Lesbók Morgunblaðsins - 06.02.1982, Page 13

brúöarkjól og fylla þessi föt af kjötvör-
um, svona til aö minna á þaö, ad, þaö er
ekki nóg aö vera ástfanginn og búa til
brullaups í skyndi, það verður líka aö
gera ráö fyrir því að hafa næga aura
undir höndum til aö fylla búkinn af lost-
ætinu frá Kjötbúöinni Bjúgnakræki —
en þaö hét einmitt umrædd kjötvöru-
verslun. Ég haföi líka látiö mér detta í
hug aö leggja út frá nafni verslunarinnar
og segja eitthvaö á þá leiö á spjaldi, að
ekki væri nóg að krækja sér í konu, ef
vantaði ket á krókinn. Þetta fannst kjöt-
kaupmanninum svo bráðsmelliö og
gamansamt, aö hann hló mikiö og lengi,
og tárin runnu niður kinnar hans.
Þaö var því ekki laust viö aö ég fyndi
dálítið til mín, aö hafa fundiö upp á
þessari hnyttilegu búðargluggaútstill-
ingu, en þaö fóru hins vegar aö renna á
mig tvær grímur, þegar mér varö þaö
Ijóst, aö brúöarkjóiar liggja ekki á lausu.
Jakkaföt brúögumans voru aldrei
vandamál, því kjötkaupmaðurinn sjálfur
bauðst til að útvega þau af sjálfum sér;
meira aö segja fötin sem hann haföi
sjálfur gift sig í, en þau hæfðu honum
ekki lengur, að því er hann sagöi sjálfur,
enda hafði töluvert bæst á miöjuna á
honum síöan þá. En hann kvaöst því
miður ekki geta útvegaö brúöarkjól, því
konan hans heföi skiliö viö hann fyrir
stuttu síöan og fariö frá honum og tekiö
brúöarkjólinn meö sér án þess aö hafa
nokkurt samráö viö hann um þaö. Og ég
var alveg sammála kjötkaupmanninum
aö því leytinu, aö heldur fannst mér
þetta óviðeigandi af konunni aö taka
kjólinn meö sér rétt sísona; eins og þaö
gæti ekki allt eins veriö aö hann gifti sig
á nýjan leik, eins og hún. Þetta hefði átt
aö vera samkomulagsatriði, það fannst
okkur báöum; þaö þeirra sem heföi gift
sig fyrr, heföi átt aö eiga skýlausan rétt á
brúöarkjólnum. Svo var auövitað aldrei
að vita, nema eitthvaö á borö viö þetta
kæmi upp á aö nota þyrfti brúðarkjól í
annað en þaö sem hefðin sagöi til um.
Kjötkaupmaðurinn reyndi reyndar aö
hringja til konunnar sinnar fyrrverandi,
bar upp vandræði okkar viö hana, og
spuröi hvort hún gæti nú ekki aö
minnsta kosti lánað okkur kjólinn, þó
hún skilaöi honum ekki eins og henni þó
bar, en þaö hefur greinilega staöiö
eitthvaö illa í bólið hjá henni, því hún rak
upp æöi taugaveikislegar hlátursrokur
og kvaddi meö þeim orðum, aö „þú
heföir nú alltaf skrýtinn veriö, Bjúgna-
krækir!“
Þetta viöurnefni var nóg til aö koma
kjötkaupmanninum í fýlu þaö sem eftir
var vikunnar, og ég bauðst til þess í
skyndi aö útvega brúðarkjólinn einn og
sjálfur, og viö þaö lyftist brúnin dálítið á
atvinnurekanda mínum og hann sendi
mig af staö aö koma meö kjólinn þegar í
staö, dauöan eöa lifandi. Þetta spaug
fannst kaupmanninum svo sniöugt hjá
sjálfum sér, aö hann komst þegar í staö
í gott skap, og sagöi aö þaö væri ekkert
mark takandi á svona kerlingum eins og
hans fyrrverandi, þær væru ekkert ann-
aö en illgjörn kvendi og rætin, eins og ég
heföi sjálfur heyrt í símanum. Og ég
samsinnti því auövitað, enda vildi ég
fyrir hvern mun hafa hann góöan. Aö
minnsta kosti þar til hann væri búinn aö
greiöa mér fyrir vinnu mína.
