Tíminn - 04.02.1967, Blaðsíða 5

LAUGARDAGUR 4. febrúar 1967
Útgefandi: FRAMSÚKNAR'FLOKKURINN
Framkvæmdastjórí: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarlnn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson Fulltrúj ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug.
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason Ritst j .skrif stofur < Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastrætl 7. Af-
greiðslusími 12323 Auglýsingasimi 19523 Aðrar skrifstofur,
siml 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán tnnanlands — í
iausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Hvað er undír
kosningakápunni?
Snemma á s.l. hausti seildist forsætisráðherrann inn
í fataskáp ríkisstjórnarinnar og tók fram kosningakáp-
una frá 1959 og 1963, hristi af henni mesta rykið og
smeygði sér í hana. Síðan gekk hann fram fyrir lýðinn
með Kjörorðið í bak og fyrir — verðstöðvun. Alþýðu-
flokkurinn flýtti sér að minna á. að hann hefði sýnt það
með glæsilegum árangri, árið 1959, hvernig ætti að fara
að því að stöðva — fram yfir kosningar. Síðan hefur
ríkisstjórnin skartað kosningakápunni með þungan
ábyrgðarsvip á andlitinu og enn þyngri vandlætingu yfir
ábyrgðarleysi stjórnarandstöðunnar.
En hvað er undir kosningakápunni?
Jón Skaftason, alþingismaður dró upp skýra mynd
í fáum dráttum af því í grein hér í blaðinu s.l. þriðjudag.
Hann minnti á, hve íslendingar lifi nú við einkennilegt
og ótryggt ástand, þar sem töluverð yfirborðsvelmegun
ríkir í lífi margra einstaklinga og hjá allstórum hluta
þjóðarinnar, en sá grundvöllur, sem öll varanleg velmeg-
un hvílir á, virðist vera að gliðna. Afkoma undirstöðu-
átvinnuvegánh.a’ stendur á slíkum brauðfótum eftir
margra ára samfellda uppgripatíma til lands og sjávar
og hagstæð og síbatnandi viðskiptakjör erlendis allt fram
á síðustu mánuði, að horfir til stórvandræða eða full-
komins hruns, þar sem verst gegnir. Þetta er það, sem
er undir kosningakápunni.
Um þetta þarf ekki að deila. Óyggjandi yfirlýsingar,
jafnt stjórnarliða sem andstæðinga, sem þetta gerþekkja,
sanna þetta alveg ótvírætt. Má minna t.d. á álit þing-
nefndar allra flokka sem lýsti vfir, að útgerð minni báta
en 120 lestir. hefði alls ^ngan rekstrargrundvöll. og LTÚ
hefur sent frá sér svipaðar samþykktir.
Álit nefndar, sem rannsakaði togaraútgerðina er ekki
glæshegra enda fullkemin örbrot hennar aikunn.
Yfirlýsiígar samtaka hraðfrvstihúsanna. bar sem sýnt
er og beinlínis sannað að rekstrargrundvöllur er ekki
fvrir hendi. eru einnig tvímælalausar.
Forvígismenn iðnaðarins eru ekki heldur myrkir í máli,
og vitna um það fjölmargar samþykktir beirra og val-
ur iðufvrirfækia segir sína óþyrmilegu sögu.
Orsakir bessa ófarnaðar eru fvrst og frernst dvrtíðin og
óðaverðbólgan, sem geisað hefur allt viðreisnartímabilið
og valdið sfvaxandi framleiðslukostnaði Þessi verðbólga
er að langmestu levti afleiðing beinna stiórnarathafna
og stjórnarstefnu og við hefur bætzt lánsfiárskortur og
vaxtaokur og síhækkandi skattaálögur Allt þet.ta hefur
*
hreinlega sligað atvinnulífið eins og nú biasir við enda
ber ríkisbúskanurinn órækast vitni um bessa þróun, þar
sem fiárlög eru nú 4—500% hærri en 1958.
Það er aðeins einn aðili sem ekki kvartar, og það
eru st.órgróðamennirnir í viðskintálífinu þeir sem fleyta
gróða sinr ofan af hinum hraða straumi verðbólgunn-
ar. Jón Skaftason endar grein sína með þessum orðum:
„Um 3—40-0 innflutningsfyrirtæki með fiölmennu starfs
liði og mfelum kostnaði keppast við að flvtja inn allt
frá dýrustu gerðum lúxusbíla á ónýta vegi, niður í danska
tertubotna, og álagningarfrelsið er nær ótakmarkað. Þetta
er allt mjög flott og gott, en einhverjir verða þó að
borga þetta .Og skyldi nú ekki vera. að það væru
undirstöðuatvinnuvegirnir, sem bæru hitann af inn-
flutningsæðinu?"
TÍMINN
Frá umræðum á Alþingí:
Hví er island eina Evrópulandið
þar sem kaupmáttur tímakaups
hefur ekki aukizt síðan 1959?
