Lesbók Morgunblaðsins - 23.06.1979, Blaðsíða 5

en til þess aö ná kálfunum, uröu þeir
aö drepa mæöur þeirra. Dýrin taka
annaöhvort á rás, þegar þau veröa
manna vör, ellegar þau mynda þétt-
an hnapp og snúa þá hausunum út í
varnarstööu. Sauönaut eru frá á fæti
og hlaupa eins og geitur um snar-
brattar grjótskriöur.
Ekki var hægt aö láta tilvonandi
sauönautastofn íslendinga annars-
staöar en í lestina á Gottu. Nú þurfti
aö tæma hana; ná olíutunnunum á
dekk og ööru var staflað í káetuna,
sem loftskeytatækjunum var annars
ætluö. Grjót var flutt um borö og
látiö undir í lestina, en síöan smíöaö
gólf yfir til þess aö grjótiö raskaöist
ekki í sjógangi og jafnframt var það
flór handa dýrunum aö standa á.
Ennfremur smíöuöu þeir beizlur og
jötur. Síöar í leiöangrinum reyndu
þeir aö finna slægjur og afla dálítilla
heyja í poka handa dýrunum. Eitt-
hvað gekk heyverkunin þó ekki sem
bezt og varð úr þessu ruddi.
Kristján: „Þarna var yfirleitt mjög
fagurt og friösælt. Sumstaðar var
svo aödjúpt, aö við gátum lagt Gottu
upp aö landinu, líkt og aö bryggju.
Fjöllin voru svolítið græn uppeftir
hlíöunum, en gróöurinn var allur
mjög rýr.“
Dúsendsfjöröur er álíka langur og
Eyjafjörður og veröur dalur innúr
firöinum. Þar hófust sauönautaveiö-
arnar og vísast hér á úrdrátt úr bók
Ársæls Arnarsonar, þar sem hann
lýsir veiöunum.
Heimferöin gekk að því leyti betur,
aö aöeins liðu 9 dagar frá því lagt var
upp og þar til Gotta lagðist utaná
Gullfoss á Reykjavíkurhöfn. Aungvu
aö síöur var þaö erfiðasti hluti
leiöangursins og kom til af því aö
þeir hrepptu hiö mesta illviröi á
leiöinni. Mátti telja mildi, aö Gotta
hélzt ofansjávar, veöurhæöin náöi 10
vindstigum og varö þá aö snúa
skipinu til þess aö verja þaö áföllum.
Stóö veðrið í tvo sólarhringa og allan
þann tíma var Gottu stefnt í vindinn
fyrir fullu vélarafli og hrakti þó. Þá
voru sett út rekakkeri; þrjár olíutunn-
ur fylltar af sjó og bundnar viö bátinn
meö vír, en allt slitnaöi. Þilfariö
hriplak í þessum ósköpum, mest þó
yfir eldavélinni. Þó tókst aö elda
mjólkurvelling og sjóblautt skonrok
höföu þeir meö. Allt endaöi þó vel og
þeim Gottumönnum var fagnaö sem
úr helju væru heimtir viö heimkom-
una.
Afdrif sauðnautanna
Gottuleiöangurinn var að öörum
þræöi hugsjónastarf, en sumir tóku
þátt í förinni af ævintýraþrá. Kristján
skipstjóri segir, aö tímakaupiö hafi
líklega veriö í lægra lagi, þegar búiö
var aö gera upp meö þessum 20
þúsundum úr ríkiskassanum. En
þarmeö voru sauðnautin oröin eign
rfkisins og nú var aö láta þau
margfaldast og skila þúsundföldum
aröi.
Austurvöllur var girtur um þessar
mundir og þar voru dýrin sjö látin í
fyrstu, svo bæjarbúar gætu bariö
augum þessa eign landsmanna allra,
sem svo mikið haföi verið haft fyrir
aö ná í. Austurvöllur var ekki talinn
sauönautaland til frambúöar. Næsta
skref var aö flytja þau upp í Mosfelis-
sveit og Vigfús Grænlandsfari tók aö
sér aö gæta þeirra þar, en þaö var
Frh. á bls. 14
Skipshöfnin á Gottu. Efri röö frá vinstri: Vigfús Sigurösson, Rangar Pátsson, Ársæll Árnason bóksali, Kristján Kristjánsson
skipstjóri, Baldvin Björnsson gullsmiöur, Edvard Fredriksen kokkur. Fremri röö frá vinstri: Finnbogi Kristjánsson,
Markús Sigurjónsson, Gunnar Kristjánsson vólstjóri, Kristján Kristinsson stýrimaöur og Þorvaldur Guöjónsson.
Ársæll lýsir
félögum sínum á Gottu
Ég ætla nú aö kynna pessa fólaga
mína ofurlítiö nánar fyrir lesendunum.
Skipstjórinn Kristján Kristjánsson
er rúmlega prítugur aö aldri, ættaöur
úr Arnarfiröi,en hefir átt heima í
Reykjavík nokkur ár. Þaulvanur
sjómennsku á vólbátum. Gætinn maö-
ur, hæggeröur og Þó einbeittur. Hann
er hór á leiöinni upp reiöann og hefði
eiginlega veriö rangt aö sýna af
honum mynd öðruvísi, svo margar
ferðirnar átti hann upp í tunnuna.
