Lesbók Morgunblaðsins - 19.07.1997, Blaðsíða 11

BÁRA Lyngdal Magnúsdóttir ásamt Reine Brynolfson ísýningu Dramaten
á Tvíburunum frá Feneyjum.
og fullorðinssýningum. „Það er til svo mikið
af fínum barnabókum, sem eru ekki síður
skrifaðar fyrir fullorðna. Við höfum sýnt
barnaleikrit á kvöldin fyrir fullorðna sem
hafa ekki skemmt sér síður en börnin. Þau
eru hins vegar mun kröfuharðari áhorfendur
en hinir eldri. Leikarinn gefur ekki eins mik-
ið til kynna þegar hann leikur fyrir unga
áhorfendur, hann verður að vera nákvæmur,
bömin sjá í gegnum ósannan leik.“
Núna vinnur Peter að sýningu sem frum-
sýnd verður í haust og nefnist „Hýsillinn" og
fjallar um stúlku sem fær lirfu í lærið. Þegar
hún fer til læknis til að fá hana fjarlægða,
biður hann stúlkuna um að dvelja nokkra
daga í gróðurskála sínum og leyfa lirfunni
að klekjast út þar sem um sé að ræða afar
sjaldgæft fiðrildi. Hún fellst á það en kemst
svo að því að hún er ekki með fiðrildi heldur
könguló í lærinu en ákveður að láta slag
standa, þar sem hún sé einstæð og barnlaus
og hafi þrátt fyrir allt þessa lirfu í lærinu.
Verkið er byggt á bók Mariu Hermansson sem
semur handritið með Peter. „Þetta er í fyrsta
sinn sem ég vinn á þennan hátt, venjulega
hef ég samband við höfunda, bið um leyfi til
að gera leikgerð eftir verkunum, án afskipta
þeirra,“ segir Peter glottuleitur.
Blanda látbragósleiks og tals
Peter bauðst að setja upp Lofthrædda örn-
inn hann Örvar í Þjóðleikhúsinu með Bimi
Inga Hilmarssyni leikara fyrir tveimur ámm
og hefur einnig verið með leiklistarnámskeið
hérlendis. Þegar Benedikt Erlingsson leikari
hafði samband við hann og bað hann að setja
upp með sér Gunnlaugs sögu Ormstungu, var
hann hann ekki seinn á sér að þekkjast boð-
ið, þótt hann hefði í fyrstu heldur kosið Eg-
ils sögu sem er í miklu uppáhaldi. Peter seg-
ir það ekki hafa staðið sér fyrir þrifum að
skilja ekki orðin. „Það er að sumu leyti betra,
því þá tekur maður betur eftir táknmáli líkam-
ans, hvort það segir það sem segja þarf og
lætur orðin ekki villa sér sýn. Leikararnir eru
meðvitaðir um að ég skil ekki textann og það
eykur vilja þeirra til að gera sig skiljanlega.
Eg horfi á það hvernig orðin bragðast, hvern-
ig þau sitja í líkamanum."
I fljótu bragði virðist Peter hafa sérhæft
sig í að setja upp óvenjuleg verk en hann
fellst ekki alveg á það. „Við erum ekki til-
raunaleikhús, heldur „kult“-hópur, með eigin
stíl sem er blanda látbragðsleiks og tals. Nú
hafa raunar nokkur sænsk leikhús tekið þenn-
an stíl upp. Vissulega eru margar sýninga
okkar skrýtnar en ekki allar. Auk þess er
löngu tímabært að færa sig fram á veginn
og segja hlutina á nýjan hátt. Inntakið í göml-
um verkum og nýjum er það sama; að við
eigum að vera góð hvert við annað. En við
getum sagt þetta á nýjan hátt. Viljum við
leika verk eftir Mozart, eigum við ekki að
gera það eins og við höldum að hann hafi
gert það, því þá þyrftum við helst að spyrja
hann sjálfan eða mömmu hans, heldur eins
og við viljum. Ormstunga er dæmi um þetta,
okkar túlkun á Gunnlaugs sögu Ormstungu.
