Lesbók Morgunblaðsins - 17.02.1990, Page 3

LESBOK
11 m ["] II @ [mJ \b] B [aJ ts a t33 ta ®
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoð-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gísli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjórn: Aðalstrœti 6. Sími 691100.
Forsíöan
Myndin er af Gullfossi í klakaböndum. Myndina tók
Hjálmar R. Bárðarson og er hún birt í tilefni um-
fjöllunar um myndabók hans, Hvítá frá upptökum
til ósa.
Vatnasvæði
Hvítár og hvaðeina merkilegt sem þar er að sjá, er
bókarefni Hjálmars R. Bárðarsonar og þar er sannar-
lega af nógu að taka. Árnar eru í aðalhlutverki,
allt frá upptökum Fúlukvíslar á Kili til ósa við Kal-
daðarnes, en Hjálmar hefur klifið fjöll og tekið
myndir úr lofti og bókin er gersemi fagurra lit-
mynda frá þessu stóra vatnasvæði.
Skjölin
á borðið, er fyrirsögn á viðtali við ölaf Ásgeirsson,
þjóðskjalavörð. Þetta embætti hefur nú fengið inni
í nýju húsnæði í gömlu Mjólkurstöðinni og hefur
tekið miklum breytingum þótt kjarni starfseminnar
sé sá sami og áður: Að varðveita aragrúa heimilda.
Hurgata
er nafn á ferðamannabæ við Rauðahafið í Egypta-
landi og er hann kynntur í Ferðablaði Lesbókar.
Þar opnast undraheimur á hafsbotni og þar er köfun-
arskóli og margt fleira, m. a. sjóstangaveiði.
þorgeir
þorgeirsson
minni
frelsisins
tileinkað václav havel
frelsið er dýrmætt og saðsamt
svo við látum skömtunarstjórana tilreiða það
fangaverðina deila því út
enda hungrar varla aðra en fangelsaða menn
í frelsi
það minnir á súrefni loftsins
sem vísindamennirnir tákna með 0
en skilja þó varla til hlítar fyren um leið og
þeir kafna
læstur inní málmfugli kemurðu hingað með
fangaverði þína
við fögnum þér alshugar úrþví við skiljum
einmitt að þú ért maðurinn
maðurinn sem frelsið tók til fanga
B
B
Einn hinna fáu sólskins-
daga hér í Reykjavík
sumarið 1988 brá ég mér
í hádeginu í hinn yndis-
lega Grasgarð okkar
borgarbúa í Laugardal. Á
einni grasflötinni voru á
að gizka tíu börn að leik,
hið elzta varla meira en tíu ára. Tveir dreng-
ir, greinilega ættaðir lengst austan úr Asíu,
nálguðust hópinn, en einn í honum fór þá
að hrópa „útlendingar, útlendingar", og
brátt tók allur skarinn undir. Drengirnir
gengu burtu. Þegar ég var á útleið skömmu
síðar, gekk ég fram á drengina tvo, þar sem
þeir voru að sulla í vatni við lítinn foss.
Þeir voru þá að tala saman — á íslenzku.
Þegar ég sagði ýmsum vinum og kunn-
ingjum frá því sumarið og haustið 1988,
að ég hygðist skrifa „Rabb“ um þetta leið-
inda-atvik í Laugardal, báðu þeir mig allir
undantekningarlaust um að sneiða hjá þessu
viðkvæma og eldfima umræðuefni. Það
væri alveg sama, hvernig ég tæki á því, ég
yrði örugglega úthrópaður kynþáttahatari
af sumum en negrasleikja af öðrum. Aðeins
það eitt að minnast á þessi mál, myndi fram-
kalla hin verstu viðbrögð allra skoðanahópa.
