Lesbók Morgunblaðsins - 12.03.1994, Blaðsíða 2

Á Miðfellsegg ofan Skálafellsjökuls í Vatnajökli. Snjósleðaferð er hluti afferðadag-
skrá hvalaskoðara frá Bretlandi.
stofnar, t.d. hrefna á norðurslóð, teljist ekki
til þeirra. Við sera viljum takmarkaðar nytj-
ar af stærstu hvalastofnura lítum almennt í
raun sömu augum á öll dýr sem vernda þarf
og þetta fólk. En um leið horfum við líka til
annars. Veiðimenn eru vissulega flestir dýra-
verndunarsinnar en þeir líta þar með einnig
sértækt á nytjastofna, eins og hvali, hreindýr
og seli; nefnilega með tvíbentu hugarfari
náttúrunytjandans. Dýrin birtast okkur bæði
sem veiðidýr er ber að fara vel með og aflífa
siðlega og sem glæsilegir fulltrúar náttúr-
unnar er ber að umgangast með virðingu og
leyfa að dafna.
Þeir sem þjónusta hvalaskoðunarfólkið og
eru samvistum við það í ferðinni hafa þannig
ekkert á móti þessum starfa við nýjungar í
ferðaþjónustu. Hitt vitum við að ferðahópar
þessir kæmu ekki hingað ef hvalir væru
veiddir við ísland. Best væri ef veiðar og
hvalaskoðun gætu farið saman en Islending-
ar verða víst, fyrir augum þorra útlendinga,
að velja annað hvort þar til viðhorf breytast
og viturlegar veiðinytjar líðast.
FleiriHvalir
Hnúfubakurinn sýndi sig aftur og aftur,
eftir að hafa stokkið hátt í loft allra fyrst.
Því miður var skipið alllangt frá honum þá.
Lítill plastbátur var settur á flot handa kvik-
myndatökumönnunum. Hvalurinn sinnti eft-
irfór þeirra lítið; hélt áfram að blása og kafa,
eins og risi við hlið skekktunnar. Bátsvei*jar
fóru afar nærri dýrinu, rétt horfðust í augu
við það, eltu loftbólubrákina frá því og horfðu
á risastóra sporðblöðkuna í seilingarfjar-
lægð; allt til þess að ná góðum myndum.
Þótti okkur á skipinu nóg um.
Fleiri hvalir glöddu Bretana: Hrefnur sem
ýmist blésu eða stungu sér í sjávarborðinu
þannig að bakugginn blasti við, hnísur sem
hurfu jafn hljóðlega og þær birtust og loks
lítill hópur fjörugra höfrunga. Þeir stukku
hnífjafnir úr sjó, renndu sér undir skipið,
ösluðu bógrákina eða veltu sér rétt neðan
sjólínu við skipið.
Sjóferðin var velheppnuð i augum Bret-
anna, svo um munaði. Ekki varð dagurinn
verri fyrir góðan viðurgjörning um borð;
kakó og samlokur „during tea-time“ en tví-
réttaða humarmáltíð undir kvöld, á heim-
stíminu, meðan síðdegissólin vermdi alla á
dekki og skriðjöklar Vatnajökuls liðu hjá við
lansbrúnina.
HEILLANDIJÖKLAFERÐ
Hvalaskoðunardagurinn er aðeins hluti af
dagskránni. Hóparnir koma hingað til lands
síðdegis og í haust eyddu þeir nokkram
klukkustundum í miðborg Reykjavíkur en
flugu um kvöld til Hornafjarðar með Flug-
leiðum. Þar var tekið á móti þeim á flugvell-
inum og þeim ekið til gistingar á Hótel Höfn.
Daginn eftir komuna til Hafnar var haldið
með hópana á Vatnajökul, að skála Jökla-
ferða við Skálafellsjökul í rúmlega 800 metra
hæð. Leiðin þar upp er skemmtileg; brött
og útsýni gott. Ekið er um stórgrýttar jökul-
urðir, framhjá snotrum lónum Smyrlabjarg-
arárvirkjunar og meðfram sprungnum skrið-
jökli. Skálinn er vistlegur og matur prýðileg-
ur. En hápunkturinn er dágóð snjósleðaferð
um breiður Vatnajökuls og upp á tinda og
brúnir við Suðursveitarfjöllin. Þarna er heim-
ur gjörólíkur því sem langflestir Evrópubúar
hafa kynnst og við liggur að þeir taki andköf
er víðáttur jökulhvelanna opnast og firna-
birta i flestum höfuðáttum.
Leiðsögumenn Jöklaferða fræða ferða-
mennina um það sem fyrir augu ber og sýna
þeim hyldjúpar jökulsprungur þar sem menn
geta öruggir virt fyrir sér hættur og undir-
djup íssins.