Og ég fór að leita aö brúöarkjól, og
hringdi í nokkrar fornem kjólabúöir, sem
ég þóttist viss um aö seldu brúöarkjóla,
sem og raunin var. Hins vegar voru
þessir kjólar allir svo hroöalega dýrir, að
ég afskrifaöi þá á stundinni. Vissulega
var hugmynd mín aö þessari gluggaút-
stillingu alveg hreint Ijómandi góö, en ég
þóttist viss um, aö kjötkaupmaöurinn
væri ekki reiöubúinn aö greiöa mörg
hundruö þúsund fyrir einn brúöarkjól. Ég
var því í sömu sporum og fyrr, og fannst
útlitið ekki sérlega bjart.
Ég hringdi í nokkrar góöar konur úr
lífi mínu, og byrjaöi á mömmu, sem ætl-
aöi vart eldri að veröa, þegar hún var
loksins búin aö átta sig á hvaö ég var aö
fara. Þaö var eins og fyrri daginn meö
blessaða móöur mína, að henni gekk
ekki alltof vel aö skilja afkvæmiö sitt og
eina athugasemd hennar var á þá leið,
aö svona lagaö geröi maöur ekki. Nú,
auövitaö er ekki hægt aö elta ólar ýkja
lengi við allar tiktúrur í mæörum, slíkt
yröi til aö æra óstöðugan, þannig aö ég
spuröi bara í kveöjuskyni hvort hún
heföi nokkuö litið nýlega á leiöiö hans
pabba, og síöan baö ég hana vel að lifa.
Hún tók heldur dræmt í það og ég
hringdi í ömmu. Það varð mér hug-
hreystingarefni í þessum brúöarkjóls-
vandræöum mínum nú, aö konur í minni
fjölskyldu eru yfirleitt langlífari en karlar,
og því þóttist ég hafa góöa von um aö
geta orðið mér úti um brúöarkjól innan
ættar von.bráðar. Hinn lági meðalaldur
karlpeningsins í ættinni var mér ekki
ennþá orðið verulegt áhyggjuefni, eins
og sakir stóöu hafði ég um annaö aö
hugsa, og ekki trúöi ég ööru en aö ég
myndi að minnsta kosti lifa það að geta
útvegað einn brúöarkjól, sem gæti oröiö
verðugar umbúðir utan um kjötlæri,
bóg, síöu og slög í útstillingarglugga
kjötbúðarinnar Bjúgnakrækis.
Hinar langlífu konur ættar minnar
reyndust lítiö ginnkeyptar fyrir gylliboö-
um mínum og kjötbúöarinnar. Amma
haföi gefiö sinn brúöarkjól eldri systur
móöur minnar, en hún haföi aftur neyöst
til aö selja hann, því þær mæögur höföu
veriö svo gerólíkar aö vaxtarlagi aö
móöursystur minni haföi reynst gersam-
lega vonlaust aö gifta sig í honum þegar
til kom. Hún og hennar maður höföu því
orðið aö slá brúökaupinu á frest á síöstu
stundu, en af því hún var ólétt og hann á
förum út á land til vinnu, haföi þaö orðiö
ofaná aö þau fóru til borgardómara aö
kröfu ömmu. Eftir þaö hafði þeim fundist
óþarfi aö efna til kirkjubrúðkaups. En
móöursystir mín vissi aftur á móti af
frænku minni í annan og þriðja, sem átti
brúöarkjól, en hún bjó hins vegar er-
lendis, haföi flutt til Ástralíu fyrir meira
en tíu árum og áreiðanlega tekiö brúö-
arkjólinn meö sér.
