Lesbók Morgunblaðsins - 07.08.1982, Blaðsíða 3

Fátt hefur borið til tíðinda í ís-
lenzkum húsgagnaiðnaði uppá síð-
kastið, nema hvað sú óheillaþróun
hefur farið árvaxandi, að innlendur
húsgagnaiðnaður leggur upp laupana
og búðirnar fyllast af innfluttum
varningi. Varla getur það talizt
heillavænleg stjórnun. Guðmundúr
Guðmundsson í Víði er meðal þeirra
sárafáu, sem þrjózkast við að fram-
leiða, — þeim sé heiður og þökk. Víðir
hefur nú flutt aðalbækistöð sína á
Smiðjuveg 2 í Kópavogi, en auk þess
er Víðir með verzlun í Síðumúla 23.
í búðinni á Smiðjuvegi eru á boð-
stólum innflutt húsgögn og íslenzk frá
Víði og verður ekki séð, að þau séu
síðri. I fyrra var gert nýtt átak í þá
veru, að finnskur húsgagnaarkitekt,
Ahti Taskinen, var ráðinn til að
teikna sófasett og borðstofu ásamt
tilheyrandi skápasamstæðum og þar
að auki húsgögn í barnaherbergi.
Þetta er ákaflega stílhreint og létt og
í hreinræktuðum skandinavíustíl, en
verkar tæpast sem nokkur nýjung og
öllu fremur að farið sé ögn aftur í
tímann, þegar húsgögn af þessu tagi
voru allsráðandi. Nokkrar óánægju-
raddir heyrðust frá íslenzkum hús-
gagnateiknurum, sem töldu fyrirtæk-
ið hafa leitað langt yfir skammt.
Verður ekki annað séð en innlendir
kunnáttumenn á þessu sviði hefðu
leyzt málið eins vel og bessi Finni.
Þessi húsgögn voru á húsgagna-
sýningu í Kaupmannahöfn og var
það gert með hugsanlegan útflutn-
ing í huga.
í samtali við Guðmund Guð-
mundsson verzlunarstjóra Víðis í
Síðumúla, kom fram, að hann hafði
orðið var við þá skoðun, ekki sízt hjá
ungu fólki, að færi maður af stað með
eitthvað í þessum dúr, yrði allt á
heimilinu að vera í þeim stíl. Við vor-
um sammála um það, verzlunarstjór-
inn og sá er þetta skrifar, að þar væri
á ferðinni mikill misskilningur. Það
vill einatt verða stift og óheimilislegt
og líta út eins og deild í húsgagna-
verzlun, þegar áherzla er lögð á að
hvergi verði frávik frá einhverjum
stíl. I erlendum tímaritum um hús-
búnað er oft bent á, hvað það getur
farið vel að blanda saman stíltegund-
um og hafa ólíka hluti saman, sé það
gert með tilfinningu. Antíkhúsgögn
geta til dæmis farið vel með einhverju
nýtízkulegu.
Hillusamstæðan hefur þann galla,
að skúffurnar i sökklinum eru full
lágt til að þægilegt sé að komast í þær
og hætt er við að fingraför sjáist með
tímanum á þessu ljósa beyki, þar sem
ekkert er til að taka á skúffum og
skáphurðum annað en sjálfur viður-
inn. En uppröðunarmöguleikar á
veggsamstæðunni eru mjög margvís-
legir. Sæmilega þægilegt er að sitja í
sófanum og stólnum; áklæðið úr alull.
<------------
Hillusamstæða úr beyki er seld í
stykkjatali og hægt að fá hverja hillu
fyrir sig. Glerhurðir eru fyrir hillunum,
sem hér eru fyrir miðju, en einnig geta
þetta verið bókahillur. í sökklinum sem
er breiðari, eru skúffur. Svo tekið sé mið
af því sem sést á myndinni, þá er verð á
röðinni lengst til vinstri kr. 4.746,-, mið-
röðin kostar kr. 6.219,- og sú til vinstri
kostar kr. 5.086,-, eða samtals kr.
16.051.
<------------
Húsgögn í barnaherbergi, teiknuð af_,
Taskinen eins og allt hitt. Hér er uni'
ýmislegt að ræða, en við tökum mið áf
því sem sést á myndinni. Þar er barna-
eða unglingarúm með hákoju og tröppu,
einnig fylgja dýnur og 3 púðar í hvora
koju. Allt kostar það kr. 9.455.- en hægt
er að fá eitt rúm úr sama efni, en með
tveimur skúffum undir botninum og það
kostar kr. 5.316,-. Á neðri myndinni má
einnig sjá skápasamstæðu í barnaher-
bergi; þar í eru hillur fyrir plötuspilara
og vinnuborð. Þessi samstæða er ekki
hvítmáluð eins og sést á myndinni, held-
ur úr beyki og kostar kr. 7.376.
Almenningur þar um slóðir virðist helst
horffa til íslands sem lítillar íshafseyju í norð-
urhöfum, þar sem íbúarnir þrumi í hálfgerðri
vesöld, dragi fram lífið á frumstæðum fisk-
veiðum og búi við lífskjör svipuðum þeim,
sem Skandinavar bjuggu sjálfir við um síð-
ustu aldamót.
I fyrra sumar las ég grein
eftir ágætan bakara sem hélt
því fram að við íslendingar
ættum að rækta korn okkar
sjálfir. Þá datt mér í hug út-
varpserindi sem fræðimaður
nokkur hélt fyrir nokkrum
árum; hann nefndi erindið:
Hvar er ísland? Og í fram-
haldi af því komu upp í hug-
ann ummæli fransks hag-
fræðings sem hafði hér
viðdvöl fyrir enn fleiri árum,
klappaði íslendingum kump-
ánlega á öxlina og sagði: Þið
eigið ekki að vera að rækta
kartöflur, hér í þessu norð-
læga landi. Og enn minntist
maður orða Julian Huxley:
Island liggur á mörkum hins
byggilega og óbyggilega.
