Lesbók Morgunblaðsins - 16.03.1996, Qupperneq 3

IggBrtg
@ [E [°l 0® E 0 0 [H @HII ® 13
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Fljúgandi
vængir - svo eru þær nefndar nýju farþegaflugvél-
arnar, sem eiga að taka uppí 800 manns í sæti
og verða næsta þróuanrstigið í farþegaflugi. Þar
verður unnið á þeim nótum sem menn hafa séð
í Northrop-huliðsvélinni, einu háþróaðasta hernað-
artæki nútímans. Baldur Sveinsson kennari þýddi
greinina og hann skrifar eftirmála.
Jónas
Jónsson frá Hriflu varð kennslu- og menntamála-
ráðherra 1927 og hafði þá í nokkur ár talað fyr-
ir þeirri skoðun að takmarka ætti aðgang að
Menntaskólanum í Reykjavík og koma í veg fyrir
fjölgun háskólamenntaðra manna. Um hættuna
af „lærðum öreigalýð" ejns og Jónas komst að
orði, skrifar Jón Ólafur ísberg, sagnfræðingur.
Qaqortoq
er einn þeirra staða á Grænlandi sem mannfræði-
nemar frá Háskóla íslands sóttu heim á síðasta
ári. Þeir komu víða við og tveir þeirra standa að
grein um Kalaalit Nunaat - Land fólksins - en
svo nefna Inúítar föðurland sitt.
FREDERICO GARCIA LORCA
Reiðmanns
raul
Jón Ármann Héðinsson
þýddi.
Córdoba.
Svo fjarlæg, svo ein.
Fyljan blakka, fullur máni,
forði olíva í mal mínum.
Þó ég kenni krákustíga,
kemst ég ei til Córdoba.
Held um hæðir, vafinn vindi,
fyljan blakka, rauður máni.
Dauðinn gjóar að mér augum,
efst úr turnum Córdoba.
0 þú langi krákustígur
0 þú fyljan fríska
0 hve dauðinn væntir mín,
áður en næ til Córdoba.
Córdoba.
Svo fjarlæg, svo ein
Frederico Garcia Lorca er eitt af höfuðskáldum Spánar á þessari öld;
fæddur 1898 og myrtur af ofstækismönnum í ágúst 1936. Ljóðið að ofan
hafa nokkrir íslenzkir Ijóðaþýðendur spreytt sig á að þýða.
Sparkvellir
og bókasöf n
SÍÐASTLIÐIÐ haust skipaði
menntamálaráðherra íjórar
eða fimm nefndir til að
skoða upplýsinga- og tölvu-
mál á íslandi. Einni þessara
nefnda var m.a. falið að
gera tillögur um tengingu
allra landsins bókasafna í
eitt stafrænt upplýsinganet með notkun
nýjustu tækni og vísinda, þ.e.a.s. Internets-
ins. Þetta er mikið fagnaðarefni og vonandi
vísbending um að gengin sé í garð ný öld
skilnings ráðamanna þessarar þjóðar á hlut-
verki bókasafna og möguleikum þeirra sem
miðstöðvum upplýsinga og þekkingar. Til
gamans má geta þess að bandarískir bóka-
verðir hafa síðustu daga rætt sín á milli á
umræðulistum sínum á Internetinu um ræðu
Bills Clintons forseta nýlega þar sem hann
lýsir yfir þeirri ætlan sinni og stefnu að öll
bókasöfn í Bandaríkjunum skuli tengjast
Internetinu fyrir aldamót. Að manni læðist
sá grunur að Bill hafi komist í heimasíðu
Björns og fengið þar þessa góðu hugmynd.
I spjalli bandarísku bókavarðanna á Inter-
netinu kom og fram að þá rekur ekki minni
til þess að hafa áður heyrt bandarískan for-
seta taka sér í munn orðið bókasafn. Satt
að segja létti mér nokkuð við að lesa þetta,
vegna þess að ég óttaðist lengstum að þes-
slags fávísi um grunnmenntastofnun samfé-
lagsins væri einskorðuð við íslenska ráða-
menn. Svo sjaldan taka þeir sér í munn
þetta orð, bókasafn, að þegar það gerist
heyrir það til tíðinda í stétt bókavarða.
Bæði hér heima og erlendis.
