Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.1996, Blaðsíða 1

ORGUNBLAÐS I NS
Stofnuð 1925
8. tbl. 24.febrúar 1996 — 71. árg.
Tíðarandi
Að dýrka
líkams-
útlitið
Líkaminn er umslag sálarinnar, sagði miðalda-
hugsuðurinn. Nútímahugsun er dálítið öðruvísi.
Fyrir okkur er líkaminn það eina sem eftir er,
og við gætum hans vel.
Kaþólsk sekt og vinnusiðfræði mótmælenda
ÞANNIG sér teiknari Spectators fyrir sér nútíma dýrling heilsuræktarstöðv-
anna heilsa uppá helga menn kirkjunnar frá fyrri öldum. Nú er engin yfir-
sjón að sleppa kirkjuferðinni, segir greinarhöfundurinn, en samvizkan nag-
ar ef maður mætir ekki í líkamsrækt.
Er sjálfsdýrkun að koma
í stað formlegrar
trúariðkunar? Er fyrirgef
oss vorar skuldir að
breytast í fyrirgef oss
frönsku kartöflurnar?
Aðeins einn af hverjum
tíu Bretum fer að
staðaldri í kirkju eða á
aðrar trúarsamkomur, en
sá þykir naumast maður
með mönnum sem ekki
stælir vöðvana í
líkamsræktarstöðvum.
Eftir JENNY
MC CARTNEY
hafa yfirgefið sálina og sest að í líkaman-
um. Aðalatriðið er að fylgjast með líkams-
þyngdinni og vinna utan heimilis. Aðeins
ein af hveijum tíu manneskjum í Bretlandi
sækir kirkju að staðaldri eða fer á aðrar
trúarsamkomur. En meira en 60% fullorð-
inna (meira en 80% menntamanna) stunda
líkamsrækt reglulega. Heilsuræktarstöðv-
arnar eru yfirfullar á sunnudögum. Fólk
sem tekur ekkert nærri sér þótt það missi
úr kirkjuferð verður mjög sakbitið ef það
sleppir úr heilsuræktartíma. Samviskan
kvelur það ef líkaminn er í ólagi, vöðvas-
lappleiki ber vott um skort á sjálfsaga.
Fólk bætir fyrir syndir sínar í mataræði
með svita og erfiði, og geislar af dyggð á
eftir.
ÞÚ HEFUR MÁTTINN ...!
Sjálfskoðunaráráttan, sem vex og dafnar
um þéssar mundir, knýr fólk áfram. Lang-
mest áberandi í bókaútgáfu síðari ára eru
bækur um heilsu og fegurð, samsull úr
nýjustu fréttum læknavísindanna, hreysti-
ráðleggingar og góð ráð varðandi snyrt-
ingu. Heilsutímarit renna út eins og heitar
lummur.
A forsíðunum má lesa lífleg slagorð, sem
minna á súrrealisma og bjartsýni. Til dæm-
is: „Þú hefur máttinn til að lækna sjálfan
þig.“ „Ókeypis krabbameinsmatreiðslu-
bók“, eða „Gæti dáleiðsla gert þig ham-
ingjusamari, rólegri eða stækkað á þér
brjóstin?“.
Af lestri slíkra bókmennta yrði maður
víst svona manneskja sem vaknar hlæjandi
á morgnana og heilsar nýjum gteðidegi.
Þetta er rétt eins og að endurfæðast i krist-
indómi, en vitanlega að trúarbrögðunum
frátöldum.
Kristinn maður hefur áhyggjur af síð-
asta dóminum. Heilsuræktarútgáfan býður
aftur á móti upp það sem er miklu meira
spennandi - nefnilega að koma alveg í veg
fyrir dauðann. Þar má lesa pistla um stríð-
ið við dauðann. Heilsuræktarsérfræðingar
láta nú ljós sitt skína skærar en trúar-
bragðafólkið. Þeir bjóða upp á skýringar á
öllu, sem hijáir okkur, alveg frá maga-
kveisu til flösu. Þó skrifa þeir mest um tvo
vágesti nútímans, nefnilega krabbamein
og hjartasjúkdóma. Það eru læknavísinda-
mennirnir sem eru hetjurnar núna með
baráttu sinni til að seinka andláti okkar.
Prestarnir eru ekkert spennandi nema þeg-
ar þeir haga sér illa.
Ög þegar Guð er ekki lengur ýkja ná-
lægur, er Guðs vilji jafnvel ennþá fjær.
Hér áður var gjarnan talað um Guðs vilja,
þegar einhver dó án þess að það væri
neinum sérstökum að kenna. Dauðinn kom
bæði oft og snögglega áður en fúkkalyfin
voru fundin upp. Langafi minn dó, þegar
hann var 39 ára vegna þess að hann tá-
braut sig í vinnunni og fékk blóðeitrun.
Tvær langömmusystur mínar dóu í sömu
vikunni úr taugaveiki. Föðurbróðir minn
dó átta ára gamall úr skarlatssótt. í hverri
einustu fjölskyldu voru hrikaleg áföll al-
geng.
Skortur á
Sjálfsumhyggju
En nú er öldin önnur. Erum við ekki öll
tilbúin með spurningalista ef einhver deyr
sem er á svipuðum aldri og við sjálf? Stór-
reykingamaður? Drykkjumaður? Fór aldei
til læknis fyrr en það var orðið of seint?
Með því að spyija svona, hvað sem við
kunnum að vera samúðarfull, erum við í
rauninni að láta að því liggja, að kæru-
leysi sé hin raunverulega orsök. Hinn látni
hlýtur að hafa gerst sekur um þá yfirsjón
sem erfiðast er að fýrirgefa í nútímaþjóðfé-
lagi - skort á sjálfsumhyggju.
Hin ófrávíkjanlega siðferðisskylda vest-
rænna manna er að annast um sjálfa sig.
Það sem lyftir okkur eilítið yfir Kínveijana
og Slavana, fyrir utan meintar áhyggjur
okkar af mannréttindum, er einmitt þessi
stöðuga ræktun okkar á líkamlegri heilsu.
Það byijaði í Ameríku. Amerískir forsetar
ganga aldrei, þeir skokka, - upp og niður
Capitol Hill. Við höfum miklu oftar séð
kvenleg lærin á Clinton sveipuð „skokk“
stuttbuxum, en einhveija utanríkisstefnu
sem vit er í. Clinton bjargar sér þótt eitt
og annað misjafnt sé borið honum á brýn,
- en Guð hjálpi honum daginn sem hann
hættir að skokka. A meðan hann skokkar
veit þjóðin, að Clinton forseti gerir sér
grein fyrir því að líkami hans er ekki full-
kominn, en hann er að hamast við að koma
honum i lag. Hann er bæði auðmjúkur og
iðinn. Hann er lifandi vitnisburður hinnar
nýju trúlausu siðfræði, einkum þegar svit-
inn borgar af honum og hann er lafmóður.
Þjóðir sem búa við stjórnarfarslega
óreiðu hafa forseta sem hugsa ekkert um
líkamann. Lítum bara á Boris Jeltsin, rauð-
an í framan og óstöðugan á fótunum, yfir-
kominn a^ vodkadrykkju og hjartveiki.
Boris Jeltsín skokkar ekki. Hann blæs út
rétt eins og rússneska verðbólgan, þegar
minnst varir. Við hveiju er hægt að búast