Tíminn - 29.01.1967, Blaðsíða 5

SUNNUDAGUR 29. jairáar 1967
TfMINN
5
Framkvœmdastjórl: KristjáD Benediktsson. Ritstjórar: Pórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriW
G. Þorsteínsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Ang-
lýsíngastj.: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur ' Bddn-
húsinu, simar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræt) ?. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
síml 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán. Innanlands — I
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Efnahagsbandalagið
*
og Island
Um þesar mundir ferðast forsætisráðherra Bretlands,
Harold Wilson, milli höfuðborga þeirra ríkja, sem aðild
eiga að Efnahagsbandalagi Evrópu og ræðir við stéttar-
bræður sma þar um möguleika á því, að Bretland fái
aðild að bandalaginu. Komist hann að þeirri niðurstöðu,
að horfur séu vænlegar, munu Bretar endurnýja beiðni
sína um aðild að bandalaginu.
Eins og málin standa, þykir víst, að öll þáttökuríki Efna-
hagsbandalagsins séu hlynnt aðild Breta að. því, nema
Frakkar. Af hálfu frönsku stjórnarinnar er ekki látið
mikið uppi um þetta mál, og þykir sennilegt, að de Gaulle
muni ekki gera það fyrr en að loknum þingkosningum,
er fara fram í marz, og jafnvel ekki fyrr en á fundi æðstu
manna Efnahagsbandalagsríkjanna, er haldinn verður í
apríl í Róm. Áreiðanleg blöð eins og „The Times“ í Lond-
on telja þó viðhorf de Gaulíe hafa heldur breytzt Bret-
um í vil eftir viðræður þeirra Wilsons í síðastl. viku.
Eins og minnisstætt er, reýndu Bretar mjög til þess
á árunum 1961—62 að fá aðild að Efnahagsbandalaginu,
en de Ggulle batt endi á þær viðræður í janúar 1963. er
hann lýsti því yfir, að Bretar væru bersýnilega ekki und-
ir bað búnir að gerast aðili að Efnahagsbandalaginu. og
tækiu Frakkar því ekki frekari þátt í þessum viðræðum
að sinni.
Á beim tíma, sem þessar viðræður um aðild Breta að
Efnahagsbandalaginu voru á döfinni, var mikið rætt um
þessi mál hér-á landi og þó einkum það. hvernig ísland
ætti að bregðast við. ef Bretland og Norðurlöndin gengju
í bandalagið. Stiórnarflokkarnir höfðu markað þá afstöðu.
að ísland ætti þá tafarlaust að sækja um aukaaðild að
bandalaginu. Ölióst er, hvaða munur verður gerður á auka
aðild og fullri aðild en sennilega verður hann lítill í sam-
bandi við flutninga milli landa á fjármagni og vinnu-
afli. Svo virðist einnig. að aukaaðild sé aðeins hugsuð
sem skref til fullrar aðildar.
Framsóknarflokkurinn markaði á flokksþinginu 1963
afstöðu sína til málsins á eftirfarandi hátt:
..Flokksbingið álítur. að fc:iori(jingar eigi ekki að ganga
í Ftnahagsbandala.g Evrón
Á hinn bóginn telur flokksþingið mikla nauðsyn á, að
íslendingar hafa framvegis sem hingað t.il mikil og náin
viðskiptaleg og menningarleg tengsi við bióðir Vestur-
Evrónn og bá engu síðnr bær bessara bióða. sem samein-
ast mnnn í Ffnabagsbandalagi Evrónu
Álítur fiokksbingið bví. að markmið fsiendinga eigi
að vera að ná sérstökum samningi við EfnaVtagsbandalag
Evrónu um gagnkvæm ré+tinrli Í fnlla- r>g viðskintamálum
án annarra tnng.sla við banöalagíð Rpri ðvf begar tírna-
baert tei.st afi leita eftir samningum við bandalagið á
beim grundvpllí prt pkki á grnndí'giií -,fiiiripr að banda-
lavinu bvnrlri fnllrar pðilðar né aulrppðilfiar,<
Ef svo fpr sem er öllu lfklegra að Erptland og sum
Mpr-fSurlandannp gangi ’ EfnaViagslppndplpgið innan tíðar.
hliótp bpssi mái pfi verða pitt heizta dagskrarmálið bór á
landi npp.stu árin Allar bollalpggingar um aðild að EETA .
hverfa bá úr sögunni. því að EETA mun mun devja jafn-
skfótt og Bretland gengur í Efnahagsbandnlagið fsland
verður þá endanlega að ákveða afstöðu sína til Efnahags-
bandalagsins, Það getur orðið stærsta málið. sem þjóð-
in þarf að taka afstöðu til á næsta kjörtímabili.