Á fundi Sameinaðs Alþingis í
fyrradag hófst umræða um þá
tillögu þeirra Þórarins Þórarins-
sonar og Einars Ágústssonar, að
Alþingi skori á ríkisstjórnina að
fela Kjararannsóknarncfnd athug
un á orsökum þess, að kaupmátt-
ur tímakaups í dagvinnu hefur
ekki aukizt, heldur í sumum til-
fellum minnkað síðan 1959, þrátt
fyrir miklu meiri þjóðartekjur
nú en þá.
í greinargerð fyrir tillögunni
segir m. a. að „það verði að vera
eitt megintakmarkið í launamál-
um að auka kaupmátt tímakaups
ins í dagvinnu. Til þess að gera
sér grein fyrir því, hvernig þessu
marki verði náð, mur.di það vafa
laust verða lærdómsríkt að I ynna
sér sem bezt ástæður þess, að
kaupmáttur tímakaups verka-
manna í dagvinnu skuli ekki hafa
aukizt síðan 1959”.
ísland undantekning
Þórarinn Þórarinsson fylgdi
tillögunni úr hlaði með nokkr-
um orðum. Hann sagði m. a.
— í nær öllum löndum er
stefnt að því að stytta vinnutíma
verkafólks og bæta jafnframt af-
komu þess. Það er ekki aðeins
litið á þetta sem hagsmunamál
launþega, heldur einnig sem hags
munamál atvinnurekenda. Of-
löngum vinnutíma fylgja lélegri
afköst og því er hann ekki at-
vinnurekstrinum til hags, þegar
hægt er að komast hjá honum-
Til þess að ná þessu marki, ,að
stytta vinnutímann, en bæta þó
afkomuna, er ekki nema ein ör-
ugg leið. Hún er að auka kaup-
mátt tímakaupsins í dagvilnnu.
í þessum efnum hefur náðzt
mikill árangur í Evrópu sein-
ustu árin. Vaxandi þjóðartekjur
hafa gert það mögulegt að auka
kaupmátt timakaupsins, án þess
að það leiddi til óeðlilegrar verð
bólgu. Hlutdeild launafólks í
auknum þjóðartekjum hefur orð-
ið með þeim hætti, að kaupmátt
ur tímakaupsins hefur aukizt.
' ísland er eina undantekningin
í þessum efnum. Hér hefur kaup
máttur tímakaupsins í dagvinnu
ekki aukizt almennt síðan 1959,
jafnvel rýrnað í sumum tilfellun
um. Þó hafa þjóðartekjurnar stór
aukizt á þessum tíma. Launa-
fólk hefur því aðeins fengið hlut
deild í aukningu þjóðarteknanna,
að það hafi stóraukið vinnutíma
sinn.
Þetta er mikil öfugþróun. Þess
vegna ex það rannsóknarefni
hvers vegna þetta hefur farið á
allt aðra leið hjá okkur en öðr-
um þjóðum seinustu árin.
Hver er kaupmáttur-
inn?
Það hefur verið nokkurt deilu
efni að undanförnu, hver væri
kaupmáttur tímakaupsins í dag
vinnu. Það ánægjulega hefur nú
gerzt, að kjararannsóknarnefnd,
sem er skipuð fulltrúum verka
lýðssamtakanna og atvinnurek-
endasamtakanna, hefur orðið á-
sátt um, hvernig kaupmáttur
tímakaupsins skuli fundinn- Þetta
samkomulag um viðkvæmt deilu-
efni er gott merki um batnandi
sambúð og gafjikvæman skiln-
ing þessara aðila. Niðurstöður út
reikninga, sem eru byggðir á
þessu samkomulagi, er að finna
í Fréttabréfi frá Kjararannsókn
arnefnd, sem kom út í desember
síðastl. Nefndin notar árið 1959
sem grundvöll. Sé kaupmáttur
tímakaupsins í dagvinnu þá met-
inn 100, var hann í almennri
verkamannavinnu 97.7 hinn 1.
desember síðastl., en í fiskvinnu
100.3, og í almennri hafnar-
vinnu 105-8, en hafnarverka-
menn hafa verið færðir upp um
allmarga flokka.
Þetta sýnir, að í almennu verka
mannavinnunni er kaupmáttur
tímakaupsins nú minni en hánn
var á árinu 1959.
