Lesbók Morgunblaðsins - 13.09.1986, Page 7

flotið uppá Kirkjusandinn og strandað mjúk-
lega þar án þess að mannskaði yrði. Um
þetta vafaatriði með akkerið sagði Ingibjörg;
„Ég byggi þetta á skoðun manna, sem
þekktu skeijagarðinn hér fyrir utan eins og
hendurnar á sér. Þar vil ég fyrstan nefna
tengdafoður minn, Jón Samúelsson á Hof-
stöðum, sem fæddur var og uppalinn í
Knarramesi á Mýrum. Hann stundaði lengi
sjóróðra þaðan og var gerkunnugur hveiju
skeri. Hann taldi alveg mega slá því föstu,
að skipið hefði flotið eða kastast yfir
Hnokkaflöguna, ef skipveijar hefðu ekki
varpað út akkeri. Guðjón í Straumfirði, sem
einnig var gerkunnugur þessum slóðum, var
alveg á sama máli. Það er svo annað mál
og kemur ekki akkerinu við, að ranglega
stendur á minnisvarða um strandið á Há-
skólalóðinni í Reykjavík, að skipið hafi farizt
á Þormóðsskeri. Þar var síðar reistur viti,
sem blasir við víða af Mýmm og á áletruð-
um skildi á vitanum er sama fjarstæðan
endurtekin."
Opinber Skýrsla Um
Strandið
Eftir að ég heimsótti Ingibjörgu á Hof-
stöðum barst mér í hendur opinbert plagg
frá Frakklandi, útgefið í tilefni þess að 50
ár em liðin frá strandi Pourquoi Pas?. Þetta
var Bulletin Officiel frá franska siglinga-
klúbbnum Yacht Club de France og þar er
leitast við að segja nákvæmlega frá síðustu
siglingu og strandi Pourquoi Pas?. Þar kem-
Gonidec farinn að hressast og situr fyrir ásamt Ingibjörgu á Hofstöð-
um, tii vinstri, og Þórdísi húsfreyju í Straumfirði.
„Þennan dag var margt um manninn í
Straumfirði og ég gizka á, að ekki færri
en 40 hafi borðað hádegismat," segir Ingi-
björg. „Það var ekki auðvelt og Þórdís á
mikinn heiður skilið, en yfirleitt hefur lítið
verið minnst á hennar hlut. Hún fór út til
að mjólka kýrnar þegar aðrir gengu til náða
eftir þennan erfiða dag og á eftir fór hún
niður í kjallara til þess að gera brauð. Eftir
nútímamælikvarða vom allar aðstæður
fmmstæðar; þó var til eitthvað af niðursuðu-
vömm, sem kom sér vel daginn eftir. Ég
átti eitthvað af slíku heima á Hofstöðum
og hringdi uppeftir og bað um það það yrði
sent, því ég var þar um nóttina. En það
vom til nógar kartöflur og við bjuggum til
rabarbaragraut í tvær stórar fötur.
Af skipbrotsmanninum Gonidee er það
að segja, að reynt var að færa hann úr sjó-
blautum fötunum, en hann streittist á móti.
Enginn talaði orð í frönsku og því varð
ekki um neitt samtal við hann að ræða. En
það var stór eldavél í eldhúsinu og þangað
var farið með hann. Þar var vel hlýtt.
Þórdís vermdi fötin, sem honum voru ætl-
uð, í ofninum og hélt síðan volgri skyrtu
við vanga hans. Þá gaf hann eftir og var
færður í föt af Guðjóni bónda, sem var
Magnús í Straumfirði á rekaviðarbúti við Hölluvarir, þar sem Con-
idec barstað landi.
Ljósmynd: Finnbogi Rútur Valdemarsson.
Björgunarmenn huga að braki úr skipinu daginn eftir strandið.
miklu stærri maður. Þau vom talsvert of
stór honum, en síðan brá svo við, að hann
vildi ekki sjá sín eigin föt eftir að búið var
að þurrka þau og svo fór, að hann hélt
suður til Reykjavíkur í fotunum af Guðjóni.
ALLTÍEINU
fékk HannKraft
Fyrst eftir að Gonidec var bjargað, var
hann ákaflega þrekaður og mglaður. Augu
hans voru bólgin og blóðhlaupin vegna selt-
unnar, en þegar hann var kominn í þurr föt
sofnaði hann á bekk í eldhúsinu og vildi
síðan helzt ekki fara þaðan. Og erfiðlega
gekk að koma í hann einhverri næringu.
