Lesbók Morgunblaðsins - 06.02.1982, Page 16

Lausn
á síðustu krossgátu
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
\ B y WHt ui úk- KonA LACAQ- 1Æ ■ Re-fr 'O Pf?ún« IflAK 1 1 Evpia JflTI sítr-
L '£ L £ b. U R 4* i H 'A tc
'VjSck 5AUJ> £ L i S ♦ Z • 5 L ’O M s R £ L L
E 1 STOJ T A L 'fÓK A X (mpIr fc L F A
Kö 4T- ;e>?N K b L F A K TALI\ ÚLblH 6, l N N A 1 ÍN 0 IAÍCk U R
ó E N D A £> 1 R Ws N A 4 K 0 R A
N FUC.L ÍPÍRA A K A 0 F ÍKál M A LÁTtíA N • ii - NÁrr.i ’o M
I . N 'A £> N 'O T A N CVNTuí, ÁlÍTAt D 1 L L A
A L l N '' : L 1 n SPILIN A S A N A u
R A ÞAC- ‘■TVRM A F A N 0 1 K U 0. 6. A R
! K.ÍT A 3 '0 T svS' A 5> L A £> 1 Rueoi T A
1 , A V '1 T A 1? F=il N £ N? A N S A N
|;:c S K 'i T U •R A D A M M £i6w AST 'o 3) A
L "D T U R 5£i{)l K 'O Ð A F A N A m
líE'D- ■ ;.« A F A R VtlK L A S l Ai 7? Æ T 1 N 3
m Vvff x' 1 1 V ^. V- TS I ífjj 1 B Lata F/ZA AMSoÐ HlíoMur. KA55I Kó'cuR ELD- STÆÍI m FAUT- uir-* 2 eInS 5fm- HLT. KlamP/> MVTOuh FIKlh U R Kuém- .D^RIÖ
■Í tT, ■;lT/ £ fSL 4*
m tím- F7- AM- V - AP- 'jouin Túunu
;5 &«- AM- AR NiA'LMue 5PIL1Ð
1 bu£)S V 3 IT- L AR OýRIN V A KAP \\x PúkT- AfJNA
L>* NÍ5K ÁVÍta (jP*
fUÚL- INN AKfJtR 5láTi?a OfíTA i , RNik
V i£>- BTói>S SKTÓT
VCIOAK- FÆÍ' N ö F AUÐWfi. Ft/\ll Gue
ÖWK7A , V híALMUR. L l 5T
Kona f/AKT- i R HTÁtPAS i iý ClN MFIRA 1
íed EFTiR K V£ N - Qd irNlT- A5T
/JÆCI- PRSWK- LA KH.
Fruh- EFNl 3oLTA 5AuR 5\I£L C- MR-
5K.5T. a'op Yrki Hávaci Kkaft- UR
BELTft
m veik-
Í'A/OINA
F Stokíc. AP. 3uRt m
U' þTARK- AR. SVIK l
Fjórði eiginmaöurinn ...
Frh. af bls. 7.
heyrn sinni óróleg aó eldhúsinu og
áhyggjudrættir komu á grófan málaðan
munninn. Hún viðurkenndi ekki aö neitt
sérstakt hefói komið fyrir, en óró óx hiö
innra með henni eins og þegar dýr vegur
og metur hættu og beinir sjónum sínum að
henni.
Svo kallaði hún á barnið með nafni með
bliðri, undarlegri röddu sem lét ókunnug-
lega í hennar eigin eyrum. Barniö kom inn
og settist andspænis henni með óákveöinn
vonarglampa i magra litla andlitinu eins og
þegar hún stóð i myrkrinu í eldhússtiganum
og ímyndaði sér að fótatakið, sem hún
heyrði, væri fótatak móöur hennar alveg
þar til hurð skall að stöfum annars staðar i
húsinu.
— Nú segir hún eitthvaö, hugsaöi hún.