Walter Lippmann ritar um aiþjóðamál:
Grannríki stórveldis veröa sjálf
að móta sambóð sína við það
Þetta gildir jaf
BAK við þoku stríðsins bíð-
ur svars hin mikla spurning,
hvert hlutverk okfcar eigi að
verða í Asíu. Enginn okkar get
ur að svo komnu máli gefið
fullnægjandi og endanlegt svar
við henni. Enginn sérfræðingur
í Asíumálum er svo alvitur, að
hann geti dæmt af myndug-
leika út frá ástandi, sem ekki
hefur rffct nema 15 til 20 ár.
Aðstaðan á Kyrrabafinu og
afstaða okkar til Asju er óund-
irbúinn tilviljanakenndur
ávöxtur af sigrum Japana yf-
ir Evrópuveldunum og fulin-
aðarsigri okkar í viðureigninni
við Japani. Af þessum miklu
sögulegu umskiptum leiddi, að
hernaðarleg landamæri okkar
fluttust ekki aðeins yfir Kyrra
hafið, heldur urðu eyjar við
Asíustrendur og annes megin-
landsins innan þeirra, svo sem
Suður-Kórea, Okinawa, Formósa
og Suður-Vietnam. Spurningin,
sem svars bíður, snýst um,
hvar unnt sé og rétt að ákveða
hernaðarlegu landamærin t.il
frambúðar.
Handan þessarra hernaðar-
legu landamæra er Kína, en
þar stendur yfir bylting, sam-
bærileg við frönsku byltinguna
1789 og rússnésku byltinguna
1917, en þó umfangsmeiri . og j
,ef til vill ógurlegri. Enginn
þekkir mikið til kínversku bylt-
ingarinnar. En hinar bylting-
arnar tvær, á síðari tímum,
hafa frætt okkur um eitt: Um-
fangsmikil bylting meðal stór-
þjóðar er gagnólík staðbund-
inni byltingu í smáríki, og af-
skipti erlends aðila geta ekki
ráðið niðurlögum hennar.
Ráðist aðvífandi veldi gegn
stórbyltingu verður árangur-
inu venjulega ógnastjórn og
einræði, sem heldur í sér líf-
inu með árásarstefnu gegn öðr
um þjóðum. Reynslan hefur
einnig fært okkur heim sann
inn um, að affarasælast sé að
fylgjast vel með öllu en bíða
átekta, þar til eldar innanlands
byltingarinnar brenna út. Þeir
gera það smátt og smátt. Þeg-
ar kynslóð byltingarinnar er
gengin tekur önnur við. Hún
er búin að gléym-a upphaflega
deiluefninu, leiðast gömlu hug
sjónirnar og reynir að leita
kyrriátara lífs sér til.handa.
MEÐAN fylgzt er með af at-
hygli og átekta beðið, hljófca
smáþjóðirnar í grannrikjum
iföðurlands hinnar tröllauknu
byltingar að vera óþreyjufull-
•ar og kvíðnar. Þær eru í óvissu
um, hvað ofan á verður. En
þær eru sér þess meðvitandi,
að þegarVfnam í sækir verða
þær með einhverjum hætti að
láta sér koma saman við sig-
urvegarana, í þessu tilfelli sig-
urvegarana i kínversku bylting
arátökunum.
Ibúar hinna litlu landamæra
ríkja geta ekki vitað, hver sig-
ur ber úr býtum að lokum, og
halla sér því að hinni gamal-
kunnu aflstefnu. Þeir gera sér
far um þann, sem þeir telja
sig vifca að sé og . verði and-
stæður þeim, sem sennilega
verður óvinur. í sumiji land-
um sambúð viS Kína
Novodom Sihanouh
forsætisráðherra í Kambodia
anna, sem að Kína liggja, eru
við völd ríkisstjórnir, sem hafa
stofnað í hættu framtíðarsam-
baiidi sínu við nálega hvaða
ríkisstjóm, sem er í Kína.
Segja má, að þannig sé ástatt
um ríkisstjórn Suður-Kóreu,
ríkisstjórn 'Kys marskálks í
Saigon og núverandi valdhafa
í ThailandirRíkin, sem lengst
eru leidd í þessu efni, hafa
naumast í annað hús að venda
en að gerast fylgiríki Banda-
ríkjanna. Verði stjórn þeirra-
steypt af stóli að' lokum, verða
valdhafarnir að reyna að
tryggja sér örugga undankomu
leið til Rivierunnar eða Florida.
Einnig eru í nágrenninu önn
ur vanmáttug ríki, sem framar
öllu öðru keppa að því að kom-
ast hjá ófriði, svo sem Cambo-
día, Malasía og Singapore. Cam
bódíumenn hafa leitazt við að
friða valdhafana í Peking með
orðum, en Singaporemenn hafa
hagað orðum sínum eins og
valdhafarnir í Washington
vildu. Stjórnendur beggja þess
ara , ríkja hafa forðazt af
kænsku alla hernaðarlega bind
ingu. Fqrsætisráðherrann í
Singapore hefur ekki boðið
okkur Bandarikjamönnum af-
not af hinni miklu flotastöð í
Singapore fyrir flotann okkar.
