Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1985, Blaðsíða 7

Bíldudalur.
inn hálfþreyttur eftir sjóferðina. Við sát-
um í eldhúsinu heima í gömlu Valhöll á
Bíldudal, en húsið er timburhús, kjallari,
hæð og ris og er eldhúsið á miðhæðinni.
Heyrðum við þá ógurlegan dyn og skruðn-
inga úr fjallinu fyrir ofan þorpið, sem virt-
ist nálgast óðfluga. Skipti þetta engum
togum, gnýrinn steyptist yfir húsið, sem
nötraði og skalf undan átökunum. Eins og
hendi væri veifað var skollið á hið skelfi-
legasta fárviðri. Veðrið hagaði sér þannig
að nokkuð virtist draga úr því á milli roka,
það kom eins og í lotum, en svo heyrðust
skruðningarnir og gnýrinn úr fjallinu sem
æddi út yfir þorpið og allt ætlaði um koll
að keyra.
Faðir minn skipaði okkur öllum niður í
kjallara, sem var úr hlöðnu grjóti. Hjá
okkur hagaði svo til að vestan við húsið
áveðurs var skúrbygging með stórum
gluggum allt í kring og vængjahurðum
bæði út og inn í innri gang. Kölluðum við
þessa útbyggingu „altanið" og var þetta
nokkurs konar blómaskáli móður minnar
vor og sumar og var þá sérlega indælt að
dveljast þar, en á vetrum var lokað þar
sökum kulda. Rúðurnar á altaninu brotn-
uðu nú hver af annarri og hrikti þá mikið í
innri vængjahurðunum. Nógur mannskap-
ur var í Valhöll þessa nótt, auk föður
okkar voru þar Kristján Árnason skip-
stjóri, Gísli Guðmundsson stýrimaður,
sem seinna varð mágur okkar, og Jón G.
Jónsson frá Dynjanda, sem bjó hjá okkur í
mörg ár.
Sóttir voru 2 dívanar (legubekkir) og
skorðaðir milli innri vængjahurðanna og
gangveggjarins. Man ég að faðir minn
sagði að ef vængjahurðirnar gæfu sig væri
húsið í mikilli hættu. Engum kom dúr á
auga þessa nótt enda hávaðinn og veð-
urgnýrinn alveg óskaplegur. Rætt var um
hvernig þorpinu myndi reiða af í þessum
hrikalega veðurofsa og hugsanleg slys á
sjó og landi. Um sjöleytið um morguninn
þegar tók að birta, fór aðeins að draga úr
mesta veðurofsanum. Karlmennirnir voru
að reyna að grína út á voginn til þess að
sjá hvort nokkur bátur eða skip væri þar
ofansjávar, en særokið var fjallhátt og
rokmökkurinn svo samfelldur að hvergi sá
í sjó. Um níuleytið snarhægði og um há-
degisbilið var komið logn og sólskin.
Ljótt var um að litast í þorpinu. Nánast
allar girðingar höfðu brotnað niður og
lágu flatar. Svo að segja hver einasti hjall-
ur, útikamrar, skúrar og smáhús, sem voru
á bersvæði með öllu horfin eða mikið
skemmd. Hjá okkur í Valhöll voru allir
gluggar í vesturhlið mölbrotnir. Það var
mölin, sem ofviðrið þeytti á húsið, sem
braut gluggana; glerbrotin úr gluggunum
á vesturhliðinni höfðu þeytzt með svo
miklu afli, að þau stóðu föst í þilinu á
austurveggnum eins og þeim hefði verið
skotið úr byssu. Nærri má geta hvernig
farið hefði ef fólk hefði verið þar á ferli.
Þak hafði fokið af skúr, sem stóð við
skepnuhús okkar, sem kallað var „tófuhús-
ið“, — tveir kálfar stóðu þar í tóftinni, en
þá sakaði ekki. Hjá Guðmundi í Kurfu
fauk geitahúsið með öllu, en geiturnar,
sem voru inni i þvi sakaði ekki; þær fund-
ust í hlíðinni fyrir ofan með öllu ómeiddar.
Þakið fauk að mestu af nýbyggðum prests-
bústað. Hraðfrystihúsið var í byggingu og
fauk allt þar sem fokið gat, battingar og
borðviður brotnuðu eins og eldspýtur og
stóðu nokkrir endar þeirra fastir ofan i
túninu, sem var þar í kring. Bátur Jens
Hermannssonar, sem stóð á kambinum
tókst á loft og skall ofan á sjávarhús hans
og braut það niður og sat þar eins og skúta
á stalli. Svona mætti lengi telja, alls stað-
ar blasti eyðileggingin við.
Vegavinnumenn, sem voru með tjöld sín
á eyrunum fyrir framan Hól komust þang-
að við illan leik, óðu ána mest alla leiðina.
Af búðum þeirra sást ekki eftir tangur né
tetur, meira að segja skóflurnar fuku.
Ljótast var þó að sjá fram á höfnina, báðir
línuveiðararnir Ármann og Geysir horfn-
ir, skakkútterinn Geysir sömuleiðis og all-
ar trillurnar nema Blíðfari sem maraði í
hálfu kafi og gamli Ægir, hann hékk. Auð-
ur djúpúðga, lítill dragnótabátur, var
norður á Flateyri þessa nótt og fyrir mikið
harðfylgi áhafnarinnar var hægt að verja
bátinn stóráföllum.
