Lesbók Morgunblaðsins - 14.09.1996, Blaðsíða 5

ISLENSKT RAPP
í DÖNSKUM
ALDINGARÐI
/
Uti í jóskri sveit býr vefari, sem leyfir öórum aó
njóta með sér nóttúrunnar og tónlistar meó því að
---------------------y-
skipuleggjg tónleika heimg hjó sér. SIGRUN
DAVIÐSDOTTIR sótti Ragnhild Kjolberg heim,
þegar tónlist Atla Heimis Sveinssonar tónskólds var
flutt af Signýju Sæmundsdóttur söngkonu og
norrænum tónlistarmönnum.
FALL Berlínarmúrsins hefur haft
víðtækar afleiðingar og skjálft-
inn, sem það olli náði líka til
Norður-Jótlands. Þar fékk vefar-
inn Ragnhild Kjolberg þá hug-
mynd að fyrst Austur-Evrópubú-
ar ætluðu að gerast markaðs-
hyggjumenn eins og Vestur-Evr-
ópubúar væri við hæfi að gera eitthvað til að
sýna að fleira væri mikilvægt í heiminum en
að skila áþreifanlegum hagnaði. Til að gera
lífið betra og skemmtilegra fyrir tónelska
nágranna sína hóf hún 1990 að skipuleggja
sumartónleika. Framtakið hefur skilað henni
viðurkenningu sveitarfélagsins, þótt það væri
ekki trúað á framkvæmdina í upphafi. Og
leigubílstjórinn sem keyrði gestinn heim til
Ragnhild þekkti til tónleikahaldsins og sagði
að hún hefði með því hleypt miklu lífi í menn-
ingarlíf sveitarinnar.
Fyrstu helgina í september var röðin komin
að því að kynna tónskáld og þá varð Atli
Heimir Sveinsson fyrir valinu, en honum hafði
hún kynnst á kóramóti fyrir nokkrum árum.
Þess vegna komu norrænir tónlistarmenn sam-
an hjá Ragnhild þessa síðsumardaga til að
flytja tónlist Atla. Það voru þau Signý Sæ-
mundsdóttir söngkona, Helén Jahren óbóleik-
ari, Merete Markussen flautuleikari, Jens
Schou klarínettuleikari, John Ehde sellóleikari
og Erik Kaltoft píanóieikari, en þeir þrír síðast-
nefndu leika reglulega saman í tríói. Á dag-
skrá voru gömul og ný verk og reyndar einn-
ig glæný verk, því tvö voru frumflutt þarna,
sönglög við Ijóð Kristínar Bjarnadóttur og
Rondo divertimento, skemmtitónlist segir Atli
og spyr sposkur: „Af heiju þarf nútímatónlist
alltaf að vera svo óskaplega alvarleg? Af
hveiju má hún ekki líka vera skemmtileg?"
Og af skemmtilátum tónlistarmannanna við
æfingar verksins og viðtökum áheyrenda má
ráða að auðvitað megi nútímatónlist gjarnan
vera skemmtileg.
Flygill i stad bils
Vefarinn Ragnhild hefur komið víða við á
lífsleiðinni. Hún er fædd í Noregi, en hélt út
í heim, þegar hún var nítján ára og gerðist
au pair í Bretlandi. Þar kynntist hún fyrri
manninum sínum og saman bjuggu þau í
Kanada og Bandaríkjunum, en á endanum fékk
hún nóg af Vesturheimi og flutti aftur til Evr-
ópu. Þar varð Jótland viðkomustaður á leiðinn
til Noregs, en hún er ekki enn farin heim og
eftir þijátíu ára vist á Jótlandi er hún komin
á þá skoðun að þaðan fari hún varla. Hún
lærði myndvefnað á lýðháskólanum á Askov á
sínum tíma og hefur síðan fengist við listina.
Börnin sex eru orðin uppkomin og einmitt
þegar múrinn féll fór hún að hugleiða hvað
hún ætti að gera við öll herbergin, sem stóðu
tóm eftir bömin. í stað þess að kaupa bíl keypti
hún flygil, kom honum fyrir uppi á lofti í gamla
skólahúsinu, sem hún býr í og ákvað að rækta
aðaláhugamál sitt tónlistina háift árið og sinna
vefnum hinn helminginn, um leið og hún léti
eitthvað gott af sér leiða. „En ég verð víst að
fara að gæta mín, því tónlistin er farin að
ganga út yfir vefinn." Þama tekur hún á móti
tónlistarmönnum sem geta búið hjá henni og
æft sig. Það leynir sér ekki að þeir kunna því
vel að setjast að morgunverðarborðinu með
nýbökuðu brauði og heimasultuðum beijum og
ávöxtum eða að fá ilmandi eplaköku með kvöld-
kaffínu. Og það spillir ekki að umhverfíð er
þetta fjarska lágværa og mjúklega jóska lands-
lag, hæðir, hólar, akrar og skógar. Og gamla
vindmyllan við tjörnina handan við garðinn
hennar Ragnhild er hin mesta gersemi, enda
er henni í mun að deila þessum fallega stað
með öðrum.
