Lesbók Morgunblaðsins - 13.12.1997, Blaðsíða 5

FULLT AF
GÓÐU FÓLKI
Úti í Niðurlöndum starfar útgáfan Arsis sem meðal
annars hefur gefið út nokkra diska með íslenskum lista-
mönnum. ARNI MATTHIASSON tók tali Reyni Finn-
bogason, annan aðaleigenda útgáfunnar, sem segir
íslenska listamenn standast vel samjöfnuð við erlenda.
TGÁFA á sígildri tónlist er
Úblómlegri hér á landi en dæmi
eru um og fjölmargur diskar
koma út ýmist með ungum
listamönnum eða þrautreynd-
um og sjóuðum. Fleiri fást þó
við að gefa út íslenska lista-
menn en íslensk fyrirtæki því
úti í Hollandi starfar Arsis-útgáfan sem hefur
gefið út nokkra diska með íslenskum tónlist-
armönnum og tónlist á undanförnum ánim.
Sú útgáfa hefur gengið bærilega og nú
hyggst Arsis heldur betur færa út kvíarnar,
því það ætlar að gefa út á fjórða
tug platna á næsta ári með is-
lenskum listamönnum og erlend-
um. Forsvarsmaður Arsis er
Reynir Finnbogason sem var
staddur hér á landi fyrir
skemmstu að leita eftir frekara
samstarfi við íslenska listamenn.
Reynir Finnbogason hefur
dvalist í Hollandi í níu ár og
starfað við hljóðupptökur, en
hálft fjórða ár hefur hann rekið
útgáfuna Arsis með hollenskum
félaga sínum, Josh Van Meuler.
„í gegnum vinnu mína við upp-
tökur á diskum fyrir aðrar útgáf-
ur hef ég séð hvernig markaður-
inn virkar,“ segir Reynir. „Ég
ákvað að prófa sjálfur, fannst
vera gat í markaðnum, sérstak-
lega fyrir listamenn sem fá ekki
tækifæri hjá þeim stóru. Þegar
við svo settum fyrirtækið af stað kom upp
gamla þjóðerniskenndin og mig langaði að
hjálpa landanum. Elísabet Waage spilaði inn
á fyrsta diskinn, sem var einskonar tilraun,
og svo benti gamalj félagi minn á Sjónvarp-
inu mér á Rristin Árnason. Upp frá því höf-
um við gefið út marga diska með íslending-
um, en við gefum líka út Hollendinga, Eng-
lendinga, Kóreubúa, Bandarikjamenn og
Norðmenn. Fram að þessu hafa komið út
sautján diskar, en við stefnum að því að bæta
33 diskum við á næsta ári.“
Reynir segir að fyrirtækið hafi verið sam-
eignarfélag hingað til, en breytist nú í hluta-
félag um leið og það færir út kvíarnar. „Á sín-
um tíma dreifðum við diskunum okkar í
Hollandi, Belgíu, sem er tuttugu milljóna
markaður, og á Islandi, með sínai’ 260.000
sálir, en okkur þótti markaðurinn vera of lít-
ill. Við reyndum því í bríaríi að leita eftir
dreifingu fyrir þessa diska okkar víðar og
sendum mörg hundruð símbréf um allan
heim. Okkur til mikillai’ furðu fengum við
svör við þeim nánast öllum og velflest jákvæð
og þegar upp var staðið höfðum við allmörg
tilboð að veija úr. Með þessu breyttum við 20
milljóna og 260 þúsund manna markaði í 600
milljóna og 260 þúsund manna markað."
islenskir lista-
menn og lónlisl
Reynir segir að útgáfa erlendis gefi hæfi-
leikaríkum listamönnum færi á að koma sér á
framfæri um allan heim og líka listamönnum
sem séu að heQa sinn feril. „Þessi stóraukna
dreifing varð okkur hvati til að gera Arsis að
alvöru fyrirtæki, hlutafé var stóraukið en
vissulega á eftir að koma í ljós hvernig geng-
ur. Á þessu ári koma út fjórir diskar með ís-
lenskum listamönnum á okkar vegum, þriðji
diskur Kristins Ámasonar, annar diskur
Rúnars Óskarssonar, endurútgefinn diskur
með Sigurði Bragasyni og Vovka Askenazy
og einnig endurútgefinn diskur með
Mótettukór Hallgrímskirkju. í febrúar opn-
ast síðan flóðgáttin, við hyggjumst gefa út
Tímann og vatnið, stefnum á samvinnu við
Kammersveit Reykjavíkur, erum í viðræðum
REYNIR Finnbogason,
annar aðaleigenda
Arsis útgáfunnar
hollensku.
við Sinfóníuhljómsveit íslands og ýmsa inn-
lenda listamenn fleiri. Ætlunin er að gefa út
sem mest af íslenskri tónlist, markmiðið er að
helmingurinn verði íslensk verk, en það fer
vissulega eftir því hvað íslendingamir sjálfir
vilja og geta.