Ég hringdi í Ollu, systur hennar
ömmu, en Olla frænka á aö vita að því er
sagt er yfirleitt allt um alla í fjölskyldunni
og utan hennar. Áhugi hennar á fróöleik
um aöra á sér engin takmörk, og þaö
sem hún veit ekki um einkalíf annarra
hefur einfaldlega aldrei átt sér staö. Hún
er sömuleiðis margfróö um eignir ann-
arra, og þaö birtist ekki svo smáauglýs-
ing í dagblaði þar sem eitthvaö er selt,
aö hún geti ekki rakiö sögu þess sem
selt er langt aftur fyrir framleiöslutíma.
Olla frænka gaf mér sjö nöfn kvenna,
sem allar áttu að eiga sína brúöarkjóla
hangandi inni í fataskáp, og hún fullviss-
aöi mig jafnframt um, aö engin þeirra
heföi á prjónunum áform um aö gifta sig
aftur; ég ætti því aö geta sett sjö brúð-
arkjóla í búöargluggann, alia bústna og
þrifalega af alls kyns gómsætum kjöt-
vörum. í staðinn varö ég að lofa Ollu
frænku aö slá blettinn hjá henni, reyta
arfann úr blómabeöunum, þvo gluggana
á húsinu, og sparsla í sprungur og mála
tvö herbergi í kjallara og þaö þriðja í
risinu, sem hún ætlaöi að leigja, eins og
hún komst aö orði, „intressant leigjend-
um meö fjölskyldur og prívatlíf“. Svo
spuröi hún hvort ég vissi ekki, hversu
svag hún væri fyrir öllu svoleiðis, og
hvort ég heföi rekiö eyrun í eitthvaö frá-
sagnarvert. Ég kvaöst vissulega vita til
þess, hversu svag hún væri fyrir öllu
svoleiöis, og fullvissaöi hana um þaö, aö
ég heföi hana ætíö í huga, þegar ég ræki
eyrun í eitthvað frásagnarvert, en bætti
því viö aö ég yröi því miöur aö hryggja
hana með því, aö þaö væri svo fjarri því
aö ég heföi rekiö eyrun í eitt eöa neitt,
sem væri þess vert aö haft yröi eftir.
Olla frænka baö guö aö blessa mig,
færöi mér nokkrar fréttir sem ég haföi
ekki heyrt áöur, af fjölskyldunni gegnum
símann, og kvaddi mig meö mörgum
fögrum orðum eftir aö ég hafði lofaö
henni þrisvar og lagt drengskap og æru
aö veöi aö ég kæmi mjög, mjög fljótlega
til hennar aö vinna þessi smáviövik fyrir
hana.
Ég verö aö segja þaö alveg eins og er,
aö fréttamiölunarþjónustu Ollu frænku
er afskaplega mikið ábótavant, og ég
hugleiddi þaö í alvöru, hvort ég ætti ekki
að lauma því aö væntanlegum erfingjum
hennar aö koma henni hið bráöasta á
elliheimili; hún væri orðin kolrugluö
hvort eö væri. Skemmst frá aö segja,
haföi mölur komist fyrir slysni í tvo brúð-
arkjóla af sjö fyrir um tíu árum síöan;
einn hafði brunniö inni ásamt öllu innbúi
ööru fyrir þremur árum, en haföi verið
heillegur fyrir þann atburö; tveir höfðu
eyöilagst á grímuballi eða jólatrés-
skemmtun, sem einhver börn í fjölskyld-
unni höföu farið á; einn haföi veriö gef-
inn fatasöfnun mæðrastyrksnefndar (til
hvers í ósköpunum, spuröi ég meö sjálf-
um mér! en kunni ekki viö aö forvitnast
um það) og eigandi hins sjöunda haföi
látist fyrir um tveimur árum greinilega
án vitundar Ollu frænku og eigur viö-
komandi höföu dreifst um allar jarðir og
enginn vissi hvert.