Tónlistariðkun ■ skugga eplatrjánna
Síðdegis á tónleikadaginn stendur mikið til.
Tónlistarmennimir æfa, ýmist allir saman eða
dreifa sér um húsið. Þeir sem ekki em að æfa
sig þá stundina sitja úti í garði undir húsveggn-
um með epla- og perutijánum, þar til gríðarleg
steypiskúr bindur skyndilegan endi á útivistina.
Kristín Bjamadóttir skáldkona býr í Gauta-
borg, en hefur lagt leið sína til Drottningar-
lunds til að heyra í fyrsta skipti flutta tónlist
við kvæði eftir sig. Hún notar tímann meðal
annars til að læra að láta fara vel um sig í
hengikojunni sem hangir milli tveggja myndar-
legra tijáa. Ljóðið hennar sem Atli tónsetti
HÓPURINIM, sem stóð að Atla-tónleikunum:Kristín Bjarnadóttir, Signý Sæmundsdóttir,
Atli Heimir Sveinsson, Merete Markussen, Jens Schou og Ragnhild Kjolberg. í fremri
röð: Erik Kaltoft, Helén Jahren og John Ehde.
Morgunblaðið/Sigrún Davíðsdóttir
SIGNÝ Sæmundsdóttir og Atli Heimir
Sveinsson bera saman nótur sínar.
kallast Andartaksstrengir - ævisaga í þremur
þáttum. Atli hafði samband við hana, eftir að
hafa rekist á texta eftir hana. „Hann bað mig
um bunka af ljóðum," segir Kristín, „en ég dró
það víst í ár að senda honum nokkuð, því ég
trúði ekki almennilega að honum væri alvara.
Trúði því ekki fyrr en hann hafði valið ljóð.“
Nú bíður hún glöð og spennt að heyra flutning
Signýjar.
Tónskáldið gengur um garðinn og gluggar
í nótnabækurnar á milli þess sem það sest inn
hjá tónlistarmönnunum og hlustar. „Annars
er best að leyfa þeim að æfa í friði. Ég held
ég trufli þau bara ef ég sit yfir þeim,“ segir
Atli. Um verkin segist hann svolítið hafa unn-
ið með sönglög upp á síðkastið, án þess að
vita af hveiju. „Ég hef aila tíð lesið mikið af
ljóðum," segir Atli. „Eitt ljóð á dag kemur
skapinu í lag, segir Vigdís held ég. Ég vissi
að Kristín var að yrkja. Mér finnst textar henn-
ar skrýtnir textar, góðir textar, góð ljóð. Ann-
ars hef ég nýlokið við að semja lög við tuttugu
Ijóð Jónasar Hallgrímssonar sem Signý hefur
sungið. Já, ég er allur í sönglögunum núna.“
A efnisskránni var annars Plutt blanche
q’azureé, Fremur hvítt en himinblátt, sem er
lýsing á himninum, flutt af tríóinu, sem hefur
haft verkið á efnisskrá sinni lengi. Lehte er
einleiksverk fyrir flautu og nafnið fengið úr
grískri goðafræði. Lehte er fljótið sem hinir
dauðu fara yfir og þegar þeir bergja af því
gleymist þeim hið jarðneska líf. Dal regno del
silenzio, Ur riki þagnarinnar, er einleiksverk
fyrir selló og nafnið er fengið úr húsi Ragn-
hild, því eitt vefverka hennar heitir þessu
nafni. Ortus er verk fyrir óbó. Nafnið þýðir
Fæðing og af leik óbóleikarans mátti ráða að
flutningurinn krefst átaka rétt eins og fæðing-
ar. Helen Jahren var rennsveitt eftir.
Fantastic Rondos var hitt nýja verkið, sam-
ið handa öllum hópnum fyrir þessa tónleika.
„íslenskt rapp“ kallar Atli það. Bæði kynning
verksins og flutningur vakti mikla kátínu
áheyrenda, sem smituðust líka af auðsærri
spilagleði tónlistarmannanna. „Svona sem ég
þegar mér dettur ekkert annað í hug,“ segir
Atli. I því bregður fyrir íslenskum rímnalög-
um. „Þarna heyrist aðeins í Jóni Leifs,“ segir
Atli þar sem við sitjum enn úti í sólinni og
hlýðum á æfingu hópsins.