Það er mjög erfitt að selja íslenska tónlist-
armenn erlendis, því þeir halda mjög sjaldan
tónleika ytra og þá iðulega illa skipulagða og
fáir vita af þeim. Okkar fyrirtæki verður aft-
ur á móti þrískipt, við verðum með hluta sem
sér um útgáfuna, annan sem helgar sig um-
boðsmennsku og tónleikahaldi og síðan
tækjahluta. í stað þess að aug-
lýsa eins og vitleysingar viijum
við auglýsa okkar fólk með því að
gefa öðrum kost á að hlusta á það
og einnig að koma listamönnun-
um að á tónlistarhátíðir og í tón-
leikaraðir. Ef vel tekst til með
þetta erum við þess fullvissir að
bjöminn sé unninn.“
Eins og fram kemur í upphafi
hefur Reynir starfað lengi sem
upptökumaður og félagi hans
einnig. Hann segir og að þeir vilji
taka sem mest upp sjálfir, en það
sé undir fleiru^ komið, til að
mynda tíma. „Ég vildi gjama
hafa einhvem fastan upptöku-
mann hér heima sem myndi þá
líka sjá um að kynna útgáfuna
hér og undirbúa tónleikahald, því
við viijum ekki bara fá íslendinga
út, við viljum líka getað komið
erlenda listamenn hingað til tónleika-
Helst vildi ég koma einhverjum ís-
með
halds.
lensku listamannanna í samstarf við erlenda
listamenn því ég tel að báðir græði á slíku
samstarfi.
Sinfóniuhlfómsveilin
stenst allan samanburð
Reynir segir að fullt sé af mjög góðu fólki
hér á landi „og þannig stenst Sinfóníuhljóm-
sveitin allan samanburð við aðrar hljómsveit-
ir á hinum Norðurlöndunum og þótt víðar
væri leitað. Eins finnst mér það sem
Kammersveit Reykjavíkur er að gera ekkert
síðra en annarra kammersveita. Kristinn
Árnason er síðan á heimsmælikvarða meðal
gítarleikara, og það er ekki bara mitt álit.
Eins má nefna tónlistarmann eins og Rúnar
Óskarsson, sem er nýkominn úr skóla en leik-
ur ótrúlega vel. Vissulega er margt af þessu
fólki ekki komið á hæsta stall tónlistarmanna
en það er bara vegna þess að það hefur ekki
fengið næg tækifæri til að spila og þroska sig.
Það er svo annað mál að þeir sem lengst ná í
markaðssetningu eru ekki endilega þeir sem
fremstir eru á sínu sviði; það er svo erfitt fyr-
ir listamann að selja sig á alþjóðlegum mark-
aði og við ætlum að reyna að breyta því. Við
viljum líka frekar hafa lítinn hóp og sinna
honum vel en gefa of marga út. Þannig erum
við nú að gefa út þriðja disk Rristins og ann-
an disk Rúnars og viljum gefa fimm diska út
með Kammersveit Reykjavíkur fram til árs-
ins 1999. Með þessu tryggjum við að diskarn-
ir komi reglulega út en reynsla mín af útgáfu
sýnir að efth’ því sem diskarnir verða fleiri
með viðkomandi listamanni fær hann meira
vægi í verslunum og fólk tekur frekar eftir
honum.“
Reynir segist ekki gera bindandi samninga
við listamennina; hann vilji ekki standa í veg-
inum fyrir frama þeirra. „Ef eitthvert risa-
fyrirtækið gerir til að mynda Kristni Árna-
syni stórkostlegt tilboð, sem ég tel vist að
eigi eftir að gerast, vil ég ekki vera honum
Þrándur í Götu; ég fmn þá einfaldlega nýja
listamenn að vinna með, það er nóg til af
þeim.“
HÉR ER verið að slátra svíni og undirbúa fjölskyldumót.
VEISLUUNDIRBÚNINGUR. Karlmennirnir sjá um að elda matinn.
skyldunnar, og í samfélaginu í heild. Þegar
málið snýst um makaval og kynlíf, er hins
vegar annað uppi á teningnum, ef litið er á
málin frá sjónarhóli Norður-Evrópubúa.
ímynd kvenna er fengin frá Spánverjum
(hrein mey, hógværð, tryggð allt til loka).
Spánverjar sölsuðu undir sig eyjarnar á 16.