Ég bölvaöi Ollu frænku í hljóði. Þarna
haföi dýrmætur tími fariö til einskis, ein-
göngu vegna þess aö eftir allt var ekki
meira mark á henni takandi en slúður-
dálkum dagblaöanna. Meira sárnaöi
mér þó aö þurfa aö endurgjalda henni
þetta einskis veröa blaður meö dýrmæt-
um tíma mínum og vinnuafli, og hét sjálf-
um mér því, að vinna verkið illa, ef þá
nokkuð. Þessi heitstrenging mín svalaði
sárustu vonbrigðunum, aö minnsta kosti
í bili.
Ég komst auövitað ekki í betra skap,
þegar kjötkaupmaöurinn hringdi og vildi
óöur og uppvægur fara að sjá árangur
strits míns: brúöarhjónin í glugganum.
Ég lofaöi honum því, aö nú færi eitthvað
aö gerast mjög bráölega, fyrr en varöi
skyldi ég birtast meö brúöarkjól í fang-
inu inni á gólfi í búöinni hjá honum, og
svo laug ég því, að óg væri aö leita uppi
mjög skemmtilegan handsaumaöan
brúöarkjól, sem væri áreiöanlega frá því
fyrir aldamót, en afskaplega vel meö far-
inn og hét honum því aö sá kjóll myndi
selja fleiri lærissneiðar en hann gæti
ímyndaö sér. Og hann kvaddi mig glað-
ur, og sagöi aö þaö væri alveg Ijómandi
aö hafa menn eins og mig í vinnu, og
spuröi hvort ég vildi ekki læra kjöt-
vinnslu hjá sér. Ég afþakkaöi pent og var
gráti nær eftir aö ég haföi lagt símtóliö
niöur.
Nú voru hins vegar góð ráö orðin
ægilega dýr, og mér leiö eins og hver
víxillinn á fætur öörum hrapaði eins og
fallaxarblaö að hálsinum á méh. Líöanin
var sumsé ekki beint upp á þaö besta
sem á varö kosiö. Reyndar held ég aö
margir heföu hreinlega gefist upp í mín-
um sporum, hætt aö hugsa og látið sig
hverfa í farandverkamannavinnu eitt-
hvaö út á land. En uppgjöf var fjarri mér,
þaö var eins og ég tví- og þríefldist meö
hverri raun, og ég var nú staöráðnari í
því en nokkru sinni fyrr aö veröa mér úti
um brúöarkjól, hvernig svo sem ég færi
aö því. Eins og komið var, fannst mér aö
tilgangurinn hlyti aö helga meðalið; nú
skyldi hvert þaö ráö, er vænlegt gæti
talist til árangurs reynt til þrautar, lög og
siðgæöi skyldu engu máli skipta héöan í
frá, enda æra mín og sómi sem glugga-
útstillingamanns í húfi. Þaö yrði áreiö-
anlega saga til næsta bæjar, ef þaö
spyrðist, aö gluggaútstillingamaöur gæti
ekki stillt einum brúöarkjól í kjötbúð-
arglugga; slíka hneisu léti ég ekki um
mig spyrjast!
ÖrjDrifaráðiö var einkamáladálkur síö-
degisblaöanna. Ég lét svohljóöandi
auglýsingu í blaöiö: „Notaöur brúðarkjóll
óskast, þarf aö vera vel meö farinn. Al-
gerri þagmælsku heitiö.“ Þetta seinasta
lét ég fljóta meö, ef ske kynni, aö ein-
hver héldi aö ég væri meö þessu að
gramsa í fortíð fólks, sem kæröi sig
kannski ekkert um aö þaö vitnaðist aö
þaö vildi losa sig viö brúðarkjólana sína.
Þeir sem höföu áhuga á aö selja brúð-
arkjóla áttu aö senda tilboö á afgreiöslu
blaðsins.
Innan fárra daga stóö ég meö nokkur
bréf í höndunum, settist við símann,
glaöur í bragöi, og opnaöi fyrsta bréfiö.
