Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1978, Blaðsíða 6

Björn Einar Árnason
BÖFA-
GRAUTUR
MEÐ
RÚSÍNUM
Teikningu sem Þessari verður sennilega að
fyigja úr hlaöi með nokkrum orðum.
Af og til teikna ég svona myndir með því að
hnoða fólki saman í graut, sennilega af
taugaveiklun, og hef ég ekki hugmynd um í
byrjun, hvaö úr Þeim veröurur. Þannig fæddist
Þessi mynd. Af rælni teiknaöi ég róna í eitt
hornið; fleiri fylgdu, og allt í einu er Þrjótur
kominn í yfirheyrslu hjá löggunni. Mér varð Þá
strax Ijóst, aö undirmeðvitundin var aö melta
heimsókn sem ég fékk fyrir nokkru síðan:
Tveir heiðursmenn, sem Reykjavíkurborg
gerir út, brutust inn til mín fátæklingsins og
höfðu á brott með sér tæpan helming af öllu
mínu veraldlega góssi. Hafði Þá annar Þeirra
losnað af Litla-Hrauni fyrr um daginn, og var
hann nýkominn í bæinn, fullur af Þeirri
ráðningu, sem tugthúsvístin átti að veita
honum. Og fullur af eiturlyfjum líka.
Myndin hlaut aö verða að svipmyndum úr
daglegu lífi, eða brauðstriti, smábísa, pó ekkert
nema grunnar hugdettur bláeygðs manns, sem
pekkir Það ekki. Svo ákvað ég aö koma henni
á framfæri, Þó ég hefði e.t.v. heldur kosið aö
hafa hana bæöi markvissari og yfirgripsmeiri;
kannski ég teikni aöra útspekúleraða, seinna.
Nú liggur vel við höggi að leggja út af
myndinni og rabba um ,,hundalíf“(?), en
Þekkingarskortur minn yrði aö skilja viö of
marga enda lausa til að vit væri í Því. Þó er Það
víst, aö Þar sem sinar, kjöt og bein eru
verömætari en sál og tilfinningar, hefur farist
fyrir að leita raunhæfra bjargráða gegn
erfiðleikum pessara manna, sem flestir eru
óánægðir með hlutskipti sitt, par sem peir
berast, nauðugir með heljarstraumi að ógæfu-
strönd. í Þeirra tilfelli er „lækning" í formi
betrunarhúsavistar eins frumstæð og áhrifamik-
il og píningar í geðveikrageymslum miðalda.
Fyrir forvitni, má Þó bæta Því viö, að ég
endurheimti næstum allt sem stoliö var,
óskemmt að kalla, og var Það mesta ólíkinda-
Framhald á bls. 13
gerði ekkert. Hann hagaði sér eins og þær væru ekki
kvenkyns og skelfing var þaö svekkjandi.
Franz leit alls ekki við þeim.
En að kvöldi þess dags, sem Jóhanna endaventi
honum í rúminu hitti hann ungfrú Elinóru á fimmtán.
„Fimmtán“, þar bjó aðalsfjölskylda — af enskum
ættum, faöir, móðir og dóttir.
Fjölskyldan haföi búið þar smá tíma og settist alltaf
við borö Franz, þótt þar væri dragsúgur, og ungfrú
Elínóra var síspyrjandi um eitthvað, sem hún annað
hvort vildi vita eöa láta færa sér, eöa hún missti fyrst
armbandið og næst munnþurrkuna á gólfið.
Franz var sem dáleiddur. Eitthvað virtist binda hann
við litla borðiö við dyrnar, því að þar sá hann vangasvip
hennar. í hvert skipti sem hann gekk fram hjá borðinu;
þegar hann rétti henni glas, þegar hann kom með fat,
þegar hann talaöi og þegar hann laut fram. Hann varð
að berjast við sjálfan sig til að yfirgefa hana og blóðið
sauð í æðum hans við tilhugsunina um að snerta hana.
Hann staröi stöðugt á líkama hennar, mun oftar en
hann þoröi og honum fannst hjarta sitt hætta að slá í
hvert skipti sem hann nálgaöist hana.
Hann var órólegur og afar ókyrr, ef hún sat ekki við
borðiö. Hann var viöutan og sá hvorki nokkurn mann
né hlut.
Hann kipptist viö þegar hún birtist í gættinni. Hún
heilsaöi ekki. Það geröu allir aðrir, en hún brosti og bað
hálfmóð um sódavatn eða dagblaö. Alltaf bað hún hann
um að bursta rykið af kápunni eða hjálpa sér meö
sólhlífina, því að hún var eilíflega jafn erfið. Hún vildi
bara ekki láta spenna sig upp.
Franz bæöi trúði og trúöi ekki, og hann vonaðist ekki
eftir neinu, en hann varð að vera nálægt henni.