Þögnin í stofunni var þjakandi. Hún
horfði óróleg á klukkuna sem gekk
þyngslalega eins og hún með hávaða sín-
um væri vís til að stöðva hin frelsandi,
óþekktu orð sem léku um varir móður
hennar. Óljóst fann barnið aö þessi merki-
legu, aldrei fyrr sögðu orð hlutu að koma
frá móöurinni; ekki af því að það var hún
sem hafði rangt fyrir sér, heldur af þvi að
barnið gat það ekki sjálft. Hún gat ekki
sagt: ég hef ekki stoliö, því að sumpart
gerói þaö hlutina áþreifanlega og þaö var
eftir það aldrei hægt að imynda sér aö
ekkert heföi gerst, jafnframt voru þaö
sömu orðin og þjófur gæti notaö — enginn
gæti hindrað hana í aö nota sömu orð, ef
hún hefði virkilega stolið eða hugsaö sér
að gera þaö. það var þessi alveg nýi, ennþá
ósagöi sannleikur sem bögglaðist fyrir
brjósti hennar og opnaði henni skuggalega
innsýn í þann órétt sem menn kynnu að
gera henni.
Hún hafði ekki augun af vörum móöur
sinnar. Þessum alltof rauðu og grófu vörum
sem sjaldan höföu skolfiö af gráti og aidrei
oröiö mjúklátar af blíðum ástúðlegum orö-
um. i skyndi kysstar og gleymdar varir á
verksmiðjustúlku.
Hún starir stöðugt á þennan sokk eins
og hún sé búin aö gleyma hvaö hún ætlar
aö gera við hann og skynjar þögn barnsins
eins og sársauka og ógnun við trygga til-
veru. Hún veit ekki hvað hefur gerst, en
neyö barnsins nær til hennar eftir ókunn-
um, duldum leiöum. Ráöþrota veltir hún
hlutunum fyrir sér. Hún veit ekki að þeim
sem við elskum getum viö alltaf hjálpað.
Hún lítur upp og mætir augnaráöi barnsins.
Og úr augum hennar skin bæn og hræðsla
eins og væri hún sjálf barn sem af klaufa-
skap hefur fellt dýrmætan vasa á gólfið.
Svo ræskir hún sig og segir hægt:
— Þú getur hrært þér eggjasnafs.
Og hún sér þetta föla, granna andlit leys-
ast upp í brosi, þegar barnið sprettur upp
og hleypur fram i eldhús með fjörkippi i
löngum, beinum fótum.
— Þú skalt líka fá eggjasnafs, mamma.
Ég skal hræra þá báða. Svo tekur hún
róleg til viö sokkinn.
Hér finnst mér liggja beint viö aö nefna
kvæöi úr miklu yngra safni („Leynirúöan"
1961). Þaö sýnir aö þrátt fyrir allt var sú tíö
þegar foreldra mínir voru ánægöir hvort
meö annað og okkur. Þaö var áöur en
„heimskreppan" meö sinn langa, miskunn-
arlausa slóöa af atvinnuleysi haföi haldiö
innreiö á hundruð þúsunda danskra heim-
ila. Mér þótti vænt um sjálft oröið þegar
þaö flögraöi út úr flaksandi skeggi Staun-
ings þegar hann var aö flytja ræöu 1. maí í
Fælledparken. Þá vottaði fyrir hryggö í
huga mér, og þaö var ekki svo undarlegt
þar sem hinn stóri heimur var einnig dapur.
Kvæöiö heitir „Minning", og ég orti þaö
þegar móöir mín var byrjuö aö kalka. Hún
átti til aö stansa í miöri setningu eöa fara
inn í búö án þess aö muna hvaö hún ætlaöi
aö kaupa. Fáum árum síðar dó hún í „Dval-
arheimili aldraðra" án þess aö geta lengur
þekkt nokkurt okkar eöa vita hvar hún var.
Minning
Mamma var glöó. Því get ég stataö af.
Við gengum saman öll þann fagra dag.
Og pabbi sKkt hiö sama glatt meö göngustaf
á gangstéttina lék hann fjörugt lag.
Mamma var ung, það ei ég fyrri sá,
svo ung í Ijósum kjól meö hýra brá,
er sumargolan lék viö lítil strá,
á leið í Suöurmörk meö börnin smá.
Viö ilm úr jörðu, eggjamat og gos
og öl. Sú ferðamáltíö varö til þess
að vonin aftur glæddi gæfubros.