Samt áræði ég að gera það, af því að ég
þykist sjá þess ýmis merki, að við gætum
innan skamms neyðzt til þess að þurfa að
ræða þessi mái opinberlega, eins og aðrar
þjóðir, í stað þess að leiða þau hjá okkur,
vegna þess að þau eru svo „óþægileg", eða
hvíslast á um þau eins og grófustu feimnis-
mál.
Sívaxandi straumur innflytjenda, löglegra
og ólöglegra, til Vestur-Evrópu og Norður-
Ameríku er stöðugt umræðuefni í blöðum
og tímaritum í þessum heimshlutum. Ekk-
ert bendir til annars en að fólk á flótta
undan fátækt og illum stjórnarháttum muni
halda áfram að flytjast sunnan og austan
úr heimi í ríkidæmið og frelsið í norðri og
vestri. Sagt hefur verið, að í raun séu það
fjórir milljarðar manna, sem myndu streyma
Hvernig líta íslend-
ingar út eftir 200 ár?
í norðvestur, ef þeir gætu, og að ekki megi
búast við því, að lát verði á þessum þjóð-
flutningum, fyrr en vestrænt frelsi og mann-
réttindi og stórbættur efnahagur í heima-
löndum fólksins geri því það ljúft að sitja
um kyrrt í fæðingarhreppum sínum. Því
miður sjáist engin marktæk teikn um það
enn, og því sé eins gott fyrir þjóðir á Vest-
urlöndum að búa sig undir áframhaldandi
aðsókn framandi þjóða á næstu áratugum
og jafnvel öldum. Af hveiju „því miður“?
Af því að slíkur innflutningur útlendinga
veldur alltaf og óhjákvæmilega gífurlegri
„félagslegri röskun“, sem svo er kölluð nú
á dögjjm og ég þarf væntanlega ekki að
útskýra fyrir lesendum, en að auki bætist
við hin hræðilega grýla kynþáttaóvildar og
haturs. í langri grein eftir Scott Sullivan
um þessi efni, sem birtist í nýjasta hefti af
„Newsweek", dagsettu 5. febr., eða sama
dag og ég skrifa þetta, segir hann einfald-
lega: „The fundamental issue is that the
newcomers are different", eða: „Aðalmálið
er, að komumenn eru öðruvísi".
Við þurfum að vera viðbúin því, að eitt-
hvað slæmt á þessu sviði geti gerzt hér á
ísiandi, eins og alltaf og alls staðar hefur
gerzt hjá öllum öðrum þjóðum. Eitthvað
djúplægt og frumstætt framkallar fordóma
gegn þeim, sem eru „öðruvísi" en við sjálf.
Hér er ekki rúm til þess að rekja kenningar
fræðimanna um orsakir kynþáttahaturs, svo
sem að undirrótin sé eðlislæg þörf hvers
stofns í dýraríkinu til að veija sig blöndun
við utanaðkomandi og framandi stofna. Svo
mikið er víst, að óvild milli kynþátta eða
ólíks fólks er staðreynd, hvort sem okkur
líkar betur eða verr. Hún virðist vera óvið-
ráðanleg, a.m.k. enn sem komið er, og á
hveijum degi lesum við og heyrum fréttir
af kynþáttadeilum úr hveiju horni heimsins.
