Lesbók Morgunblaðsins - 23.06.1979, Blaðsíða 12

Þýðingum
fylgt úr hlaði
Framhald af bls. 8
þeirra sem hlýddu. Einu sinni sárnaöi
honum aö vísu viö okkur af þeim sökum
aö viö létum lesa kafla úr íslandsklukk-
unni þar sem kom fyrir óheppileg sögn.
Sagt var frá því þegar Jón Hreggviðsson
fékk naegju sína af mat, drykk og blíöu
hjá konu einni í Rotterdammi. Sveinbjörn
vandaöi um viö okkur, en gleymdl þessu
fljótt. Viö höföum aftur á móti gaman af.
Sveinbjörn samdi skýringar viö Lestr-
arbók Nordals og fleiri kennslubækur og
vann þannig bókmenntum okkar gagn
með því aö stuöla aö skilningi á þeim.
Útgáfu annaöist hann á Númarímum
Siguröar Breiöfjörös auk Ljóöasafns
hans í þrem 'blndum. Hann er einnig
höfundur Bragfræöi. Eftir hann liggur aö
vísu ekkl mikiö prentaö efni, en ailt er
þaö vandaö sem hann hefur sent frá sér.
Ég vildi óska íslenskum skólum þess aö
þar væru jafnanbókmenntamenná borö
viö Sveinbjörn Sigurjónsson. Persónu-
lega á ég honum mikiö aö þakka.
Þaö var fyrir tilviljun aö ég frétti aö
Sveinbjörn heföl þýtt Ijóö eftir Pablo
Neruda. Viö þessar þýöingar hefur hann
m.a. fengist eftir aö hann hætti kennslu
og skólastjórn, en þá tók hann aö læra
spænsku sér til gamans. Þegar ég bauöst
til aö fylgja þýöingum hans úr hlaöi í
Lesbók var því vel teklö af mínum gamla
kennara og kann ég honum þakklr fyrir
þaö traust sem hann sýnir mér.
Eftir Pablo Neruda hefur ekki míkið
verið þýtt á íslensku, er hann þó eitt af
höfuöskáldum spænskumælandi þjóöa.
Hann var frá Chile, f. 1904, d. 1973.
Nerudafékk Nóbelsverölaun 1971. Kunn-
astar eru þýöingar Jóns Óskars og
Sigfúsar Daöasonar á Skógarhöggs-
maöurinn vakni. Óöur um úr í myrkri,
Óöur til stormslns og Óöur til fatanna
nefnast Ijóöin sem Sveinbjörn Sigurjóns-
son þýöir. Þau eru til marks um hinn opna
Ijóöstfl Neruda þar sem súrrealískt mynd-
mál helst í hendur viö ijóöræna skynjun.
Neruda var skáld margbreytileikans, en
þaö sem einkennir hann framar ööru er
þróttur og lífsfögnuöur sem fær útrás í
hrynjandi í ætt viö náttúruna sjálfa;
vöxtur og eyöing, birta og myrkur eru orö
sem koma í hugann þegar lýsa skal
skáldskap Neruda. Hann orti langa flokka
um sögu Suöur-Ameríku fulla af ástríöum
og boöskap til hinna undirokuöu. Boöun-
in var stundum fyrirferöarmikil í Ijóöum
hans, einkum þegar hann beindi skeytum
sínum aö erlendum auöhringum og
stríösöflum. En ekki veröur þrætt fyrir
þaö aö söngvar hans um ástina eru fáum
líkir og myndir hans frá hafi, strönd, fjalli,
sléttu og skógi eru eins og leiftur sem
hrífur lesandann. Jafnan er litiö á Canto
general (1950) sem helstu bók Neruda.
En þaö er ekki síst í síðustu bókunum
sem honum tekst eftirminnilega aö sýna
mikilleik lífsins og möguleika þess Ijóös
sem er hluti af okkar daglega lífi.
Neruda var sendiherra Allendestjórnar-
innar í París. Hann haföi löngum látlö sig
stjórnmál skipta. Vegna sjúkdóms dró
hann sig í hlé og lést í Chile f húsi sínu viö
hafiö sem hann kallaöi Isla negra. í þvf
var mikiö safn þess sem sjórinn haföi
boriö á land og ööru sem Neruda vildi
hafa f kringum sig. Sjálfsævisaga hans
kom út aö honum látnum. Honum auön-
aöist ekki aö Ijúka henni aö fullu. Nafn
hennar er dæmigert fyrir Pablo Neruda:
Ég játa aö hafa lifað.
Viöhorf Neruda til ijóösins var svlpaö
og til fatanna sem hann fyllti hégóma-
girnd sinni, ást sinni, von sinni, líkama
sínum eins og hann segir í Óöi til fatanna.
Þessar þrjár nýju þýðingar Sveinbjörns
Sigurjónssonar færa okkur nær skáldinu
frá Chile og minna á nauösyn þess að viö
séum í nánum tengslum vö hiö merkasta í
erlendum samtímabókmenntum.
Jóhann Hjálmarsson.

Núverandi ástand í íslenskum
þjóðmálum er talið bera sterkan
keim af sturlungaöld: gróska í
bókmenntum, stjórnmálin í kalda
koli; hver höndin upp á móti
annarri. Ég man þá tíð að fólk
talaöi illa um Gissur Þorvaldsson.
