvað þá heldur
meira, þaö setur svo mikinn skrælingja-
svip á skólann. Það er nú að vísu svo um
mathematíkina — og hefir víst verið svo
frá alda öðli* — að hún skilur sauöina frá
höfrunum, hún setur mennska menn í
klassa fyrir ofan húsdýr og semínarista,
asnarnir geta ekki lært hana, en þeir eiga
ekki heldur að verða stúdentar, það
ofþýður minni akademisku sál! Náttúrlega
er nytsemi stærðfræöinnar, eða réttara
sagt nauðsyn, hafin yfir allan efa, allra
mest vegna hennar sjálfrar. Hérna er citat,
sem ég rakst á fyrir nokkru, úr bréfi frá
Jacobi til Legendre: „II est vrai, que M.
Fourier avait l’opinion que le but principal
des mathématiques était l’utilité publique
et l’explication des phénoménes naturels;
mais un philosophe comme lui aurait du
savoir, que le but unique de la science
c’est l’honneur de l’esprit humain, et
que sous ce titre une question de nombre
vaut autant qu’une question du systéme
du monde. Ég þegi nú bara sjálfur.
Máladeildin hefir sett ofan viö þaö aö
sleppa stæröfræðinni, þeir vita það, sem
að henni standa, nemendurnir hygg ég að
viti það, aö minnsta kosti. Það er ekki víst,
þegar allt kemur til alls, að máladeild-
ar-stúdentar verði svo miklu betur að sér
í málum heldur en hinir. Þeir eru þaö
líklega í fyrstu, en trúaö gæti eg því, að
stæröfræðideildarstúdentar læsu fullt svo
mikiö á útlendum málum þegar fram í
sækir, margir hverjir. Hinir hafa sem sé
ekkert fengið í veganesti frá latínuskólan-
um, að heitið geti, nema eintóman
málagrautinn, óbættan. Og svo koma
þessir málastúdentar, þessir semínarist-
isku gæsalappa-„stúdentar“ ofan í inn-
réttinguna við Austurvöll og fara að lesa
íslenzku, fara nú að stúdera „íslenzku",
sem þeir læra þó aldrei á viö meöal-Þing-
eying, taka svo eftir hæfilega mörg ár próf
í Símoni Dalaskáldi, já, og lifa síðan langa
æfi og deyja í þeirri trú, aö þeir hafi veriö
menntamenn. Ætli þeir verði sáluhólpnir
upp á hana?
Ólafur Daníelsson
* í mínum gamla latneska Euklids-doð-
ranti stendur (á eftir reglunni, að hornalína
og hlið í kvaðrati séu ekki „sammælanleg-
ar“) þessi klausa; Celabratissimum est
hoc theorema apud veteres Philosophos,
adeo ut qui hoc nesciret, eum Plato non
himinem esse, sed pecudem diceret.
Innskot: Þessi setning er ein hin frægasta
hjá fornum heimspekingum og sá sem
ekki kunni hana, kvað Plato ekki vera
mann heldur skepnu.
Það er satt, að M. Fourier var þeirrar
skoðunar, að megintilgangur stærðfræð-
innar væri til opinberrar gagnsemi og til
aö útskýra náttúrleg fyrirbæri, en heim-
spekingur eins og hann, hefði átt aö vita
að eini tilgangur vísindanna er aðall
mannlegrar hugsunar, og út frá þessum
tilgangi er spurning um tölu jafn gild og
spurning um alheimskerfið.
I Morgunblaðinu p. 13. p.m. birtist ágæt
grein eftir Braga Ásgeirsson listmálara um
hlutverk myndlistarskóla.
í greininni getur Bragi nokkurra brautryðj-
enda á sviði myndlistarkennzlu hér á landi
á árunum um og eftir 1921. í peirri
Jóhann Sigurjónsson
SORG
Bjargað
frá
gleymsku
Vei, vei, yfir hinni föllnu borg!
Hvar eru þín stræti,
þínir turnar,
og Ijóshafiö, yndi næturinnar?
Eins og kórall í djúpum sjó
varst þú undir bláum himninum,
eins og sylgja úr drifnu silfri
hvíldir þú á brjóstum jarðarinnar.
Vei, vei!
í dimmum brunnum vaka eitursnákar,
og nóttin aumkast yfir þínum rústum.
upptalningu saknaði ég nokkurra lista-
manna, sem pátt tóku í pessu brautryöjenda-
starfi.
Veturinn 1925—26 héldu peir bræður
Ríkarður og Finnur Jónssynir myndlistar-
skóla (teikning, myndskurður) í gamla
Ungmennafélagshúsinu við Laufásveg.
Næsta vetur, 1926—27 hélt Ríkarður skótan-
um áfram einn í vinnustofu sinni, sem pá var
til húsa í Lækjargötu 6. Meðal nemenda par
var Marteinn Guðmundsson, síðar pjóðkunn-
ur listamaður, sem pá stundaði jafnframt
nám í tréskurði og myndhöggvara list hjá
Ríkharði.
Veturinn 1928—29 héldu peir Tryggvi
Magnússon listmálari og teiknari og Hjörtur
Björnsson myndhöggvari frá Skálabrekku
myndlistarskóla í vinnustofu Hjartar við
Skólavörðustíg. Kenndi Tryggvi undirstöðu-
atriði í málaralist en Hjörtur myndamótun. Af
nemendum pessa skóla, sem síðar urðu
pjóðkunnir listamenn minnist ég Vigdísar
Kristjánsdóttur, listmálara og myndvefara og
Höskuldar Björnssonar listmálara.
í viötalspætti, sem Valtýr Pétursson átti við
Finn Jónsson í Sjónvarpinu p. 21. p.m. minnir
mig aö hann viki peirri spurningu að Finni
hvort myndlistarskóli hans og Jónas Briem
hefði ekki verið fyrstur sinnar tegundar hér
á landi. Heyrðist mér Finnur draga í efa að
svo heföi verið.
Að pessu athuguðu pótti mér rétt að vekja
athygli á pætti pessara ágætu listamanna í
merku brautryðjendastarfi.
Sverrir Magnússon
Jóreykur lífsins þyrlast til himna,
menn í aktygjum,
vitstola konur í gylltum kerrum.
— Gefið mér salt aö eta, svo tungan skorpni í mínum
munni
og minn harmur þagni.
Á hvítum hestum hleyptum viö upp á bláan himinbogann
og lékum aö gylltum knöttum;
viö héngum í faxi myrkursins,
þegar þaö steyptist í gegnum undirdjúpin.
Eins og tunglsgeislar sváfum viö á bylgjum hafsins.
Hvar eru þau fjöll, sem hrynja yfir mína sorg,
hálsar, sem skýla minni nekt meö dufti?
í svartnætti eilífðarinnar flýgur rauöur dreki
og spýr eitri.
Sól eftir sól hrynja í dropatali
og fæöa nýtt líf og nýja sorg.
Við pessa ábendingu Sverris Magnússonar
er pví að bæta, að öllum sem skrifa um
sagnfræðileg efni, hvort sem pað er myndlist
eða annað, er pökk á slíkum viðbótaratrið-
um. Sjálfir pekkja peir sjaldnast allt af eigin
raun og verða að treysta á tiltækar heimildir.
Þetta brautryðjendastarf Ríkarðs Jónssonar
ber að meta. Því miður berum við ekki kennsl
á aðra í hópnum en Ríkarð sjálfan, Má son
hans, sem stendur aftanvert við föður sinn,
Loft Guðmundsson rithöfund, priðja frá
vinstri í aftari röð og Sverrir Magnússon fyrir
miöju í sömu röð.