Hann varð þó fljótlega málhress og ræddi
við franska ræðismanninn og blaðamennina,
þegar þeir komu á staðinn. Eitt atvik er
mér sérstaklega minnisstætt. Okkur þótti
gott að hann var í eldhúsinu, því þaðan
sást ekki til sjávar, þar sem menn vom í
óða önn að draga líkin á land. Allt í einu
varð honum gengið fram í dyrnar og þá
blasti við, að lík var að berast að landi þar
sem heitir Kirkjusandur og stóðu þrír menn
þar, maðurinn minn þar á meðal, og biðu
færis að ná í það. Um leið og Gonidec sá
þetta var eins og hann fylltist krafti; hann
tók sprettinn ofan túnið og stökk fram af
sandbakka, sem þar var þá og niður í fjör-
una. Hann var að reyna að segja eitthvað
og vitaskuld skildi enginn hvað það var.
Síðar vissi ég, að hann vildi segja þeim að
toga þyrfti tunguna út úr líkinu til þess að
hægt væri að hella sjónum uppúr því. En
það var auðvitað langt um seinan að reyna
lífgunartilraunir; enginn kunni heldur neitt
slíkt. Það kom í minn hlut að taka undir
handlegginn á Gonidec og leiða hann heim
aftur og þá skjögraði hann og virtist ætla
að detta í hveiju spori."
í frásögn Gonidecs af strandinu, sem ég
hef tekið upp eftir Arna Óla, minnist hann
ekki einu orði á, að þeir hafi varpað út.
akkeri. En Ingibjörg talar um það eins og
staðreynd, að hefðu þeir ekki varpað út
akkeri, þegar skipið strandaði á Hnokka-
flögunni, hefði skipið' nokkuA. ömgglega
ur óvænt staðfesting á skoðun hinna reyndu
sjósóknara uppi á Mýram: Akkeram var
varpað út; tveimur fremur en einu. í þýð-
ingu Eddu Regínu Harðardóttur, sem er
löggiltur skjalaþýðandi úr frönsku, hljóðar
frásögnin af sjálfu strandinu svo:
„Kl. 5:15 rekst Pourquoi Pas? tvisvar
harkalega á klettasnös. Skipið hallast á
stjórnborða, feikilega stór alda flæðir yfír
dekkið og brýtur björgunarbátana, kastar
skipinu til hafs og tekur með sér verkstjór-
ann Le Guen, skipið fer yfir klettasnösina
aftur án þess að fá á sig gat, og hefur nú
snúist stafnanna á milli.
Við höggið hefur kyndivélin gliðnað í
sundur og gufan streymir út; vélin stöðv-
ast. Pourquoi Pas? heldur áfram að reka
stjórnlaust á milli klettanna. í skyndi eru
undin upp fremra stagsegl og toppsegl.
Stefnan er nú á land en þangað sést öðru
hvoru í einnar og hálfrar mílu fjarlægð. Á
þessari stundu hyggst skipstjórinn sennilega
reyna að komast út af klettarifinu með þess-
um seglum. En hann gerir sér svo að segja
strax Ijóst að þessi tilraun er gagnslaus til
að koma í vcg fyrir að skipið kastist á enn
aðra kletta, ákveður hann að kasta akkeri
beggja vegna skipsins. Akkerum er kastað
en áður en þau ná botni rekst Pourquoi
Pas? á klett, kjölurinn fer af, skipið fer aft-
ur yfír klettinn og sekkur innan við 2 mílur
frá ströndinni á minna en hálftíma þegar
geysilega stór alda gengur yfir það.
Nokkrum dögum seinna var kafað niður
að flakinu og var þá hægt að sjá hvernig
skipið hafði eyðilagst. Þegar kjölurinn fór
afgliðnaði botninn ísundur. Vélin ogkyndi-
vélin féllu fyrst. Stjórnborðshliðin festist við
klettana og rifnaði frá í einu lagi næstum
að endilöngu og lagðist síðan á botninn,
úthliðin upp á við. Bakborðshliðin sporð-
reistist, losnaði líka frá skipinu og lagðist
á botninn, innri hliðin upp á við. Dekkið
losnaði frá skutnum og möstrin, sem höfðu
nú enga stoð lengur, lögðust í kross. Dekk-
ið lagðist lárétt á botninn rétt fyrir aftan
stafnhlutann sem hafði lagst gjörsamlega á
bakborðshlið og var haldið uftur aftveimur
strekktum keðjum
LESBÓK MORGUNBLAÐSÍNS 13. SÉPTe’mBER 1986