Gleymd míns föður sorg og mamma
aftur hress.
Engan man ég annan slíkan dag.
/Eskan leið. En þögnin pabba grá
og tregi mömmu, greypt í beggja brag,
í brjósti sínu geymdi hún leynda þrá.
í minning einni hjartaö finnur friö
er fyrst ég sá aö mamma var svo ung
og gleöi pabba á gægjum bak við hlið.
í grænni Suðurmörk er stund ei þung.
Suöurmörk var í þann tíma í háöi kölluö
„Paradís hina fátæku". Á sunnudögum fóru
góöir og reglusamir verkamenn þangað
meö fjölskyldur sínar eins og viö. Viö borö-
uöum þann mat sem við höföum meö
okkur við uppsett borö, og á eftir lék
mamma viö okkur á einni grasflötinni meö-
an pabbi svaf meö dagblaö eöa klút yfir
andlitinu. Hinir miöur reglusömu notuöu
hvíldardaginn til aö drekka sig skakka og
skælda og lúberja konu og börn. Þaö
höföu þeir séö feður sína gera. En alveg
eins og faðir minn áleit trúarbrögöin tæki
sem yfirstéttin notaöi til aö sætta þá kúg-
uöu viö kjör sín, taldi hann væmna máls-
vörn hinna ríku fyrir „snafsi hins fátæka
manns" viöleitni í sömu átt. Sjálfur unni
hann sér einnar ölflösku á sunnudögum.
Hún kostaði 27 aura, en þegar verulega
svarf aö okkur, neitaöi hann sér um þenn-
an lítilfjörlega munað. Allt til dauöa haföi
hann enga samúö meö veikgeðja sálum
sem kölluöu ógæfu yfir sig og sína nánustu.
Aö því leyti var móöir mín miklu umburö-
arlyndari. Að minnsta kosti kenndi hún allt-
af öörum um eftir aö á daginn kom aö ég
var of veik til aö standast því sem næst
allar þær freistingar sem lífiö hefur upp á
aö bjóöa.
III örlög
Afturhvarf mitt 1952 meö smásagna-
safninu „Regnhlífin" bar ekki sýnilegar
menjar um hin erfiðu ár sem ég haföi geng-
iö í gegnum. En þau höföu þroskaö mig
sem manneskju á þann veg sem friösældin
megnar ekki. „Örlög" kalla menn þaö, og
ég get helst lýst því viö hvaö ég á í vísu frá
1961, því aö eins og viö getum ekki séö
skóginn fyrir trjám verður reynslan okkur
fyrst Ijós þegar viö getum horft á hana úr
fjarlægö:
Hið ókunna
Ég elska hið ókunna og dimma
og eflist við hverja þraut.
Sá þekkir ei sætleik sorgar
er sífelldrar gæfu naut.
Þegar „Regnhlifin" kom út var ég skilin
og gift aftur, og þó aö ég stæöi ein uppi
meö þrjú smábörn (ég haföi auk eigin
barna eignast kjördóttur) og ég væri svo
skuldunum vafin aö ég heföi áreiöanlega
getað veggfóöraö allt húsið meö ógreidd-
um reikningum, varpaöi þaö ekki neinum
skugga á þá miklu ást sem ég bar til fjóröa
eiginmanns míns. Hann var vinur Ebba
sem allan tímann haföi fylgst meö hörmu-
legum örlögum mínum án þess aö fá nokk-
uö aö gert. En fyrir Victor, sem síðar reynd-
ist ennþá marglyndari en ég, varö ég sú
örlagastúlka sem hann um þær mundir
beiö eftir. Aö Ebba undanskildum vöruöu
varkárari og borgaralegri vinir hans hann
viö því aö snerta viö því „þrotabúi" sem
þeir og ekki aö ástæöulausu töldu mig
vera. Þetta geröi hann hinsvegar svo fok-
vondan aö hann sleit öll tengsl viö þá.
Hann var hagfræöingur eins og Ebbi og
haföi jafnframt, ef hægt var, ennþá meiri
áhuga á bókmenntum.
Frh. í næsta blaöi.