Lesbók Morgunblaðsins - 15.06.1985, Blaðsíða 10

Tuttugu mót af fótsporum Stórfætíu, sem Grorer Krantz tehir ófolsuð. Mikhi fleirí spor hafa fundizt,
en sum þeirra greiniiega tilbúin.
vinstri fótinn á sasquatch, sem var í alla
staði eðlilegur í lögun, þótt hann hlyti að
vera risastór, við líkan af mannsfæti, sem
stækkaður hafði verið upp í 43 sm,“ segir
Krantz, „þá gerði ég mér ljóst, að sporið
eftir sasquatch gæti ekki verið eftir eðli-
legan mannsfót. Hlutföllin í sasquatch-
fætinum voru önnur en i mannsfæti: Hæll-
inn varð að teljast tiltölulega afar stór,
fremri hluti fótarins var hlutfallslega
miklu minni en framhluti mannsfótar, og
staðsetning ökklans á sasquatch-fætinum
var mun framar. En þetta atriði virtist
eiga sér eölilega skýringu."
Hann tók þá að fara aðra leið til þess að
reyna að finna lausn á þessari ráðgátu.
Hann reiknaði út nákvæmlega hve mikið
þyrfti að færa ökklann fram á við, miðað
við þá hæð og þyngd, sem sasquatch var
sagður vera. Því næst snéri hann sér aftur
að þeim teikningum af beinunum í fæti
dýrsins, sem hann hafði gert á gifslíkan af
sasquatch-fæti, mældi staðsetningu ökkl-
ans á líkaninu, og út úr þessum saman-
burði fékk hann sömu niðurstöðutölur.
„Það var þá, sem ég þóttist þess fullviss, að
þarna væri um eitthvað raunverulegt að
ræða,“ segir Krantz.
„Það verður að teljast útilokað, að svika-
hrappur gæti hafa vitað hve framarlega
ætti að setja ökklann í þessu tilviki. Það
tók mig upp undir tvo mánuði að reikna
það nákvæmlega út, þótt ég hefði líkanið
af sasquatch-fætinum til að styðjast við,
og því er hægt að ímynda sér, hve sleipur
svikahrappur hefði orðið að vera til þess
að geta falsað slíkt fótspor á réttan hátt.
Ég hlýt því að draga þá ályktun, að ann-
aðhvort sé dýrið raunverulega til eða þá,
að það hafi verið maður, sem staðið hafi að
því að falsa tilvist þessa dýrs. Af þessum
tveimur kostum verður raunveruleg tilvist
dýrsins að skoðast sem hlægilegur kostur,
fölsun af hálfu einhvers manns er aftur á
móti ómöguleg. Sherlock Holmes sagði eitt
sinn: „Þegar hið ómögulega hefur verið
útilokað, þá hlýtur það sem eftir verður,
sama hve ólíklegt það kann að virðast, að
vera sannleikurinn.““
Grover Krantz prófessor á núoröið heilt
safn um tuttugu gifslíkana af sasquatch-
sporum, og hann segist vera sannfærður
um, að hann geti þekkt raunverulegt fót-
spor dýrsins frá falsaðri eftirlíkingu. Fæt-
urnir á sasquatch eru með fremur flatar
iljar, hælarnir eru afar breiðir, tærnar
stuttar. Vikin milli tánna eru miklu styttri
en á mannsfæti. Samkvæmt athugun
Krantz mundi falsaður fótur spyrna upp
ofurlítilli hrúgu af mold fyrir aftan tærn-
ar, þegar honum væri lyft og þessi mold-
arhrúga sæist þá í sporinu. Ber fótur eða
þá skór mundu spyrna upp dálítilli mold-
arhrúgu aftur undir miðjan fót.
Sumarið 1970 fundust fleiri ummerki
sasquatch-mannapans. Handarför eftir
þessi leyndardómsfullu dýr voru ljós-
mynduð, og veiðivörður einn á þessu svæði
í norðvesturhluta Washingtonfylkis tók
gifsafsteypur af þeim. Að því er virtist
hafði dýrið þá verið að grafa ofan í jörðina
og hafði svo þrýst loppunni niður sér til
stuðnings, þegar það rétti aftur úr sér og
stóð upp. „Þessi lófi er tvisvar sinnum
breiðari en minn,“ segir Krantz, um leið og
hann lyftir upp gifslíkaninu af loppunni.