íslenskir bókaverðir fylgjast mjög vel með
því sem gerist í heiminum á sviði upplýsinga-
tækni og eru fljótir að tileinka sér þær nýj-
ungar, sem gagnast í þjónustu við notendur
bókasafna. Bókasöfn hafa tölvuvæðst á síð-
ustu árum og sum þeirra bjóða nú þegar
almenningi aðgang að Internetinu. Helsti
þrándur í götu safnanna hefur verið og er
enn, því miður, skilnings- og áhugaleysi
ráðamanna, að því er virðist bæði alþingis-
manna og sveitarstjómarmanna, á bóka-
söfnum. A sama tíma og víðsvegar rísa
glæstar íþróttahallir undir handbolta, tenn-
is, sund og hestasport kúldrast bókasöfn
víðast í bráðabirgðahúsnæði, allt of litlu,
óhentugu og illa búnu. Á sama tíma og
bæjarfulltrúar kaupstaða um allt land „fara
á völlinn" til að láta sjá sig og látast fylgj-
ast af áhuga með kappleikjum af öllum
gerðum sjást þeir hinir sömu nánast aldrei
stíga inn fyrir dyr á bókasafni, t.d. til að
ná sér í bók að lesa. Þó þurfa þeir ekkert
að látast lesa þær - þeir þurfa ekki annað
en velja bók og fá hana skráða í útlán; síð-
an geta þeir geymt hana á náttborðinu heima
hjá sér, já, eða bara uppi á skáp og skilað
henni síðan án þess nokkur geti séð hvort
þeir hafa lesið hana eða ekki. Sé það vanda-
málið! í allri þeirri umræðu sem nú fer fram
um unga fólkið, fíkniefni og ofbeldi, heyrist
aldrei minnst á bókasöfn eða bóklestur sem
fyrirbyggjandi þátt. Settar eru á laggirnar
nefndir með fulltrúum meðferðarstofnana,
sálfræðinga og félagsráðgjafa og íþróttafor-
kólfa. Helstu niðurstöður flestra þeirra eru
að brýna nauðsyn beri til að fjölga fótbolta-
völlum og körfuknattleikshöllum. Það sé svo
hollt fyrir unga fólkið að sparka bolta.
Fyrir stuttu sagði vinur minn einn við
mig eitthvað á þá leið að lestur væri íþrótt.
Þegar ég hváði, rökstuddi hann það með
því að benda á að íþróttir ættu það flestar
sameiginlegt að þær þarf að læra, iðka mik-
ið og æfa alla ævi. Og klykkti síðan út með
þeirri speki að árangurinn ætti að verða
betri líðan og betra líf: heilbrigð sál í hraust-
um líkama. Eg gat auðvitað ekki annað en
samsinnt honum. Nokkru síðar hitti ég hann
á ný og bóklestur barst í tal. Ég sagði hon-
um þá frá því að i haust yrði haldin Stóra
norræna lestrarkeppnin og að þar með hefði
ég fengið endanlega sönnun fyrir því að
kenning hans um lestraríþróttina væri á
rökum reist. Þá brosti hann út í bæði og
sagði: Þarna sérðu vinur. Nú getið þið bóka-
verðir hætt að gráta um peninga- og skiln-
ingsleysi hins opinbera. Nú stofnið þið orð-
fímleikafélög í öllum sveitarfélögum, lands-
samtök leshringja, lestrarhestafélög og sam-
tök áhugafólks _um lestrarleikni; sækið síðan
um aðild að ISI og fáið ykkar hlut úr veltu
Getrauna og Lottóa eins og önnur íþrótta-
samtök. Leitið einnig til Vísa og Flugleiða
um að kosta og veita verðlaun i Landshrað-
lestrardeildakeppni og Vel-læsisbikarkeppni
í öllum aldurshópum. Og ef þið hafið eitt-
hvert vit í kollinum sækið þið líka inn á
Smugu popptoppsins í tónlastinu og efnið
til Evrópsku upplestrarkeppninnar og nor-
rænu Varalestursleikanna. Með þessu móti
verður ykkur og bókasöfnum ykkar vel borg-
ið um alla framtíð.
Ekki svo galið, hugsaði ég: Ef þú ekki
getur sigrað þá, láttu þá sigra þig, og helg-
ar ekki tilgangurinn meðalið? Það er mér
löngu farið að skiljast m.a. af því fári sem
nú gengur yfir land og þjóð með allri happa-
þrenningunni með þátttöku jafn virðulegra
og háleitra stofnana sem Háskóli íslands
var. Nú hefur Lottó þjóðin tekið við af bóka-
þjóðinni. En góðu fréttirnar eru þó þær að
sem forðum blóta menn á laun: því hvort
sem lestur er íþrótt eða ekki þá stunda tug-
þúsundir íslendinga þessa hollu og upp-
byggilegu dægradvöl allan ársins hring og
þurfa hvorki til þess velli né hallir. Og þrátt
fyrir dyggilega aðför hins sama opinbera
og fyrr er nefnt í þessu rabbi að bókum,
bókaútgáfu og bóklestri fer notkun almenn-
ings á þjónustu bókasafna sívaxandi með
hveijum degi. Hvað sannar það? Jú, að á
Islandi býr enn dugmikil, bjartsýn og vel
gefin þjóð, sem kann að nota sér hið ritaða
orð til að efla andann og auðga mannlífið.
Og forðast önnur hættuleg ávanaefni. Lest-
ur er nefnilega líka ávanabindandi. Enn
veit ég þó ekki til þess að lestrarfíklar hafí
hrifsað veski af gömlum konum né rænt
banka til að fjármagna útvegun bóka.
HRAFN a. Harðarson.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 16. MARZ 1996 3