Lesbók Morgunblaðsins - 04.04.1987, Page 6

ANNA S.
BJÖRNSDÓTTIR
Tangó
Eg vil dansa við þig
tangó í tunglsljósi.
Við tvó í takt
niðri í fjiiru
í tunglsljósi,
með heila hljómsveit
og rósir í hárinu
í tangó í tunglsljósi.
Rósir í sandinum
og við í takt í fjörunni
í sandinum
í rósunum.
Að vera
Við tölum þvert um
huga okkar,
þegar við þorum ekki
að vera við sjálf.
Stundum er of sárt
að vera maður q'álfur.
Stundum næstum óbærilegt
að vera það ekki.
Höfundurinn er kennari í Hlíöaskóla í
Reykjavík.
MAXIMTANK
Bréf til
hermála-
fulltrúans
Félagi hermálafulltrúi!
Ég er skáld.
Hliðstætt verk ég hef að vinna
og hermenn þeir sem aðeins sinna
aftengingu vftisvéla,
svo verði aftur líft á jörð,
inni í borg, við flöll og Qörð.
Leynt hvem dag ég letra á húsvegg,
líka á trjástofn, vegi, skýin:
Vinir hér sér mæli mót,
verði brúðkaup haldið héma,
hljómi söngur, dans sé stíginn,
iðkuð bliðust ástariiót,
hús sé byggt og böm hér fæðist,
blundað, dreymt, er sól er hnigin.
Þótt mig sprengja í tætlur tætí,
tak ei nafn mitt burt af lista
þeirra er lifa, Ijóð mín skulu
lýðum vísa í rétta átt:
veginn fram í friði og sátt
Maxim Tank er þjóöskáld Hvíta-Rúss-
lands, fæddur 1919, býr í Minsk.
Jerzy Wielunski, Póllandi, HansLompolo,
Svíþjóö, og Guömundur Daníelsson, Is-
landi, stuöluöu í sameiningu að þvi aö
ofanskráö Ijóð birtist í sænskri og
íslenskri býöingu.
ÆVAR ÖRN
JÓSEPSSON
Ófullgert
ástarljóð
% heyri óminn af rödd þinni
berast með hægum aftanblænum
og hjarta mitt tekur kipp í bijóstí mínu.
Eg heyri hlátur þinn bergmála
f draumórum mínum
og hugur minn leitar leiðarinnar
að hjarta þinu.
Hún er lokuð.
í húsi Sibeliusar
EFTIR SIGURJÓN GUÐJÓNSSON
Hús Sibeliusar, Ainola, ereitt
afþví sem ferðamenn íFinnl-
andi fýsir að sjá. Skammtfrá
húsdyrunum er Sibelius graf-
inn ogkona hans einnig. Á
neðri myndinni sést bókaher-
bergi tónskáldsins ogruggu-
stóllinn, þarsem hann sat
löngum og reykti digra vindla.
Væri það svo fráleitt að fara í bæjarflakk í
dag? Ekki spillir veðrið. Glampandi sólskin
og 25 stiga hiti. Bíll til reiðu. Hvernig væri
að heimsækja þá Sibelius, Halonen og Kivi,
þó að þeir hafi fyrir löngu safnast til feðra
sinna. En sú er trú mín, að andi þeirra svífí
yfír bústöðum þeirra og náttúrunni í kring-
um þá. Engar vöflur. Eftir nokkrar mínútur
er ekið af stað til norðus, til Ainola. Sú
ferð, um fjörutíu kílómetrar, tekur skamman
tíma á malbikuðum vegi og fyrr en varir
er lent.
Náttúran er einkar vinaleg, skógi vaxnar
lágar hæðir. Það er sungið í sérhverjum
runni, enda júnímánuður. Eg ætla að heilsa
upp á setrið Ainola þar sem tónskáldið Jean
Sibelius átti heima meira en helming sinnar
löngu ævi og gaf því þetta nafn eftir Aino,
konu sinni.
Húsið er tvær hæðir. Veggir hvítmálaðir
og tígulsteinsþak rautt. Það var teiknað af
einum kunnasta húsameistara Finnlands á
sínum tíma, Lars Sonck, er var góðvinur
Sibeliusar. Landeign Ainola var ekki stór
til að byija með, aðeins einn hektari, en
síðar fékk tónskáldið aukið hana í fjóra
hektara, sem eru að mestu skógi vaxnir.