„En hún er aftur á móti einungis hálfu
lengri. Loppan hæfir að stærð 50 sm löngu
fótspori. Hlutföllin á milli stærðar handar
og fótar eru þá hin sömu og hjá mönnum."
Að Skjóta Sasquatch
Krantz bendir sérstaklega á athyglis-
verðustu einkenni þessarar loppu: Þuml-
arnir liggja beint fram með loppunni eins
og hinir fingurnir. Þumalfingur á manni
grípa hins vegar á móti hinum fingrunum;
þeir hafa stefnuna inn á við inn í lófann í
átt til hinna fingranna.
Svo margar efasemdir hafa verið látnar
í ljós um möguleika tilvistar sasquatch-
mannapans í Norður-Ameríku, að Krantz
segist nú orðið gera sér grein fyrir því, að
einungis með því að hafa skepnuna með
húð, holdi og beinum undir höndum sé
unnt að sanna mönnum fullkomlega og á
óyggjandi hátt, að dýrið sé virkilega til.
„Og einasta skynsamlega leiðin til þess að
komast yfir bein þessarar skepnu, er að
gera út leiðangur og skjóta einn sas-
quatch-mannapa. Það verður að teljast
góð og gegn aðferð, af því að ekkert bendir
til þess, að hann sé mennskur. Engin
sæmilega áreiðanleg frásögn af sasquatch
hefur gefið nokkra minnstu vísbendingu
um að dýrið noti eða búi til einhver tól eða
tæki, miðli upplýsingum með sérstöku
tungumáli eða tilheyri einhverjum félags-
legum hópi. Þarna er því um dýr að ræða.“
Krantz segir, að ef hann hefði yfir fjár-
magni að ráða, þá myndi hann ráða til
starfa 5 eða 10 þaulvana veiðimenn, sem
fengist hafa við að skjóta stærri veiðidýr í
skógunum. Þeir þyrftu að hafa vissan
áhuga á sasquatch-mannapanum og hverj-
um og einum yrði þá fengið afmarkað
svæði til yfirferðar upp af Kyrrahafs-
ströndinni norðanverðri, þar sem viðkom-
andi veiðimaður þekkti einna bezt til allra
staðhátta og þar sem menn hafa skýrt frá
því, að þeir hafi einhvern tíma komið auga
á sasquatch. „Ég er viss um, að þeim hefði
þá tekizt að fella sasquatch innan fimm
ára,“ bætir Krantz við.
Prófessorinn álítur, að það séu mikil lík-
indi á, að slíkur flokkur veiðimanna mundi
hafa heppnina með sér. Hann telur senni-
legt, að hugsanleg tala sasquatch-mann-
apa í þessum norðvesturhéruðum Banda-
rikjanna sé einhver staðar á bilinu 200 til
2000. „Ef þeir væru fleiri," segir Grover
Krantz, „þá mundi fólk hafa orðið meira
vart við þá, og þeir myndu þá líka hafa
lent stundum fyrir bíl á þjóðvegunum eða
fyrir járnbrautarlest."
En séu dýrin í rauninni svona mörg, þá
hlýtur sú spurning að vakna, af hverju
hafi þá hingað til aldrei fundizt nein bein
eða hræ? „Það yrði í raun og veru að telj-
ast hreinasta undrunarefni, ef menn hefðu
einhvern tíma rekizt á eitthvað slíkt," seg-
ir hann. „Þeir sem eru á ferð í skógunum
rekast aldrei á bein úr úlfum, bjarndýrum
og kojótum, nema menn hafi drepið þá. Ef
þessi dýr deyja eðlilegum dauðdaga, fela
þau sig, þegar þau finna að þau eru að
dauða komin."
Það hefur verið sagt frá því, að sézt hafi
til sasquatch-mannapa við að tína ávexti,
ber og grænmeti, og að þeir hafi stundum
hnuplað mat frá mönnum. Af slíkum frá-
sögnum hefur Krantz dregið þá ályktun,
að dýrin séu, líkt og skógarbirnir, fyrst og
fremst jurtaætur, en éti kjöt einungis
stöku sinnum, þegar tækifæri býðst. En
sasquatch-apar eru að því leyti ólíkir
björnunum í háttum, að þeir virðast helzt
vera á ferli á næturþeli, enda hafa þeir
oftast sézt á tímabilinu frá miðnætti og
fram undir dagrenningu. Birnir skreiðast
aftur á móti í bæli sín undir miðnætti og
sofa jafnan langt fram á dag.