Samt halda þjóðirnar áfram að blandast,
og e.t.v. verður endanlegt útlit mannkynsins
orðið eins eða mjög svipað í öllum álfum
eftir nokkrar aldir, hvort sem það líkist þá
hinum upprunalegu Adam og Evu, Aski og
Emblu, áður en mannfólkið fór að dreifa
sér og skiptast í kynkvíslir. Það kom fram
í frétt í Stöð 2 fyrir rúmu ári, að reiknað
er með því í Bandaríkjunum, að þar í iandi
verði hvítir menn (hreinræktaðir) komnir í
minni hluta um miðja næstu öld. Blandað
fólk verði þá í meirihluta, móeygt, súkklaði-
brúnt, „sætt og lekkert“ mundu sumir
segja. Alhvítt fólk verði næststærsti hópur-
inn, en áhöld um það, hvort alsvartir eða
algulir verði í þriðja sæti. Þjóðablandan hér
á íslandi gæti á endanum líkzt meðal-
ameríkana í útliti árið 2050, því að þjóðin
er fámenn og yrði fljót að breytast í útliti
með auknum innflutningi. Ég var á fundi
fyrir nokkrum dögum, þar sem því var hald-
ið fram, að 1.000 börn frá Austur-Asíu
væru nú að alast upp í Reykjavík, en annar
taldi 600 nær sanni. ímyndi menn sér að
skapgerðareinkenni erfist innan kynþátta,
ætti þetta að vera ágætt, því að skv. rann-
sóknum í Bandaríkjunum standa Kínveijar,
Japanir og Víetnamar sig langbezt í þjóða-
hafinu vestra. Fólk af gulum uppruna er
tekjuhæst allra Bandaríkjamanna, og meðal
þess er minnst um uppflosnun, menntunar-
leysi, drykkjuskap, eiturefnaneyzlu, glæpi
og sundraðar fjölskyldur. Reyndar var rætt
um það hér á fimmta áratuginum, að sá
tími kæmi, þegar útlendingar myndu flæða
yfír landið, unz það yrði fullnýtt, og gætum
við ekki spornað við því til lengdar. Því
væri betra, að verða fyrri til, og ráða því
sjálfir, hveijir kæmu. Leizt sumum bezt á
að bjóða fólki af hollenzkum stofni búsetu
hér, en þá sem oftar var þröngbýlt í Hol-
landi, auk þess sem margir Hollendingar
voru þá að flytjast burtu frá Indónesíu (áð-
ur Hollenzku Áustur-Indíum).
Við skulum ekki gera gælur við þá hug-
mynd, að við séum neitt frábrugðnir öðrum
í þessum sökum. Þótt oft heyrist, að við
séum fordómalausir, a.m.k. þegar við erum
að fordæma aðra fyrir fordóma, grunar
mig, að það sé aðeins rétt, meðan ekki reyn-
ir á það. Við höfum öll áreiðanlega einhvern
tíma heyrt samlanda okkar láta eitthvað
óþrifalegt út úr sér um þessi mál. Einmitt
af því að þetta umræðuefni er næstum bann-
að, hálígert „tabú“, þrífast alls konar for-
dómar í skjóli hvíslinga, í stað þess að tala
um þetta upphátt og opinskátt. Þegar lengi
er þagað um „viðkvæm mál“, er meiri hætta
á, að upp úr sjóði að lokum, eins og þegar
hlemmur er tékinn of seint af soðpotti. Mér
heyrist jafnvel örla á verndunarsjónarmiðum
hér, eins og í Svíþjóð, þar sem hinir ljós-
hærðu og bláeygu Svíar munu hverfa á
nokkrum áratugum, néma þeir séu verndað-
ir á sama hátt og nú er farið að gera varð-
andi sjaldgæfar jurta- og dýrategundir.
Hvort sem íslenzk stjórnvöld móta stefnu
um alfijálsan innflutning, takmarkaðan eða
næstum lokaðan, verðum við að hafa hugf-
ast, að við megum á engan hátt láta sak-
laus böm gjalda þess, að þau eru hingað
komin og það í boði okkar, bókstaflega sótt
hingað, ýmist í hópi flóttamanna eða til
ættleiðingar. Það væri ekki aðeins siðferði-
lega ljótt og hróplega ranglátt, heldur einn-
ig hættulegt friði meðal borgara í sameigin-
legu þjóðfélagi, finnist þeim þau ekki vera
velkomin, þegar fram í sækir og þau verða
fullorðin, megi ég vera svo kaldranalegur
að minnast á jafn-„praktískt“ sjónarmið.
MAGNÚS þórðarson
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17. FEBRÚAR 1990 3