Seinni hluta dags var Ægir sendur yfir
fjörð til að reyna að kanna afdrif bátanna,
Ármann hafði dregið legufæri yfir fjörð,
en hafði stöðvast á Langanesgrunninu og
var óskemmdur, báðir Geysarnir höfðu
kastast langt upp á land á norðurströnd
Ljósmynd/Hannes Pálsson.
fjarðarins milli Auðkúlu og Tjaldaness.
Flestar trillurnar höfðu sokkið í legufær-
unum á voginum, nema Bjössi, Ýmir og
Siggi. Ýmir fannst tveimur dögum seinna
marandi í kafi inná Dynjandisvogi, Bjössi
fannst nokkrum árum seinna á botninum i
Vogkjaftinum, en Siggi fannst aldrei. Af
trillu Eiríks Guðmundssonar er það að
segja að til hennar hefur aldrei spurst og
enginn þremenninganna fannst. Leitt var
getum að því að þeir hefðu verið komnir
alveg fast að þorpinu þegar veðrið skall á,
en trillan endasenst eftir sjónum í ósköp-
um fyrstu veðurhrinunnar, svo skelfileg
sem hún var.
Ekki var laust við að okkur strákunum
þættu öll þessi ósköp spennandi, en um
kvöldið þegar Ægir kom úr leiðangrinum
með þær fréttir að ekkert hefði spurst til
trillu Eiríks, en menn voru að vona að
honum hefði tekist að hleypa yfir fjörð,
skildi ég fyrst að vinur minn Ríkharður
var dáinn. Hann kæmi aldrei aftur. Spenn-
an vegna afleiðinga þessara hamfara var
með öllu horfin. Eg gat ekki komist yfir
þetta, vinur minn, drengurinn í næsta
húsi, var dáinn, horfinn.
Fyrsta alvara lífsins hafði heimsótt mig.
Ætli verði nokkurn tíma gaman aftur
hugsaði ég.
En tíminn læknar öll sár.
Páll Agústsson frá Blldudal er skólastjóri á Fá-
skrúðsfirði.
[C \s\ [u
Það var á skemmtistað ...
V
Það var á skemmtistað einum
í Reykjavík einhverntíma á
fyrstu tugum þessarar aldar að
ónefndur piltur vildi sýna stúlku
sem hann þekkti, meiri blíðuhót
en henni þótti við hæfi, a.m.k. í
fjölmenni. Hann fékk því kinn-
hest í staðinn fyrir koss. Hann
orti:
Barsmíð eigi blekkir mig,
baugasól vil unna.
Bráðum, rétt ef þekki ég þig,
þverr mótstaðan, Gunna.
Örn Arnarson, hið kunna
skáld, hét réttu nafni Magnús
Stefánsson, f. 1884, d. 1942.
Hann átti því aldarafmæli ný-
lega. Það er vel viðeigandi að
birta hér þrjár vísur hans, sem
vera munu frá síðustu æviárum
skáldsins:
Hávært tal er heimskra rök.
Hæst í tómu bylur.
Oft er viss í sinni sök
sá er ekkert skilur.
Ei mun hraun og eggjagrjót
iljum sárum vægja.
Legg ég upp á Leggjabrjót.
Langt er nú til bæja.
Herðir frost og byljablök.
Ber mig vetur ráðum.
Ævi mín er vörn í vök.
Vökina leggur bráðum.
Eiríkur Einarsson frá Hæli
var kunnur maður á sinni tíð,
dáinn aldraður 1951. Hann var
lengi þingmaður Árnesinga og
munu fáir þingmenn hafa ort
fleiri græskulausar gamanvísur
um félaga sína en hann. Ekki
þótti hann að öðru leyti hávaða-
maður í pólitíkinni, en kom sínu
fram með hægð og gætni og var
einstaklega vinsæll. Þær vísur,
sem hér koma eru teknar úr einu
bókinni sem út kom eftir hann,
nokkrum vikum eftir lát hans,
og sýna aðra hlið á honum en
kunnugt var:
Hver sem kýs úr hópnum vin,
hann þarf vel að muna
að holl er öllum hófsemin,
hún ver kali og bruna.
En komist blessuð ástin að
inn til hjartaróta,
svo er hún eins sólarbað
send til meinabóta.
Háski er að ala holdsins þrá,
hún er oft skammvinnt gam-
an.
Margur er til sem meiddist á
mýktinni einni saman.
Ég hef vísurnar í annarri röð
en þær eru í bókinni. Loks þess-
ar tvær stökur Eiríks:
Mér er hvimleitt myrkrið
rauða,
mannlegt ráð er ónóg hlíf.
Guð, sem ræður gröf og dauða,
gef mér trúna á annað líf.
Sígur yfir heiminn húm,
herra náðargjarni*
ljáðu hentugt legurúm
lífsins tökubarni.
Kunningi vísnaþáttarins
hringdi til mín og fór m.a. með
tvær vísur eftir Þórmund Er-
lingsson, en upplýsingar um
hann gat hann ekki látið fylgja.
Getur nokkur bætt úr því? Gam-
an væri að koma smámsaman
upp, þó ekki væri nema ófull-
kominni, skrá yfir góða hagyrð-
inga, lífs og liðna, hvar þeir voru
helst og störfuðu, hvar fæddir og
helstu ártöl á ferli þeirra. Vísur
Þórmundar eru birtar I leyfis-
leysi, eins og oft vill verða í
svona þáttum, í von um fyrir-
gefningu:
Blundi værum sefur sær,
silfur tær er áin,
lindin hlær og grundin grær,
golan bærir stráin.
Esja mænir út á sjá
ein á kvöldum löngum.
er hún máski af ástarþrá
orðin grá í vöngum.
J.G.J.
LESBÓK MORGUNBLAOSINS 10. AGÚST 1985 7