Hvar er Island — var furða
þótt spurt væri? Sé litið á
venjulegt Evrópukort liggur
það efst í vinstra horni, jafn-
ofarlega — og þar með jafn-
norðarlega og nyrstu hlutar
Island
kortinu
Skandínavíu. En kortið
blekkir, breiddargráðulín-
urnar liggja í boga — niður
til miðjunnar en upp til
hornanna. Skandínavar vilja
helst tengja okkur við svo-
kallaða Norðurkollu, nyrstu
héruð Noregs. Svíþjóðar og
Finnlands.
Landfræðilega stenst það
ekki. Flestir þéttbýlisstaðir á
íslandi liggja á svipaðri
breiddargráðu og Þránd-
heimur í Noregi sem Norð-
mönnum þykir, held ég,
naumast teljast til neinna
norðurslóða. Öll ná lönd
þessi langt norður fyrir ís-
land, t.d. mun allt að þriðj-
ungur Finnlands liggja norð-
ar en nyrstu oddar Islands.
I Skandinavíu eru að
sönnu fáeinir »íslandsvinir«
sem hafa sökkt sér niður í
íslensk fræðit komið hingað
og vita hvar Island er. En a 1-
menningur þar um slóðir
virðist helst horfa til íslands
sem HtiIIar íshafseyju í
norðurhöfum þar sem íbú-
arnir þrumi í hálfgerðri ves-
öld, dragi fram lífið á frum-
stæðum fiskveiðum og búi
við lífskjör svipuð þeim sem
Skandínavar bjuggu sjálfir
við um síðustu aldamót. Satt
er það að stundum vorkenna
þeir þessu afskekkta fólki og
líta til þess í náð. En miklu
oftar gætir hörmangara-
hugsunarháttar og drembi-
lætis. Sú var t.d. þrautin
þyngst á uppgangstímum ís-
lensks millilandaflugs að fá
að lenda íslenskum flugvél-
um á Norðurlöndum. Hroka-
fyllsti andstæðingur okkar
þar var þá Olof Palme, þá-
verandi samgönguráðherra
Svía. Það var engu líkara en
köld og grá vofa einokunar-
innar teygði ágirndarkrumlu
sína upp úr moldugri gröf-
inni. — Palme varð seinna
róttæklingahetja og friðar-
postuli!
Meðan Skandínavar kepp-
ast við að byggja upp stór-
iðju og vinna olíu úr sjó
segja þeir við íslendinga: Þið
eigið að halda landi ykkar
hreinu. Þeir vilja að við varð-
veitum okkur sem eins konar
dýragarð með sömu rökum
og þeir predika verndun
sjaldgæfra dýrategunda.
Þróunarhjálp sú, sem Islend-
ingar leggja fram, fer oft um
hendur Skandínava, t.d. lýsi
til Póllands sem fór með
norskum skipum. Halda ,
menn að þeir hrópi um leið
og þeir skipa varningnum á
land: Þetta er frá okkur og
hitt er frá Islendingum. Það
er þá að minnsta kosti nýtt
ef þeir eru farnir að nefna
sjálfa sig og íslendinga sem
eins konar lagsbræður og
jafningja. Hvað um Svía sem
veigra sér við skítverkunum
heima hjá sér? Tyrkir, Júgó-
slavar og Finnar eru nógu
góðir til að vinna þau.
Þegar íslendingar vörðust
breska flotaveldinu í þorska-
stríði voru Svíar beðnir um
fáein smáskip til kaups eða
leigu. Þeir sögðust engin
eiga!
Tvisvar eða þrisvar hefur
íslenskur þjóðhöfðingi heim-
sótt Svíþjóð og Svíakóngur
jafnoft birst hér, til endur-
gjalds. Þá er stórþjóðinni
nóg boðið — að slík og þvílík
flatey skuli telja sig til
sjálfstæðra ríkja: vorkunn-
semin víkur fyrir háði og
spotti.
í norrænni samvinnu eru
Islendingar taldir eiga heima
með áðurnefndri Nordkalott-
en. Við ættum að senda þeim
karlakór Kolbeinseyjar sem
skemmti hér fyrsta apríl
fyrir nokkrum árum. »Fá-
tækrahverfi fyrir ofan snjó-
línu.« — Þannig lýsa þeir
Breiðholtinu okkar.
Þetta sakaði ekki svo mjög
ef við skoðuðum okkur ekki
sjálf með augum Skandín-
ava. Það er að vísu rétt að
ísland liggur á þess konar
veðramótum á hnettinum —
mitt á milli golfstraumsins
og Grænlandsjökuls — að
hér viðrar sjaldan til sól-
baða. Hins vegar er hér
oftast — eins og bóndi nokk-
ur komst að orði — ágætis
vinnuveður. Ég trúi ekki að
neinn flytjist héðan til Norð-
urlanda til að komast í betra
loftslag. Væri það takmarkið
dygði ekki að halda skemmra
en til Suður-Spánar eða Kal-
íforníu.
Það er ekki veðráttan sem
hér hefur komið í veg fyrir
framfarir heldur sú ótrú á
landinu sem í aldanna rás
var flutt hingað inn frá
Skandínavíu með vatns-
blönduðu brennivíni og
möðkuðu mjöli.
Erlendur Jónsson