Hraðferðin um hjarnið hleypir kappi í kinn
og það voru ánægðir Bretar sem héldu á
næsta áfangastað, ofan af jöklinum: Til Jök-
ulsárlóns á Breiðamerkursandi.
Feneyjar Frerans
A Jökulsárlóni bíða bátar hópanna. Fjölnir
Torfason, bóndi á Hala, stýrir siglingum á
lóninu en fjölskyldan sér um móttöku í veit-
ingabúðinni við lónið.
I logni og síðdegissól, eins og hópurinn
sem myndargerðarmennirnir íylgdu fékk að
njóta, er Jökulsárlón ævintýri líkast. Kaldir
litir jakanna, furðuform og sólgylltir vatns-
vegir milli þeirra létu jakaborgina líta út
eins og Feneyjar úr ís; bátsferðin varð að
siglingu eftir „götum“ þessara Feneyja. Enn
og aftur fundu útlendingarnir alveg nýjar
víddir tilverunnar og áður ókunnar slóðir.
Þeir hvísluðu oftast sín í milli, rétt eins og
óútskýrð lotning lægi í loftinu.
Að loknum þessum jökladegi og sjóferð-
inni til hvalaskoðunar halda allir hóparnir
aftur til Reykjavíkur og gista þar en á fjórða
degi er flogið til baka til Bretlands. Agndofa
ferðalangur liggur þá að kvöldi þess dags í
koju og reynir að átta sig á öllu sem hann
hefur lifað í hendingskasti.
Aðspurðir sögðu Bretarnir í umræddum
hópi þetta vera stórkostlega ferð; stúlka ein
sagði þetta bestu helgi sem hún myndi eftir;
miðaldra karl sagði einfaldlega: This was like
að space journey; þetta var eins og geimferð.
Höfundur er jarðeðlisfræðingur.
Á Breiðamerkurlóni í haustkyrrð; „Þetta gæti veri nútímaleg kirkja,“ sögðu ein
hverjir Bretanna.
ELÍAS MAR
Á æðra plani
aftanvið ingólfsstyttu
rís arkítektónískt hrós
aðsetur æðstaréttar
eiturgræn kopardós
tölvurnar tafsa í blöðin
sitt tæknimálfar: þós-
vo þrengi að húsum
það mun koma í ljós
að kúnstverkið jafnast á við
heilt korpúlfsstaðafjós
og verður upphaf að vins-
ælu viðfangi tívísjós
tautar þá geirþrúður grýta
galvösk framliðin drós:
rós errós er rós
Höfundur er rithöfundur og skáld ( Reykjavík.
JAN ERIK VOLD
Funny
Hannes Sigfússon þýddi
Að ég skuli vera til
- hvílík hótfyndni
að ég skyldi fæðast, ég
fæddur í Osló átjánda október nítjánhundruðþrjátíuogníu
eftir Krist, á Spítala Vorrar Frúar, ég
sveinbarn, 4100
grömm að þyngd, hraustur og velskapaður
fæddur um miðjan október (sem mun
hafa verið miðvikudagur) og kom því undir
í janúar reiknast mér til, að það varð ég-
sem fæddist, ég sem var getinn þá, mín sæðisfruma
sem komst á sporið og varð fyrst (eða varð fyrir valinu
ef eggfruman, mín eggfruma, átti nokkurí val), það er
næstum fáránleg
fjarstæða að það varð ég, einmitt ég og enginn annar en ég
sem lagður var hornsteinn að
þar og þá, hvern skyldi hafa gi-unað það í janúar 39?
ég Jan Erik Vold blindur og daufdumbur þegar farinn
að safna bókstöfum mínum og frumukljúfa mig
um morula og blastula í gervi frosks
knýjandi á völdundarhús magans, alltsvelgjandi, þar til
í október sama ár að ég var fullbúinn
að troðast út í mannslíki - hef ég annars getið þess
að við vorum tekin með keisaraskurði, systir mín og ég,
febrúar 1944
október 39, í baðfötum tvíbreitt ör
niður móðurkviðmn, það var af því mjaðmagrindin
var svo þröng, og þessvegna er höfuðlag okkar svona
fallegt (að því er sagt er) - að þessi tölfræðilega
fjarstæða, líkindin einn af heilum milljarði möguleika,
hefur orðið að veruleika: ÞAÐ VARÐ ÉG! - Þetta
kemur mér í hug þegar ekki virðist aldæla
að hafa fæðzt, ég harka af mér og hugsa upphátt:
SORRY BRÆÐUR, ÞAÐ VARÐ ÉG
ÉG SKAL REYNA AÐ SPJARA MIG
Jan Erik Vold er meðal þekktustu Ijóðskálda Norðmanna og hefur gefð út fjölda Ijóða-
bóka. Hann er gestur á Norskum bókadögum í Norræna húsinu og í dag les hann úr
Ijóðum sínum þar.