RÍKISSTJÓRN Bandarikjanna
vill telja okkur trú um. að
öryggi landamæraríkjanna sé
ekki eitt í veði í Vietnam, held
ur og trú íbúa þeirra á vilja
og getu Bandarikjamanna til
að vernda þau. Valdhafarnir í
Washington hafa sjálfir boðað
kenningu þessa, því miður og
að þarflausu. Gálausa notkun
orða verður því að telja með-
al annarra mikilla mistaka 'okk
ar í suð-austur Asíu. Útbreiðslu
starfsemi okkar sjálfra hefur
frætt heiminn á því, —og þó
sérstaklega hina smærri banda
menn okkar, — að útkoman j
Vietnam skeri úr um hreysti
Bandaríkjamanna, góðan til-
gang þeirra, hugsjónir og mátt.
Hvaða vit var í að láta sér
slíkt um munn fafa? Okkur
ferst líkt og manni, sem streng
ir heit í gáleysi, segist ætla
að klífa Washington Monu-
ment, og bætir svo við í öfgum
og hófl.-su stærilæti, að ef
hann geri þetta ekki skuli
har • -undur heita.
og Bandaríkin
f sannleika sagt verður ekki
gert út um afl Bandaríkjanna
í Vietnam. Það hefur staðizt
langtum öflugri óvini en Viet
Cong og samherjana úr norðri.
Afl Bandaríkjanna er engum
efa undir orpið. Á hitt reynir,
hvort kynslóðin, sem nú fer
með völd í Washington, hefur
gáfur til. að beita bandarísku
afli vibúriega og með árangri,
eða hvort hún heldur sig geta
drepið mýflugur með skriðdrek
um og byggt upp mikið þjóð
félag með B-52.
Ekki verður heldur skorið úr
um góðan tilgang Bandaríkja-
manna. Það, sem þama fær
sína eldskírn, er hæfni og skyn
semi nokkurra manna, sem
hafa í laumi og með undan-
brögðum lagt á vogarstangir
og þrýst á hina og þessa
hnappa í styrjöld, sem þeir lét
ust aldrei ætla að leggja út í.
AUÐVITAÐ ræður útkoman
í Vietnam ekki úrslitum um,
hvort byltingar verða gerðar
í öðrum grannríkjum Kína, eða
hvort þar verður gerð upp-
reisn eins og í Suður-Kóreu
gegn harðstjórn, spillingu, fjár
drætti og fátækt. Hitt er ljóst,
að því dýpra, sem Bandarík-
in sökkva í vilpuna í Vietnam,
því síður verða þau fær og
fús til að taka að sér annað
eða þriðja fyrirtæki sömu teg-
undar. Ekki er nema yfirlæti
og orðin tóm að segja heim-
inum, að Bandaríkin muni berj
ast gegn árás hvarvetna.
Hin máttarminni ríki verða
sjálf að forða sér frá byltingu.
Þau verða að halda í horfinu
með þeirri efnahags- og tækni- P
aðstoð, sem við, hinar þróaðri É
þjóðir, höfum vilja og getu til f
að láta þeim í té. Telji þau f
sér verulega hættu búna af i
framléiðslu kínverskra eld- u
flauga og kjarnprkuvopna, f
gæti verið nytsamlegt að kanna g
hvort unnt sé að fá kjarnorku-
veldin til að gera sáttmála um
að sameinast gegn því ríki, sem
fyrst gerir kjarnorkuárás. Við
verðum að minnast þess, að
Kínverjar hafa fyrir skömmu
ítrekað fullyrðingu sína um, að
þeir muni aldrei gera árás að
fyrr.a bragði. Mjög væri nyt-
samt ef unnt reyndist að nýta
þetta í sameiginlegri samþykfct.
Grannríki Kína verða aO öðl
ast frið við það, þegar til lengd
ar lætur. Við verðum að gera
okkur ljóst, að þeir geta þetta
ekki fyrri en kinverska bylt-
ingin hefur runnið Sitt skeið,
en þau verða að gera þetta í
framtíðinni engu að síður. í
því felst aðeins stjórnvizka að
festa sjónir á því, sem á eftir
að gerast, jafnvel þó að það sé
ekki að gerast í svipinn.
Grannríki ofurveldis eins og ,
Kína verða að renna sitt skeið I
innan hnattbrautar Kína, al- |
veg eins og ríkin við Karabía- I
hafið verða að lifa og hrærast |
innan hnattbrautar Bandaríkj g
anna. Þetta er aðeins ein af n
sbaðreyndum hins alþjóðlega I
lífs og siðferðisþrugl eða hug- |
sjónafroða fá engu þar um 1
breytt. jf