„Úr því að skógarbirnir og sasquatch-
mannapar eru allt að því beinir keppinaut-
ar um fæðu og allar lífsnauðsynjar," segir
Krantz, „þá er þaö ekkert undarlegt að
þessi dýr skuli skipta sólarhringnum með
sér á þennan hátt.“
Það er bjargföst sannfæring þessa
einkar ötula vísindamanns, að einn góðan
veðurdag eigi leit hans að hinni leyndar-
dómsfullu amerísku stórfætlu eftir að bera
mjög merkilegan árangur.
ÞORVALDUR SÆMUNDSSON
Vísur
Fjalla-Eyvindar
Sagnir herma, að veturinn 1772—1773 hafi Eyvindur hafst við í
Herðubreiðarlindum, eftir aö þau Halla höfðu verið handtekin viö
Innra-Hreysi í Þjórsárverum síðsumars 1772. Hafði Eyvindi tekist
aö sleppa úr gæslu í Reykjahlíð þá um haustið og flúiö til fjalla.
Híröist hann þar í klettaskoru eöa hraungjótu. Mun dvölin þar hafa
veriö hin ömurlegasta og Eyvindur séö mesta tvísýnu á lífi sínu, en
hjarði þó veturinn af.
Kaldsöm er vist í klettaskor,
klökugar sprungur gína.
Reynir nú mjög á þrek og þor
að þrauka hér útlegð mína.
Seiddu mig fyrrum fjöllin blá,
fangvíðar reginheiðar.
Af gnípunum háu ég grundir sá,
grösugar, meginbreiðar.
Þá var mér löngum létt um spor
í Ijósflóði sumardaga.
Liðið er nú mitt ljósa vor;
lýkst hér mín raunasaga?
Ungur við fjöllin tók ég tryggð,
treysti þá afli og þori;
heldur þau kaus en kúra í byggð
kvíðandi hverju vori.
Hjarðirnar dreifðust frjálst um fjöll,
fengsæll ég var að smala;
mörg átti sjáleg sauðaföll,
er sjálfsagt ei um má tala.
Löngum var ævin kólguköld,
kvíða og raunum blandin,
döpur og myrk og óblíð öld,
og ógnþrunginn tíðarandinn.
Erfiðust reyndist einsemd þó
í útlegð og fári öllu;
einasta huggun, hjálp og fró
að hafði ég samfylgd Höllu.
Hún var mitt vísa vonarljós
á vegferð um reginfjöllin,
veittist þó aldrei hefð né hrós,
heldur var líkt við tröllin.
Stundum, er þyngst mér þrautin var
og þjáningin sárt mig nísti,
þá var það hún sem byrðar bar
beggja, — uns aftur lýsti.
Nú hafa bændur ból mitt skemmt,
brotið og tætt að grunni.
Fyrrum þessa ég hefði hefnt,
nú hrjóta mér kvein af munni.
Kúri ég hér í klaka og snjó,
kaldur og matarsnauður.
Langt er nú síðan ljósið dó;
ligg ég hér bráðum dauður.
Senn er á enda mitt kvalakvöld,
kvíði ei hinsta dómi.
Vel er við hæfi að kólgan köld
kveðji mig dimmum rómi.
Höfundurinn er kennari viö Langholtsskóla.
SVEINBJÖRN BEINTEINSSON
Ferð
Fór ég þar hátt sem hrapaði skriðan rauða
um hraunbyggða stalla tæpa gatan mín lá
gálaus um vegi, grunlaus um feigð og dauða
grjótið hrundi þar stanslaust frá hæl og tá.
Spurn mín var orðfá og urðin varð fyrir svörum,
eldbrunnið grjótið við flugin þverhnípt og köld.
Nestið var þrotið og nýju skórnir á förum.
Nóttin var þar en hvorki dagur né kvöld.
Sveinbjörn Beinteinsson er bóndi og allsherjargoði á Draghálsi.
10