Erik Kaltoft hefur á orði að tónlist Atla sé
áhugaverð og mjög hljómandi. „Það kunna
tónlistarmenn vel að meta. Við erum einmitt
fræðimenn á sviði hljóma og notum allt lífið
í að kanna hljóma og ná tökum á þeim.“
Þegar skuggana tekur að lengja fara tón-
leikagestirnir að tínast að. Þeir eru fastagest-
ir margir hveijir og Ragnhild heilsar mörgum
sem vinum. Þeir feta stigann upp á loftið, þar
sem lítill salur með flygli og loftgluggum tek-
ur á móti þeim. Hljóðfæraleikararnir koma sér
fyrir. Baksviðið er tveir stórir gluggar, svo
gestir geta látið augað reika út á akrana, sem
smám saman sveipast kvöldroða og hverfa svo
í kvöldmyrkrið. Hér eru greinilega vel uppald-
ir tónleikagestir á ferðinni, því það er hlustað
af andakt og gaumgæfni. Íslenska rappið í
lokin tekur svo salinn með trompi og fólk fer
hlæjandi heim á leið. Sumir leggja leið sína í
stofuna á neðri hæðinni og setjast með tónlist-
armönnunum yfir víni og nýbakaðri eplaköku.
Umræðurnar endast langt fram á nótt.
Eftir svona dag fer enginn dapur til sæng-
ur, heldur endurnærður af góðum samvistum
og skemmtifundum við tónlistina. Tónlistar-
mennirnir hafa á orði daginn eftir að það jafn-
ist fátt á við að spila stofutónlist í eiginlegri
stofu. Nándin við áheyrendur verður einstök
og þá er vegarnesti áheyrenda ekki síðra.
Bæði þeir og tónlistarmennirnir hlakka til
næstu endurfunda á gamla skólaloftinu hjá
Ragnhild.
ALDA INGIBERGSDÓTTIR SÓPRANSÖNGKONA SYNGUR DÍSU í GALDRA-LOFTI
BJARTSÝN ÞÓ Á BRATTAN SÉ AÐ SÆKJA
ALDA Ingibergsdóttir sópr-
an tekur nú við hlutverki
Dísu í Galdra-Lofti eftir
Jón Ásgeirsson í íslensku
óperunni, en Þóra Einars-
dóttir sem söng hlutverk-
ið í vor þegar verkið var
frumsýnt á Listahátíð
þurfti að hverfa frá vegna anna í Bret-
landi. Alda er nýkomin úr tveggja ára
söngnámi í London en áður hafði hún starf-
að við söng hér á landi um nokkurt skeið,
söng meðal annars með Sinfóníuhljómsveit
íslands og í kór íslensku óperunnar. Hún
hefur sungið eitt hlutverk í íslensku óper-
unni áður, fyrsta anda í Töfraflautunni
eftir Wolfgang Amadeus Mozart.
Tónlistin f rábcer
„Það leggst geysilega vel í mig að syngja
hlutverk Dísu“, sagði Alda í samtali við
Morgunblaðið, „tónlistin er frábær og sam-
starfsfólkið líka. Hlutverkið er skemmtilegt
og gerir miklar kröfur til mín, einkum i
síðari hluta verksins. í fyrri hlutanum er
Dísa saklaus og glaðleg ung stúlka og söng-
ur hennar í samræmi við það, léttur og
áhyggjulaus. En í síðari lilutanum hefur
Dísa þroskast og breyst í konu. Hlutverkið
verður þá dramatískara og nær hápunkti í
lokaaríunni sem Dísa syngur yfir Lofti látn-
um.“
Vill helst starfa hérlendis
Alda segir að það hafi að sjálfsögðu
mikla þýðingu fyrir sig að fá tækifæri til
að syngja þetta hlutverk, þó sérstaklega
svo fljótt að námi loknu. Öll svona tæki-
færi eru mikilvæg. Helst vil ég starfa hér
á landi því hér er best að vera. Hins vegar
stefni ég að því að reyna fyrir mér erlend-
is og hefur mér verið sérstaklega bent á
þýskaland fyrir mína raddtegund, það er
að segja háan lýrískan sópran. Ég geri mér
þó grein fyrir að á brattan er að sækja
enda nóg af góðum söngvurum til. Hins
vegar þýðir ekkert annað en að vera bjart-
sýn og gefast ekki upp þótt hindranir verði
á vegi manns.“
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 14. SEPTEMBER 1996 5