Ef hún sæti nú bara kyrr við borðið hans allan daginn
og stryki höndum sínum yfir handriöiö eins og hún var
vön, og raulaði. Já, ef hún gerði það.
En hann varð sífellt órólegri og hann varð að nálgast
hana — snerta andartak borðið, sem hönd hennar hvíldi
svo oft á og viröa fyrir sér þann hluta af hvítum hálsi
hennar, sem ekki var hulinn fötum.
Ungfrú Elínóra setti stút á munninn, horfði á hann og
hló. Hún dekraöi við gigtveikan föður sinn, horfði á hann
og hló. Hún lagði hönd sína við hlið hans á borðinu,
horfði á hann og hió.
Hann þráði það eitt að snerta hana.
En smám saman fannst honum, að hann væri að
kafna. Hann var þrunginn af henni dag og nótt. Hér haföi
hönd hennar hvílt, þannig hafði hún yrt á hann — svona
augum gaut hún til hans — já... Hann var andvaka og
bylti sér í rúminu. Sífellt þetta sama. Þarna hafði hönd
hennar hvílt — vildi hún snerta hann? Svona hló hún,
þetta sagöi hún — hann var andvaka næturlangt.
Þegar hann reis úr rekkju varð honum litiö á
herbergisfélaga sína, sem lágu þarna hvítfölir og
spriklandi í rökkrinu. Þeir voru svo viðurstyggilegir, að
hann hefði getað slegið þá.
Ungfrú Elínóra var ætíö eins. Hún lék sér í skini ástar
hans eins og kettlingur í arineldarbirtu.
— Svo kom kvöldið — Franz var aö vinna á fyrstu
hæð, en þau voru í samsæti.
Franz gekk eiröarlaus um gólfin. Hann hljóp fram og
aftur um salina og allt þurfti hann að snerta, en ekkert
gerði hann. Upp og niöur stigana þaut hann. Loks komu
þau. Hann þekkti rödd hennar — hún talaði hátt á
göngunum — og hjarta hans hætti næstum að slá.
Hann. fór meö kerti fram á gang.
— Eruð þér hér? spuröi hún.
— Já í kvöld. Rödd hans brast.
Hún virti hann fyrir sér um leiö og hún gekk inn um
dyrnar, sem hún hafði opnað.
— Hvernig víkur því viö? spuröi hún.
— Félagi minn veiktist, sagði hann og kveikti á
kertastjökunum yfir arninum.
Gömlu hjónin komu og settust í herbergið við hliöina
á herbergi hennar. Dyrnar voru í hálfa gátt.
Ungfrú Elínóra fór úr slánni fyrir framan spegilinn.
Franz ætlaöi að fara, en hann beið þó með logandi Ijósiö
í hendinni.
Þau litust í augu í speglinum, og á svipstundu greip
hann um handlegg hennar og kyssti á öxl hennar. Síðan
fór hann út og fann það eitt, hvernig æöasláttur hennar
var undir vörum hans.
Þá greip hann óstjórnleg gleði, svo hann réði ekki
sjálfum sér. Hann hló og hann söng. Hann geröi aö
gamni sínu viö svefndrukkinn félaga sinn, talaöi og vissi
ekki sjálfur, hvað hann sagði. Hann reikaði um gangana
og sparkaöi í skóna svo þeir þeyttust til.
Loks fór hann upp; hann afklæddist hátíölega, lagöi
nákvæmlega hverja flík við rúmið og lagðist til svefns.
Svo lá hann og brosti.
Daginn eftir fór ungfrú Elínóra.
Þegar hann laut yfir hana við morgunverðinn, staröi
hún í augu hans og sagöi:
— Við förum í dag.
— Hvers vegna farið þér í dag?
— Hélduð þér að ég yröi hér? Ungfrú Elínóra hló viö.
Þau ræddust ekki meira viö og hittust ekki franar.
Franz var sem í öörum heimi í marga daga. Alltaf
rifjaði hann minningarnar upp og vann vélrænt á þeim
stööum, sem hún sást ekki framar á.
Hávaði, nýtt andlit vakti hann um stund, svo að hann
sá salinn, stigahandriöiö, borðin og fólkið. Síðar féll
hann aftur í doöa og fann til sársauka í hjarta stað.
En einn góðan veöurdag vaknaöi hann og skildi aö
allt var horfið fyrir löngu. Það var ekki eins og eitthvað
heföi komið fyrir hann. Var þetta ekki aöeins draumur?
Þegar hann vildi finna minningarnar aftur átti hann
óraleið ógengna; þegar hann fann þær varö hann sljór
af hrifningu yfir auöi sínum.
Þá tók sjálfsdýrkunin viö. Allt hitt var horfiö.
Framhald á bls. 15