Lesbók Morgunblaðsins - 04.11.1989, Page 6

velþóknun í Tímanum. Jónas Þorbergsson
sagði meðal annars um nafna sinn:
„Þeir sem gefa sér tíma til athugunar
um það, að Jónas er skólastjóri Samvinnu-
skólans og hefir þar elnskonar frumsmíð
með höndum, og líta jafnframt yfir ritverk
hans, nokkurn hluta af öllu lesmáli Tímans
og Tímaritsins [samvinnufélaganna] — og
meta það, þó ekki sé nema að vöxtum,
munu að sjálfsögðu hugsa sér hann sískrif-
andi og lesandi í frístundum. Þessu er þó
ekki svo varið. Þvert á móti sést hann aldr-
ei lesa né skrifa á þeim tímum sólarhrings-
ins sem allur þorri manna vinnur verk sitt.
Svo að segja öllum frístundum sínum ver
Jónas til þess að tala við menn. Alltaf virð-
ist hann hafa nógan tíma til þess að taka
á móti gestum, enda er á heimili hans óslit-
inn gestastraumur. Ráðning á þeirri gátu,
hvemig Jónas fær afkastað svo mikilli vinnu
er ekki nema ein [og nú lætur Jónas Þor-
bergsson feitletra]: Hann ver nóttunni til
lesturs og skrifta og er sérstaklega mikil-
virkur á hvort tveggja. Það er bókstaflega
satt að um mörg ár hefir hann, meðan þjóð-
in svaf, vakað yfir málum hennar. Aðeins
fáum afburðamönnum þjóðanna er gefin
slík starfsorka.“
Að þessu næturvökutali Jónasar hentu
andstæðingarnir nokkurt gaman, bæði þá
og síðar.
Skörungur Eða Ekki
Jón Magnússon var árið 1922 ekki eins
mikils metinn stjórnmálamaður almennt og
síðar varð, og hvergi nærri óumdeildur.
Hann var aldrei sérlega vinsæll, en hann
var seigur og úrræðagóður og brást sjaldan
það dýrmæta skyn, hvenær væri lag til að
róa.
Vísir hafði lengi lagt Jón í einelti, og
ritstjóra blaðsins, Jakob Möller, tekist að
fella hann í alþingiskosningum í Reykjavík
1919 sem frægt varð. Ekki viðurkenndi
Vísir hinn mikla þátt sem Jón Magnússon
hafði átt í sigursamningunum um fullveldið
1918. Jóni var ítrekað brugðið um skort á
glæsimennsku og skörungsskap. Hann
kippti sér ekki upp við það. Hann sagði í
viðtalí: „Þeir eru alltaf að tuggast á því,
að ég sé enginn skörungur, en hvenær hef
ég sagst vera skörungur, og hvað ætla þeir
með skörung að gera?“
Vísir lét ekki af vana sínum 1922 og
hélt áfram að skamma Jón Magnússon.
Bæði aðstandendur D-listans og E-listans
þóttust hvorir um sig vera merkisberar hins
eina og sanna frelsis lands og þjóðar, og
Vsir taldi lítinn sem engan mun á Jóni
Magnússyni og Jónasi Jónssyni og gætu
báðir verið á sama lista þess vegna. Síðar
sló Vísir tvær flugur í einu höggi í gagn-
rýni sinni á kvennalistann og Jón Magnús-
son, sem brátt mun koma í ljós.
Niðurlag í næstu Lesbók.
Höfundur er cand.mag. í íslenskum fræðum og býr á
Akureyri.
Athugasemd
Athugasemd vegna greinar Guðjóns Frið-
rikssonar „Höggin glumdu úr vinnustofu
beykisins“ í Lesbók Morgunblaðsins sunnu-
daginn 30. september sl.
Hafa skal það sem sannara reynist. í
ofannefndri grein lýsir Guðjón Friðriksson,
sagnfræðingur, íbúum og húsum við Klapp-
arstíg í Reykjavík og segir m.a.: „í timbur-
húsinu á nr. 40 hafa lengi verið verslanir,
m.a. um tíma matvöruverslun Þórunnar
Jónsdóttur. . .“
Þetta er rangt. Þórunn Jónsdóttir stofn-
aði fyrstu verzlunina í þessu húsi og rak
hana um 40 ára skeið. Hún verzlaði hins
vegar aldrei með matvöru, heldur leikföng
og skrautmuni. Bróðir Þórunnar, Páll Jóns-
son, stýrimaður, keypti húsið um 1911, og
var það í eigu fjölskyldunnar, síðast Þórunn-
ar, þar til hún lézt árið 1960 og húsið var
selt.
Elín Guðmundsdóttir,
Safamýri 54, Reykjavík.