Stýrimaðurinn Kristján Kristinsson
er frá Bakka á Álftanesi, til heimilis í
Hafnarfiröi. Þaulvanur togara-
sjómennsku. Ötull maöur, skemmtinn
og skýr. Segist vera nefndur gælu-
nafni »Bakkus«. Hvort Þaö er aö eins af
pví aö hann er frá Bakka eða eitthvað
annaö felst í pví nafni skal óg látiö
ósagt. Haföi ekki hugann einungis á
nafna sínum, gat t.d. líka hugsaö og
rætt um fríöa kyniö. Hann er parna
kominn í »eilíföina«, (kápan hót pví
nafni), meö sokkbol á höföinu, eftir aö
höfuöföt hans höföu blotnaö í veðrinu
mikla.
Vélstjórinn Gunnar Kristjánsson er
bróöir skipstjórans, og eru Þeir tvíbur-
ar. Hann er ekki að eins mótoristi,
holdur einnig mótorsmiöur. Allt fóll
vel, sem hann kom aö, ekki aö eins
smurning og smíöi, heldur og samver-
an viö félagana.
porvaldur Guöjónsson starfaöi sem
annar vólamaöur, og Þó miklu fleira.
Annálaöur fiskimaöur og sjósóknari úr
Vestmannaeyjum. Ekki get óg hugsað
mór aö Ólafur Tryggvason heföi getaö
kjörið sór glæsilegri stafnbúa á Orm-
inn langa en Valda. Vígaöldin er löngu
liðin, en hetjuöldin ekki. Fangbrögöin
við ægi, slík sem Þorvaldur heyir,
munu ekki standa aö baki ýmsum pví,
er sögurnar okkar róma mest.
Matsveinninn Edvard Fredriksen er
fimmtugur maöur, hór grár fyrir hær-
um af eldamennskuáhyggjum, en
ungur og sætur er á land er komið.
Læröur bæði t matargerö og málum,
og fjölmörgu fleira. Kunni aö segja
fleiri sögur en jafnvel viö allir hinir
samanlagt.
Ragnar Pálsson loftskeytamaöur
sóst á myndinni vera aö laga loftpræö-
ina, sem oft bar viö, pó aö lítinn
árangur bæri. Hann var annars pekkt-
astur um borö fyrir hóraveiöar.
Vigfús Sigurösson Grænlandsfari
var elzti maöurinn á skipinu, varö 54
ára 16. júlí, inni ( miöjum ísnum. hann
er maöur »æörulaus og jafnhugaöur«
eins og Grímur Thomsen kemst aö
oröi um Halldór Snorrason. Alltaf
alúölega glaöur á hverju sem gengur.
bókamaöur mestur allra um borö.
Markús Sigurjónsson var yngsti
maðurinn á skipinu, varö 19 ára 11.
júl(, sama daginn og Gotta lenti í
klemmunni, sem síöar veröur getiö.
Hann ber nafn afa síns, Markúsar
skólastjóra og skipstjóra Bjarnasonar.
Máske hefir Þaö verið aöalástæöan aö
Því, aö mór fannst óg ávallt sjá hinn
verðandi skipstjóra í Markúsi. Svipur-
inn alvörugefinn, eins og hann væri
Þegar búinn aö taka á sig ábyrgöina,
sem peirri stööu fylgir; vann öll sín
verk meö ákveðnum dugnaði eins og
hann væntanlega ætlaöi aö krefjast af
undirmönnum sínum.
Finnbogi Kristjánsson er bróöir
peirra skipstjóra og 1. vólstjóra. hann
var einhver mesti vígamaöurinn um
borö, ötull og eftir pví polinn viö hvaö
sem hann fókkst. Hvort heldur var aö
hlaupa upp snarbrattar fjallshlíðar,
bera ketbyrðar, standa blautur og
kaldur við stjórn í stórviöri, ekkert
bugaði Boga. Og ávallt reiöubúinn aö
slá fram spaugilega hógværum sjó-
mannafjarstæðum.
Baldvin Björnsson er gulismiögr að
æfistarfi, hefir dvaliö langvistum í
Danmörku og Þýzkalandi; fluttist heim
nokkru eftir aö stríöiö skall á og hefir
dvaliö í Reykjavík og Vestmanneyjum
síöan. hann mun vera ».hinn æfintýra-
gjarni gullsmiöur«, sem dönsku blöðin
sögðu að heföi komiö af stað allri
Þessari vitleysu. En Þess má geta í Því
sambandi, aö hann vissi alls ekki af
pessari ferö fyrr en báturinn var
leigður frá Vestmannaeyjum, og átti
Því engan Þátt í undirbúningi hennar.
— Hann var sjógarpur mikill á yngri
árum og vildi nú óöur og uppvægur fá
aö ».ganga f barndómi«. Þaö sýndi sig
fljótt, aö gullsmíðin haföi ekki alveg
gert út af viö sjómanninn í honum, og
auðsjáanlega kann hann ekki illa viö
sig f stööunni, Þar sem hann er aö
koma meö bambalabrauö handa körl-
unum meö mikiö rúm ef óg ætti að
telja upp allar hans listir. Þess má aö
eins geta, aö viöfeldnari og glaöværari
fólaga er ekki hægt aö hugsa sór.
Markús, Finnbogi, Baldvin og óg
töldumst hásetar á skipinu.