öld og ríktu þar allt fram að síðustu aldamót-
um sem nýlenduherrar. Ef stúlku er boðið
út, fer hún á stefnumót með siðgæðisverði,
sem á að koma í veg fyrir að unga fólkið geri
eitthvað annað en haldast í hendur. Er það
venjulega vinkona stúlkunnar, sem gegnir
þessu hlutverki. Taka skal þó skýrt fram, að
þetta er hin hefðbundna ímynd kvenna, sem
hér er lýst. - Geta má þess til gamans í
þessu sambandi, að faðmlög í viðurvist ann-
arra, t.d. á götum úti, meira að segja á milli
giftra hjóna, eru bönnuð (tabú), og er litið
niður á fólk, sem gerir slíkt.
KARLAR
Félagsmótun karla er með þveröfugúm
hætti. Karlmanni leyfist að vera ótrúr, ef
honum tekst að halda því leyndu fyrir eigin-
konu sinni!! Framhjáhald telst hluti af pag-
kalalake (það að vera karlmaður). Jafnvel
þótt eiginmaður reynist ótrúr, er konan talin
verða að þola það sem veikleika sterka kyns-
ins (kahinaan ng isang lalake). Þótt kynlíf sé
bannað (tabú) utan hjónabands, er ekki
sjaldan óbeint krafist af karlmanni, að hann
hafi reynslu í þeim efnum, þegar hann kvæn-
ist! Að minnsta kosti er engin hætta á því, að
mannorð hans bíði hnekki af þeim sökum.
Þar eð konur verða að vera hreinar meyjar
þegar þær giftast, samkvæmt fomri hefð, og
karlmenn verða að hafa náð binyag (sem
þýðir orðrétt „skím“, þ.e.a.s. hafa sofið hjá
konu) hefur þetta tvenns konar afleiðingar í
fór með sér; Kvenna er gætt vel og þær ekki
látnar fara á stefnumót nema í fylgd með
vinkonum. Karlmenn verða að safna reynslu
hjá vændiskonum. Félagar hans fara oft með
honum í fyrsta skipti og borga jafnvel fyrir
hann. Til þess að verða að fullgildum manni,
verða karlmenn að gangast undir tvær
„eldraunir". Hin fyrri er tuli (umskura).
Drengir em venjulega umskomir einhvers
staðar á bilinu frá 8 til 14 ára. Sá, sem ekki
er umskorinn, verður einatt að athlægi með-
al félaga sinna, og telst hann vera ski'æfa og
lítilmenni og ekki vera fullgildur karlmaður
enn. Hin síðari er binyag. Af þessu sést, að
hér er um nokkurs konar vígsluvenju eða
manndómsvígslu (e. initiation) að ræða, eins
og tíðkast í fjölmörgum fmmstæðum samfé-
lögum. - Til að koma í veg fyrir misskilning,
þykir rétt að benda á, að reynsla karla af
kynlífi áður en þeir ganga í hjónaband þarf
ekki undir öllum kringumstæðum að vera
með þeim hætti, sem hér var lýst, til þess að
þeir geti byggt upp jákvæða sjálfsímynd. f
opinbemm umræðum (ekki síst af kirkjunn-
ar hálfu) er þetta tvöfalda siðgæði fordæmt
afdráttarlaust.
Ekki er óalgengt, að giftir karlmenn haldi
hjákonu, eigi með henni bam og sjái henni
og barninu fyrir lífsviðurværi. Þetta fyrir-
komulag er nefnt „querida“-fyrirkomulag
(querida-system). Þótt þetta sé nokkuð al-
gengt, er fyrirbærið þó fordæmt afdráttar-
laust á yfirborðinu, svo að flestir reyna að
halda því leyndu.
Hin ólíka félagsmótun karla og kvenna er
gott dæmi um ósamræmi í siðakerfi og við-
miðum fólks á Filippseyjum. í raun og vem
er um ósamstæð brot úr ólíkum siðakerfum
að ræða (fomri frjósemisdýrkun annars veg-
ai’ og kaþólskum siðahugmyndum hins veg-
ar), sem stangast á, án þess að eftir því sé
tekið eða án þess að því sé gefinn sérstakur
gaumur í dagsins önn. Svipaða sögu má
segja um náttúm- og trúarhugmyndir lands-
manna. Þótt yfirgnæfandi meirihluti lands-
manna sé kaþólskrar trúar, er trú á drauga,
anda og hvers kyns hindurvitni mjög út-
breidd, og kæra sig flestir kollótta um, hvort
slíkt sé í samræmi við kristnar kennisetning-
ar eða ekki.
Höfundurinn býr oð hluta til á Filippseyjum.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 13. DESEMBER 1997 5