Peter segir trúnað við frumútgáfuna geta
snúist í höndunum á mönnum; þegar Pero-
leikhúsið hafi sett upp Hamlet, hafi þeir hitt
bræðurna Shakespeare að máli. Þeir sögðu
að William, bróðir þeirra, hefði stolið verkinu,
það væri eftir þá og væri einleikur. „Við hlut-
um að taka þá trúanlega og settum Hamlet
því upp sem einleik. Sjáðu til, leikhúsið lýtur
eigin lögmálum, það er lifandi og verður að
eiga erindi við áhorfendur. Það verða að eiga
sér stað samskipti á milli leikara og áhorf-
enda, leikhús er ekki eins og safn, þar sem
verkin tala hvert við annað og hirða ekki um
áhorfandann, þau eiga að tala við hann.“
LJÓÐRÝNI VI
ÞURIÐUR GUÐMUNDSDOTTIR
BLÓM
ÞAGNARINNAR
IV
í myrkri hugans
hvað mepa þá
sól tungl
og stjömur
á silfurfati
Getur ekki lifað
ekki dáið heldur
þar á milli
liggur þráðurinn veiki
einstigið
yfir hengifluginu
þar sem örlög þín ráðast
sekúndubrotin'
dynja á þér
þung og sár
handan árinnar
í dalnum
rikir friður
þar er grasið
svo grænt
svo miskunnsamt
og grænt
Nóttin hlustar á mig, heitir ljóðabók eftir Þuríði Guðmundsdótt-
ur, sem út kom árið 1994 hjá Hörpuútgáfunni. Áður höfðu
komið út bækurnar Aðeins eitt blóm (1969), Hlátur þinn
skýjaður (1972), Á svölunum (1975), Og það var vor (1980),
Það sagði mér haustið (1985) og Orðin vaxa í kringum mig (1989).
Það hefur ekkert farið fyrir Þuríði í fjölmiðlum á þeim árum sem
hún hefur verið að senda frá sér bækur og má segja að hún sé Blóm
þagnarinnar í íslenskum nútímaskáldskap. En þótt ljóðabækur Þuríðar
hafi örugglega ekki farið framhjá hörðustu ljóðaáhugamönnum, er
víst að þeir eru fjölmargir í viðbót sem myndu njóta þeirrar ljóðlistar
sem hún sendir frá sér.
Það sem einkennir ljóð Þuríðar öðru fremur, er næstum fullkominn
ósnertanleiki. Hún yrkir um það sem hún sér þegar hún lokar augun-
um og - „formið/verður sjón mín/fætur og hendur/byija í fyrsta skipti
að hugsa,“ eins og segir í Blómum þagnarinnar II. Og hún yrkir um
þögnina, heitt bjart augnablik sem hún biður um að halda sér fast,
eins og í ljóðinu Augnablik i Nóttin hlustar á mig. í þeirri bók yrkir
hún einnig ljóðið Saman Sundur
Saman
í blindu
hvors annars
reikum síðan
burt
sitt í hvora áttina
til að sjá
til að sjá
hvort annað.
í báðum þeim ljóðum sem ég vísa til, er Þuríður að yrkja um blindu
okkar; ekki aðeins þá ytri, heldur líka þá innri. í fyrra ljóðinu er sterk
þrá eftir heimi þar sem vonin ríkir. Sá heimur er handan árinnar.
Ljóðmælandinn er staddur í myrkri hugans og stillir honum upp and-
spænis friðinum, miskunnseminni og voninni sem er hinum megin í
dalnum; lýsir af einstakri næmni þeirri líðan sem þunglyndur einstakl-
ingur býr við. Ljóðmælandinn finnur hvorki ljós, né von sín megin.
Hann stendur of nærri, rétt eins og í Augnabliki. Við getum aðeins
séð skýrt, það sem stendur hæfilega langt frá okkur. Stundum þurfum
við að fara í burtu til þess að sjá hvað það er sem okkur líkar í um-
hverfi okkar. Hugurinn er myrkravél sem á það til að afvegaleiða okkur.
í Ijóðum sínum lýsir Þuríður gjarnan því sem er lítið og veikt. Tog-
streitan milli andstæðna er oft nærri; Getur ekki lifað/ekki dáið held-
ur, en á milli er veikur þráður, einstigið yfír hengifluginu. Hver kann-
ast ekki við þessa tilfinningu? Stíll hennar er ákaflega knappur og
orðfár og það er styrkur hennar. Hún nær að orða tilfinningar, mynd-
gera þær á skýran og áhrifaríkan hátt og í heild myndi ég segja að
ljóð hennar væru skyld hugleiðslu: Þau eru góð leið til að komast nær
sjálfum sér.
SÚSANNA SVAVARSDÓTTIR
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 19. JÚLÍ 1997 1 1