Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1987, Blaðsíða 16

Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1987, Blaðsíða 16
áttina. Ég held að erfitt sé að fá það betra. Strengnum má ekki sleppa á milli. Þetta væri ekki eins fallegt ef tvær raðir lægju eins og næstu tvær sem lægju öfugt. Það verður fallegast svona sitt á hvað og ég held að veggurinn verið líka traustastur svona.“ Byggt á Alda- GAMALLIREYNSLU Jóhannes Arason úr Gufudalssveit er einn hinna vönu hleðslumanna. Aðspurður um slíka menn fyrr á árum segir hann svo: „Þeir voru kallaðir byggingamenn og voru í nokkru áliti á þeirra tíma mæli- kvarða. Ég man eftir mörgum snillingum í faginu. Ég hef tekið eftir því að útlendingar hafa gaman af að skoða þennan gamla byggingarstíl þjóðarinnar. Þetta var bygg- ingarefnið öldum saman. Að hlaða vegg úr gijóti er erfitt verk og maður má eiginlega aldrei geta vitleysu ef vel á að vera. Maður verður að vera svo gætinn, leggja alltaf steinana rétt. Einn steinn getur sett ljótan svip á vegginn. Það er mín reynsla, að maður verður að horfa á vegginn í heild, því ekki er gott að bæta hann eftir á. Ég efast um að ný hleðsluaðferð eigi eft- ir að fínnast. Þetta er allt byggt á eldgamalli reynslu og verður varla á betra kosið. Ég geri ráð fyrir að gömlu mennirnir hafi verið búnir að prófa sig áfram og reyna þetta frá öllum hliðum. Grasvöxtur á vegg er fremur til styrktar. Ræturnar flækjast um allt og það er til bóta. Ég legg áherslu á það að veggirnir fái að gróa.“ Að lokum hefur orðið Sveinn Einarsson frá Hrjót, kunnur hleðslumaður. Hann segir: „Aður var ákveðinn tími til byggingar — frá lokum sauðburðar þar til sláttur byij- aði, eða frá byijun júní og fram undir júlílok. Ef byggja átti baðstofu varð að ljúka því á þessum tíma. Rétt hlaðinn veggur á að vera með litlum Gamalt og nýtt: Efri myndin: Borghlaðið torfhús í Vatnsmýrinni. Vegginn hefur Tryggvi Hansen hlaðið, en Einar Þorsteinn Ásgeirsson hönnuður er skrifaður fyrir yfirgerðinni. Neðri myndin: Gaflar á Laufásbænum íEyjafirði, fallega hlað- inn klömbruhnaus með sérkennilegum hvítum rákum. Torflistamaðurinn Trygggvi Hansen leggur ekki aðeins áherzlu á að endurlífga - og kenna - hleðslutæknina, heldur býr hann til listaverk úr tofi, svo sem andlitið í miðju. Lengst til hægri: Tehús í Hafnarfirði, sem Tryggvi hlóð fyrir Steingrím Gaut Kristjánsson borgardómara. völl svo það fúni ekki. Reiðingstorf sem þornar vel blotnar ekki nema það sé lagt í bleyti. Fommenn vöfðu reiðingstorfu um þá dauðu og þær eru víst ekki allar fúnar enn ef þær eru í þurmm jarðvegi. I ytra þak og milli steinaraða í vegg má nota hvað sem er, sem er heillegt og rifnar ekki í meðförum." fláa fyrst, síðan í lóð en efst með skúta. Myndast þá lítilsháttar sveigja í veggnum en flestir veggir leita út um miðju. Vanda skal undirstöðu og þjappa vel bak við hleðslu. Besta bæjarstæðið er á lágum hól eða ávölum ás þar sem hallar frá og vatn stendur ekki uppi, byggingarefni nærtækt og vatnsból. Helstu sérkenni austfírskrar hleðslu er strengurinn sem ýmist var hafður milli grjót- laga eða eingöngu. Kvíahnaus var líka algengur, þá stunginn á staðnum og borinn í vegg. Strengurinn þótti bestur þurrkaður og var þá fluttur berbakt á hestum. Klambran var lítið notuð enda mjög erfið í flutningi. Besta hleðslugijótið er með slétta fleti og auðvelt að laga til. Blágrýti mjög fín- komótt, næstum svart að lit, brotnar auðveldlega eins og gler. Auðveldasta gijo- tið í hleðslu er vatnsnúið eða sæbarið, þó ekki það hnöttótta. Vont gijót er það sem brotnar óreglulega, grófkornóttir kristallar. Besta torf sem fáanlegt er er hið svokallaða reiðingstorf, þ.e. torf sem skorið er í vot- lendi þar sem vaxa klógresi, ljósalykkja og reiðingsgras. Torfinu þarf að koma á þurrk- Hlaðið úr torfi Gamalt og nýtt: Að ofan: Leifar af hlöðnum vegg í Hörgárdal. Fagurkerum í torfhleðslu þykir til lýta, að hér hafa hnausarnir verið látnir hallast eins í tveim- ur lögum. Neðri mynd: Þjóðveldisbærinn í Þjórsárdal.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.