En áður en lengra er baldið, skal farið
nokkrum orðum um helztu æviatriði tón-
skáldsins.
Jean Sibelius fæddist í bænum Tavaste-
hus 1865. Hann var kominn af merkum
foreldrum, sem bjuggu við allgóð efni. Tón-
listargáfan sagði fljótt til sín, og komungur
lærði hann að leika á fíðlu. í Tavastehus
er lítið minjasafn um Sibelius, í húsinu þar
sem hann fæddist og ólst upp. Em þar varð-
veitt fyrstu hljóðfærin, sem hann lék á.
Stúdentsprófí lauk hann í heimabæ sínum
tvítugur að aldri og ritaðist þá inn í lögfræði-
deild háskólans í Helsingfors. Úr laganámi
varð þó ekki mikið, þar eð tónlistin tók hug
hans fanginn. Næstu ár naut hann tónlistar-
kennslu í borginni og spáðu kennarar hans
honum mikils frama á þessari braut. Hann
hélt áfram námi í Berlín og Vínarborg á
ámnum 1889—1891, kom heim sem há-
menntaður tónlistarmaður og vakti brátt
athygli með tónverkum sínum.
Úm þessar mundir trúlofaðist hann glæsi-
legri og gáfaðri stúlku, af aðalsætt, Aino
Jámfelt, sem var lífsfömnautur hans í hálf-
an sjöunda áratug, og kvæntist henni árið
1892.
Listhneigð var rík í ætt Aino og þrír bræð-
ur hennar urðu kunnir listsköpuðir: Arvid
var rithöfundur, Armas tónskáld og Eero
málari.
í nágrenni Ainola myndaðist listamanna-
nýlenda, í útjaðri smábæjarins Járvenpáá.
Þar höfðu reist sér bústaði m.a. Eero Jáme-
felt og rithöfundurinn Juhani Aho. Sibelius
heimsótti þar um og upp úr aldamótunum
væntanlegan mág sinn, Eero. Hann hreifst
af náttúmnni á þessum slóðum og gengu
þeir mikið á skíðum, er Sibelius var á ferð.
Eero átti hugmjmdina að því, að mágur
hans settist þama að og byggði Ainola.
Húsbyggingin hófst 1902, og tveim ámm
seinna gat Sibelius flutt inn ásamt konu
sinni, þó að endanlegum frágangi á efri hæð
hússins væri ekki lokið fyrr en nokkmm
ámm síðar. Þar festu ungu hjónin yndi og
áttu heima í Ainola til dauðadags.
Ekki hætti ég mér, ósöngfróður maður,
að ræða um tónlist Sibeliusar. En hitt veit
ég, að fyrir hana hefur hann hlotið frægð
mikla og með því borið heiður þjóðar sinnar
vítt um lönd.
Víða leitar hann fanga í list sinni, ekki
sízt í fom þjóðkvæði, eins og Kalevala. Sibel-
ius, sem Jámfáltamir, var mjög þjóðemis-
sinnaður og hneigður til rómantíkur.
Jámfáltamir vom fastir fyrir, er frelsi Finna
var ógnað af Rússum og hættan var mest.
Er spursmál, hvort nokkur annar Finni hafí
þjappað þjóðinni betur saman en Sibelius.
Það gerði hann með sígildum tónverkum
sínum, sem borin vom uppi af fölskvalausri
og heitri ættjarðarást. Sérhver landi hans
fínnur hana í verkum eins og Finlandia, þar
sem niður fmnskra skóga er undirtónninn.
Eftir Sibelius liggur fjöldi verka sem hann
hafði lokið við um sextugt, en þá hljóðnar
hann um langt skeið, og engin stórvirki
vann hann upp frá því samanborið við hin
fyrri.
Hvers konar maður var Sibelius að öðm
leyti? Hann var bam náttúmnnar og fór
einfömm um skógana í kring, hlustaði vel
á raddir hennar og drakk þær í sig. Hann
var glaður og reifur heim að sækja og var
oft gamansamur, jafnvel glettinn. Annars
manna kurteisastur og virðulegur.
Sú saga er til, að forseti Finnlands, Juko
Paasikivi, hafí heimsótt tónskáldið á níræð-
isafmæli hans, 8. desember 1955, en með
þessum merkilegu öldungum var góð vin-
átta. Þar kom í samræðum þeirra, eins og
/
-