Lesbók Morgunblaðsins - 02.12.1989, Blaðsíða 7

Margrét Kjartansdóttir að renna.
Listin gneistar í myndmótun.
Kjartan Guðjónsson listmálari
Nemendur vita allt
Að afloknu stúdentsprófi
1942 fór Kjartan Guð-
jónsson í Handíða- og
myndlistaskólann, eins
og hann var þá nefnd-
ur. Kjartan var einungis
einn vetur í skólanum,
hann hélt til Banda-
ríkjanna til frekara listnáms. Tengsl Kjart-
ans við skólann rofnuðu þó ekki; hann var
þar kennari á árunum 1945-48 og 1968-87.
Þennan námsvetui', 1942-43, voru starf-
ræktar kennaradeildir við skólann auk
myndlistardeildarinnar þar sem Kjartan
stundaði nám. Kjartan var inntur eftir hveij-
ir hefðu verið helstu lærifeður þar á bæ.
„Kurt Zier var aðalkennari en Lúðvíg
Guðmundson sótti hann til Þýskalands rétt
fyrir stríð. Zier kenndi allt sem til féll ann-
að en málun en þar leit Þorvaldur Skúlason
til með mönnum. Þarna voru ýmsir mektar-
menn að byrja sinn feril, t.d. Hörður Ágústs-
son, Karl Kvaran og Einar Baldvinsson."
— Nú voru starfandi kennara- og handíða-
deildir við skólann, voru nemendur og kenn-
arar almennt „praktískt" þenkjandi?
„Við þessir 7 eða 8 í myndlistadeildinni
höfðum frekar lítið samband við hinar deild-
irnar. — En við vorum ekki praktískt þenkj-
andi; allir ætluðu að verða listamenn en
Lúðvíg skólastjóri vildi að menn tileinkuðu
sér eitthvað sem þeir gætu lifað af. — Og
þrautalendingin var að klína á þá einhverri
kennaran afnbót.
Það er óhætt að segja um Lúðvíg Guð-
mundsson að í honum brann hugsjónaeldur.
Og þess þurfti líka; hann átti stundum ekki
fyrir launagreiðslum; þetta rúllaði frá mán-
uði til mánaðar. Karlinn hefði getað stjórn-
að útgerðarfélagi og stórgrætt. En hann
valdi þetta basl. Hann var vakinn og sofinn
í því að berjast fyrir skólánn — við misjafn-
ar undirtektir. Hann sást einu sinni strunsa
eins og ráðherra að stjórnarráðinu en um
leið sást ráðherrann flýja út um bakdyrnar
eins og minkur úr greni. Um 1950 var skól-
inn víst kominn í slíkt þrot að Lúðvíg varð
• að eftirláta Kennaraskólanum smíðakenn-
aradeildina, hann fékk einhveija aura í milli-
gjöf og haft var á orði að Lúðvíg hafi selt
8 nemendur á fæti.
Það voru ekki bara peningavandræði
heldur líka endalaus módelvandræði þennan
vetur. Það fékkst ekki nokkur manneskja
með sómakennd til að leggja þetta fyrir sig.
Að finna módel var hrein neðanjarðarstarf-
semi og ef það tókst varð að fara með það
Kjartan Guðjónsson listmálari.
eins og mannsmorð. — Um tíma höfðum
við danska stelpu, — ansi snotra. Hún fékkst
til að vera ber að ofan, þá'ð var meiriháttar
hvalreki á meðan hún var. Það var afskap-
lega takmarkaður áhugi á að teikna pilsið.
Pétur Friðrik Sigurðsson málari var nem-
andi hluta vetrar með okkur, þá 14 ára, og
þurfti að sækja um leyfi barnaverndarnefnd-
ar til að hann fengi að teikna hálfnakta
konu.“
— Myndlistanemendur voru semsagt ekki
praktískir, hvaða strauma og stefnur að-
hylitust menn?
„Zier og Þorvaldur reyndu að kenna nem-
endum handbrögðin og lögmál myndarinn-
ar. Við vorum látin mála mikið af uppstill-
ingum. En það sleppur enginn skóli við tíðar-
andann. Við spáðum mikið í Picasso. Zier
reyndi að sannfæra menn um að það væri
kannski gott að læra eitthvað áður en menn
færu að mála í stíl þess góða málara. —
En eins og vant er, nemendur voru óþægir.
Eftir að ég fór sjálfur að kenna lærði ég
þá lexíu að nemendur á öðru ári í listnámi
vita allt. — En þeir fara oftast að lagast
upp úr því.“
— En hvað vantaði helst í skólann?
„Nánast allt. Það var opinberun þegar
Lúðvíg kom seinna með beinagrindina frá
Þýskalandi, ekta beinagrind, nettur og fal-
legur kvenmaður, sennilega ættaður frá
Indlandi. Síðast þegar ég sá hana hafði hún
látið á sjá. Hauskúpan horfin og fleiri bein
töpuð. — Ég held þó ekki að hundar hafi
komist í hana.“
— Hvað heldurðu að nemendum hafi helst
gagnast úr náminu frá þessum árum?
„Þrátt fyrir allt baslið var skólinn góður
undirbúningur til framhaldsnáms; menn
lærðu að teikna, — hvað sem Picasso leið
— og að þeir fengu góða undirstöðu í mál-
verki. Skólinn var á þessum árum afskap-
lega notalegur og heimilislegur, eins og stórt
sveitaheimili.
Listaskóli verður að halda jafnvæginu.
Hann má ekki steinrenna sem tæknistofn-
un. — En hann má heldur ekki drekkja sér
í hugmyndarugli. Það er ekki hægt að kenna
myndlist, það er hægt að sýna og segja
frá. Það er hægt að kenna tækni og hand-
bragð en ekki listina. Listaskóli verður að
veita nokkuð fjölhliða menntun, nemendur
mega ekki hleypa sér út í eitthvað of sér-
tækt og kunna svo ekkert annað.“
LESBÓK MORGÚNBLAÐSINS 2. DESEMBER 1989 7