Júnísamkomulagið
1964
Þórarinn kvaðst telja rétt að
vegna þessa tilefnis að vikja nokk
uð að hínu svokallaða ‘ júní-
samkomulagi 1964. Hann hefði
verið í hópi þeirra, er hefðu
gagnrýnt það og því verið á-
sakaður í blöðum stjórnarinnar
fyrir yfirboð og ábyrgðarleysi. M.
a. hefði verið sagt, að hann væri
verri en kommúnistar. Nú lægi
fyrir, hvér kaupmáttur tíma-
kaupsins í dagvinnu hefði orðið
samkvæmt júnísamkomulaginu-
1964. Hann hefði orðið 86.7 í
almennri verkamannavinnu, mið
að við 100 árig 1959. Þórarinn
kvaðst síður en svo sjá eftir því
að hafa gagnrýnt þessa niður-
stöðu. Það hlyti hins vegar að
hafa verið nokkuð örðug spor
fyrir þá, sem felldu vinstri stjórn
ina haustið 1958 vegna þess, að
kaup væri ekki nó£u hátt, að
þurfa svo að semja við óvin-
veitta ríkisstjórn sex árum síð-
ar um 13—14% minni kaup-
mátt tímakaupsins.
Þórarinn sagði, að gagnrýni
sín og fleiri á júnísamkomulag
inu hefði leitt til þess, að feng
izt hefði fram aukinn kaupmátt
ur tímakaupsins og því væri
hann nú fyrst að nálgas' .ma-
horf og 1959. Nú teldi forsætis
ráðherra þetta einn bezta árang
urinn er náðzt hefði í forsætis-
ráðherratíð hans, þótt hann
hefði fyrir tveimur árum kallað
það yfirboð, ábyrgðarleysi og
kommúnisma að gagnrýna júní
samkomulagið!
Úrslitavaidið
Þórarinn sagði, að ýmsir kynnu
að kenna verkalýðshreyfingunni
um það, að ekki hefði orðið hin
sama þróun hér og í öðrum lönd-
um seinustu árin, þ. e. kaup-
máttur tímakaupsins aukizt í
samræmi við auknar þjóðartekj-
ut. Ef til vill ætti verkalýðshreyf
ingin hér einhverja sök. Aðal-
ástæðan væri þó sú, að vald.
verkalýðshreyfingarinnar væri
ekki einhlýtt. Það væri ekki nóg
að knýja fram kauphækkanir, ef
ríkisstjórnin, sem færi með völd,
gerði þær strax að engu með
aukinni verðbólgu. Úrslitavaldið
í þessum málum væri í höndum
Alþingis og ríkisstjórnar. Því
skipti meginmáli fyrir launþeg-
anna að tryggja sér vinveittan
þingmeirihluta og vinveitt a rík-
isstjórn.
En ríkisstjórn, sem er vin-
veitt launþegunum, sagði Þórar-
inn, hlýtur einnig að vera vin-
veitt atvinnuvegunum. Kjör laun
þega verða nefnilega ekki bætt,
nema atvinnuvegunum vegni vel.
Núverandi ríkisstjórn er hvorki
vinveitt launþegum eða atvinnu-
vegunum. Því fylgir hún t. d-
stefnu i lánamálum og vaxta-
málum, sem er jafn óhagstæð báð
um þessum aðilum.
Að lokum lagði Þórarinn svo
áherzlu á nauðsyn þeirrar athug
unar, sem tillagan fjallaði um.
Slík athugun gæti vel orðið til
þess, að menn sæu möguleika
til að auka kaupmátt tímakaups
ins eftir öðrum leiðum en kaup
hækkun.
Ræða Ólafs Björns-
sonar
Ólafur Björnsson talaði næst-
ur. Hann taldi tillöguna fjar-
stæðu, án þess þó að rökstyðja
það sérstaklega. Hann las síðan
upp úr skýrslu, sem hann kvað
forsætisráðherra hafa látið Efna
hagsstofnunina semja til að
hnekkja ýmsum atriðum í grein
argerð tillöeunnar varðandi kaup
mátt timakaupsins. Þá taldi
.ar.n það rangt, að miða saman-
burð við árið 1959, því að það
ár hefði kaupið verið óeðlilega
hátt. Loks sagði hann, að ekki
væri rétt, eins og gert væri í
greinargerðinni, að gera saman
burð á árskaupi verkamanns og
því sem fjögurra manna fjöl-
skyldu væri áætlað í fram-
færsluvísitölunni fvrir vörum og
þjónustu. Framfærsluvf=Þaian'
væri meðaltal af reynslu ýmissa
stétta, sem sumar væru kaup-
hærri en verkamenn.
Skýrsla Efnahagsstofn-
unarinnar
Þórarinn kvaðst hafa búizt við
öðru af Ólafi Björnssyni, sem
hann hefði a. m. k. stundum haft
kynni af sem sanngjörnum vís-
indamanni, að hann skyldi full-
yrða, að tillagan væri fjarstæða,
án þess að færa rök fyrir því.
Hann kvaðst ekki að þessu
sinni getað svarað skýrslu þeirri,
sem Ólafur hefði sagt frá, að for-
sætisráðherra hefði látið Efna-
hagsstofnunina semja sem svar
við greinargerð tillögunnar varð
andi kaupmátt tímakaupsins.
Hann hefði ekki séð hana og
heyrt fyrst um hana á þesum
Framlhald á bls. 13.
1