Hluti af forhlið Staatsgalerie. Arkitekt: James Stirling. Húsið þykir gott dæmi um framúrskarandi nútíma arkitektúr og er glæsi-
leg umgjörð utan um safnið.
hæðirnar umhverfis voru teknar að íklæðast
litskrúði haustsins. Á sínum tíma fengu borg-
arfeður í Stuttgart brezka stjörnuarkitektinn
Jam'es Stirling til að teikna nýtt listasafn og
vakti sú ráðstöfun ekki eintóma hrifningu;
þýzkir arkitektar töldu víst að þeir væru ekki
síður menn til þess arna. En nú viðurkenna
allir, að húsið sem Stirling teiknaði yfir safn-
ið er meistarastykki og eitthvert athyglisverð-
asta dæmi um góðan nútíma arkitektúr, sem
hægt er að benda á með.
Húsið stendur á allgóðum stað við hliðina
á óperunni, þar sem þau Sieglinde Kahmann
og Sigurður Björnsson sungu um árabil. Það
lætur ekki ýkja mikið yfir sér vegna þess að
það er fremur á breiddina en hæðina, en veg-
farandinn tekur fyrst eftir því vegna þess hve
frábærlega þar er farið með liti. Að megin-
hluta byggist það á mismunandi ljós-gulbrún-
um marmara í samspili við sterkan rauðan
lit og grænan í gluggum og handriðum. Þetta
er svo vel gert hjá Stirling, að það er ekki
síður ánægjuefni að skoða húsið en safnið
sjálft og mætti kannski segja, að safnið
skorti áhrifamikil verk til að jafnast á við
umgjörðina. Stirling hefur þó sem betur fer
forðast allan stjörnuleik í sýningarsölunum;
þar ræður einfaldleikinn ferðinni. Að sjálf-
sögðu nýtir hann dagsbirtuna; hún kemur frá
þakgluggum, en birtan er deyfð of mikið að
mínu mati, svo úr verður full mikið rökkur.
Ugglaust er það gert til þess að vernda mynd-
listina fyrir eyðandi áhrifum mikillar birtu,
en stemmningin vej'ður nokkuð skammdegis-
leg vegna þessa. í safninu eru einnig salir
þar sem dagsbirtu verður ekki við komið og
var mun bjartara þar af raflýsingunni.
Nú þurfa öll stærstu söfnin í Þýzkalandi
að leggja svo sem einn sal undir risastór verk
hinna nýju frægðarmanna Þjóðveija í mynd-
list og þá er ég að tala um menn eins og
Baselitz, Kiefer, Liipertz, Immendorf og
Penck. Það leyndi sér ekki, að stolt þeirra
sem ráða húsum í Staatsgalerie eru þijár
geysistórar myndir eftir Anselm Kiefer, sem
Bragi Ásgeirsson hefur fjallað rækilega um
í Lesbók fyrr á þessu ári. Nú er sagt, að verð
á slíkum myndum hjá Kiefer sé milljón mörk
á stykkið og samkvæmt því hefur safnið sriar-
að út sem svarar um 100 milljónum íslenzkra
króna fyrir þessar þijár myndir. Aðeins sá
aldni Hollendingur í Bandaríkjunum, Willem
de Kooning, fær ennþá meira fyrir sínar
myndir. Það er svo spuming, hvort frægð
þessara dýrmætu málara sé ekki bundin við
tiltölulega fámenna hópa listunnenda. Þeir
eru ekki heimsfrægir í sama skilningi og
Michael Jackson, Madonna, Dustin Hoff-
mann, Robert de Niro og Jack Nickolson.
Sumir segja, að síðustu poppstjömurnar í
Asíðastliðnu vori var greinarhöfundurinn á list-
arölti í Frankfurt, Köln og Diisseldorf og birt-
ust þá greinar um söfnin í þessum borgum,
sem Þjóðverjar hafa verið að koma upp og
lagt í það gífurlega fjármuni og mikinn metn-
að. Nú er orðinn verulegur ferðamanna-
straumur til þess að sjá söfnin, ekki síst safn-
. ið í Köln, sem er þeirra frægast og að mínu
mati bezt. En það hinsvegar happdrætti
hvernig maður sækir að; stundum hefur veru-
legur hluti af safni verið tekinn undir ein-
hvetja sérsýningu og þá gefst ekki kostur
að sjá nema lítinn hluta af listaverkaeign
safnsins.
Eftir var að líta á eitt af þeim nýju söfnum
í Þýzkalandi, sem hvað mesta athygli hefur
vakið: Staatsgalerie í Stuttgart. Tækifæri til
þess gafst seint í septembermánuði, þegar
Safnið geymir gott úrtak
af miðevrópulist
þessarar aldar, en það er
ekki sízt sjálft húsið sem
athygli vekur.
Max Beckmann: í
stúkunni. 1928.
Beckmann var
einn þeirra, sem
nasistar dæmdu
óæskilegan, en
hann komst iír
landi ogátti seinni
partævinnar
heima íBanda-
ríkjunum.
Á listarölti í þýzkum borgum III
STAATSGALERIE
í STUTTGART
6
4