Snemma síaöist inn í vitund
manns að öll áþján og niðurlæg-
ing íslendinga undir erlendu valdi
aldirnar í gegnum mætti skrifast á
reikning hans. Svo kom fram ný
kynslóð sem sneri þessu við:
Gissur hefði alls ekki veriö verri
en hinir; líkast til heldur skárri. í
Norðurlandasögu einni, danskri,
segir aö íslendingar hafi glatað
sjálfstæöi sínu vegna skorts á
salti, járni og timbri. Þá heyrast
raddir spakvitringa sem skella
skuldinni á »stjórnmálaástandiö í
norðanveröri Evrópu á 13. öld.«
Nærtækust mun pó skýring sú
sem blasir viö í gamla sáttmála
sjálfum: að íslendingar voru orön-
ir gersamlega skipalausir. Hvað
það gilti í jafnharðbýlu landi sem
ísland er parf ekki aö rökræða.
Fyrir bragðiö höföu norömenn
kverkatak á íslendingum. Þeir
gátu lokað hinum votu landamær-
um hvaða dag sem þeim sýndist.
Slíkt getur á stuftum tíma gert út
af viö eyþjóð í auðugri löndum en
ísland er. Það var því naumast
kaldhæöni örlaganna heldur eðli-
leg viðbrögö dana þegar þeir voru
aö missa hór völdin viö upphaf
þessarar aldar aö þeir reyndu aö
koma í veg fyrir að íslendingar
eignuðust sjálfir skip til milli-
landasiglinga.
Nú gerist það ár eftir ár að
íslendingar koma ekki frá sór
sínum fátæklegu útflutningsaf-
urðum — sjóleiðirnar lokaðarl
Ennfremur hefur komið í Ijós að
örfáir menn geta stöövað flug að
og frá landinu. Fáeinir menn geta
þar með lokaö landinu hvenær
sem þeim þóknast og reynslan
hefur sýnt að þeir eru óhræddir
við aö beita því valdi. Nú — á því
herrans ári 1979 — gæti veriö hór
svo mikið góöæri aö annað eins
hefði aldrei þekkst. Atvinna er
næg og kaup allt frá því aö vera
þolanlegt og upp í það aö teljast
hátt. Útflutningsvörur þjóðarinnar
seljast svo greiðlega aö eftirspurn
mun í sumum dæmum vera meiri
en framboð. Flestar íslenskar
afurðir seljast á háu verði miöaö
viö þaö sem gengur og gerist. í
skugganum af komandi olíu-
kreppu eiga íslendingar hór í
landinu meiri varasjóö óbeislaör-
ar orku en fyrirsjáanlegt er aö
þjóðin geti notað sór um langa
framtíö, er meö öörum orðum
stórlega aflögufær.
Samt rambar hór allt á gjald-
þrots barmi. FÖIk er oröið ugg-
andi vegna framtíöarinnar. Hvar
endar þetta? spyr maðurinn á
götuhorninu. Þaö er ekki hægt að
stjórna þessari þjóð, segir annar. í
fyrra stóö útflutningsbann mán-
uöum saman vegna þess aö ríkis-
stjórninni láðist aö hafa »samráö
við verkalýð8hreyfinguna« að sagt
var. Nú ætti sú hlið málsins aö
vera í lagi eöa hvaö? Samt er
ástandiö síst betra, kannski verra.
Forsvarsmenn þrýstihópa slá um
sig með vígorðum. Ríkisstjórnin
er skömmuð eins og fyrri daginn.
Ríkisvaldiðl jahérna. Náöarsam-
legast gefa hinir háu herrar »und-
anþágur« og »leyfi« til að ferfætl-
ingar á útkjálkum svelti ekki
algerlega í hel. Hvílík göfug-
mennska! Hvað ætli þeir segi
þegar engin skip verða hór lengur
til aö stöðva? Hvernig fara þeir þá
aö því að veita »undanþágur« og
»leyfi«?
Verkfallsrétturinn skyldi í upp-
hafi vera einkaróttur daglauna-
manna sem voru ekki aöeins illa
launaðir heldur líka öryggislausir
og sífelldri auðmýking undirorpn-
ir. Nú er svo komið að þeir nota
sjaldnast þetta hættulega vopn
og beita því síst harkalegar en
aðrir þegar þeir nota þaö. Verka-
fólk, iðnverkafólk og afgreiöslu-
fólk hefur aldrei veriö ofhaldiö í
kaupi. Bændur hafa aldrei lokað
Þjóðvegum landsins þó þeim væri
þaö einkar lagiö. Þeir munu þó
vera einhver lægst launaða stétt
landsins um þessar mundir.
»Föðurlandsást vantar íslend-
inga gjörsamlega, og hefur alltaf
vantað,« sagði Gröndal í Dægra-
dvöl. Hvað segöi hann nú? Maöur-
inn, sem maður hittir á götuhorn-
inu, hristir höfuöið. Hann er jafn-
svartsýnn sem hann er sjálfur
úrræöalaus. Krónan er orðin aö
engu. Og atkvæöaseðillinn er
oröinn aö engu. Viö hina kjörnu
valdamenn íslenska ríkis, sem þó
engu ráða, mætti nú segja eitt-
hvað svipað og sagnfræöingur
nokkur, franskur, beindi til síns
lands ráöamanna fyrir liöugri öld
þegar þeir stóöu uppi ráðalausir
eins og okkar ráðamenn nú: »Get-
iö þér á þessari stundu gert yöur
nokkrar vonir um morgundag-
inn?«
Erlendur Jónsson.