Þaö var nafnlaust, skrifaö á ritvél, stutt-
ort og gagnort, svohljóöandi: Tímiröu
ekki aö kaupa nýjan kjól á brúöi þína,
nánös! Ég var í töluverðum vafa hvernig
ég ætti aö taka þessu en þar sem hvorki
var í bréfi þessu að finna nafn eöa heim-
ilisfang sendanda taldi ég það vonlftið
mál aö hreyfa frekar viö þessu. Næsta
tilboð var austan af fjöröum. Miðaldra
kona skrifaði mér langt og fróðlegt bréf
um tíðarfar og búskaparhorfur, og tjáöi
mér jafnframt aö hún heföi í fórum sín-
um brúðarkjól, sem hún gæti vel hugsað
sér aö láta af hendi, gegn því aö hann
yröi aðeins notaöur í Strandakirkju, sem
hún hefði einu sinni heitiö á meö árangri.
Til vara nefndi hún Árbæjarkirkju, sem
hún kvaö hýsa góöa anda. Hún bauð
mér svo í lok bréfsins aö sækja sig heim
á bæinn til hennar og bóndans aö líta á
kjólinn.
Ég lagöi þetta bréf frá mér þungur á
brún. Ég taldi þaö harla ólíklegt, aö
þessi kona myndi nokkurn tímann fallast
á þaö aö kjóllinn yröi nýttur til þess sem
ég ætlaði. (Auk þess fannst mér heldur
langt aö fara austur á firði að sækja
búðarkjól utan um kjötlæri og síðuslög,
þó mér tækist e.t.v. aö skrökva upp ein-
hverri sögu um til hvers ætti að nota
hann.) Þriöja bréfið sem ég opnaði var
frá konu í Kópavogi, sem átti hvítan
brúöarkjól, sem hún vildi óö og uppvæg
selja. Þegar ég sá nafniö undir bréfinu,
gaf ég hins vegar þessa von frá mér.
Þaö var kona kjötkaupmannsins, sem ég
var aö vinna fyrir, og ég dró þá ályktun,
aö fyrst hún haföi ekki viljað hjálpa
manni sínum þegar hann hringdi í hana,
væri hún síst viljugri til þess nú.
Og þá var eitt bréf eftir. Þaö var
reyndar meö hálfum huga aö ég opnaði
þaö, mér var skapi næst aö láta þaö líða
ofan í ruslakörfuna á eftir hinum bréfun-
um. En eftir aö hafa lesið bréfiö, þóttist
ég þó eygja möguleika á að mér tækist
eftir allt saman að veröa mér úti um
brúöarkjól. Konan sem sendi bréfiö var
gift, sagöist gjarnan vilja selja brúöar-
kjólinn og skrifaöi nafniö sitt undir og
heimilisfang í Reykjavík. Og svo haföi
hún látið mynd fylgja, hvaö svo sem þaö
hefur átt aö tákna. Ég ákvaö aö bregöa
mér á staðinn og sjá hvers konar kjól ég
gæti hugsanlega haft upp úr krafsinu.
Stuttu eftir aö ég haföi hringt dyra-
bjöllunni á fjarska fallegu einbýlishúsi,
opnuöust dyrnar, og kona tók á móti
mér og bauð mér inn fyrir, þegar ég
haföi sagt erindið. Hún sagöi mér aö fá
mér sæti inn í stofu, sem ég og gerði, en
hún brá sér frá og náöi í þennan líka
Ijómandi snotra brúðarkjól, sem hún
sýndi mér. Hún spuröi mig hvort ég væri
að kaupa þennan kjól fyrir væntanlega
eiginkonu mína, og ég sagði henni eins
og var, aö sú væri nú ekki raunin. Þá
lagöi hún kjólinn frá sér og sagöist ætla
aö ná í eitthvað hressandi handa okkur
fram í eldhús.
Hún birtist innan tíöar meö bakka í
SJÁ NÆSTU SÍÐU.
13