Tíminn - 22.03.1967, Blaðsíða 7

MIÐVIKUDAGUR 22. marz 1967
TÍSV3BNN
ÞINGFRETTIR
MÓTMÆLA SKERÐINGU Á FRAMLAGINU
TIL JÖFNUNARSJÓDS SVFITARFÉLAGA
Annarri umr. um ráðstafanir
vegna sjávarútvegsins lauk á
mánudagskvöld. 3. umræða um
málið var í gær og töluðu m.a.
Björn Pálsson, Sverrir Hermanns
son og Jón Skaftason. Allar brevt
ingatillögur Framsóknarmanna
voru flelldar. Á mánudag talaði
Einar Ágústsson, minnti á mót-
mæli sveitarfélaganna og m.a.
borgarráðs Reyikjavíkur á skerð
ingu á framlagi til Jöínunarsjóðs
sveifarfélaganna um 20 milljónir
króna auk þess sem hann svaraði
nokkrum atriðum úr ræðu Svjerris
Hermannssonar. Nokkrir kaflar
úr ræðu Einars fara hér á efíir:
Ég er orðinn úrkula vo.nar um
að aðrir verði til þess að vekja
athygli á samlþyklkt Borgarráðs
Reykjavíkur um þetta mál en
hún er svohljóðandi:
„Reykjavík, 15. marz 1987. Á
fundi sínum í gær, samþykkti
borgarráð Rvíkur, að ítreka mót
mæli stjórnar Sambands ísl.
sveitarfélaga, við því ákvæði á
frv. til laga um ráðstafanir vegna
sjávarútvegsins, að framlag ríkis-
sjóðs til jöfnunarsjóðs sveifar-
félaga verjði skert um 20 millj.
kr.'Borgarráð samiþ. enn fremur
að tilkynna A'lþ. þessa afstöðu
Rvíkurborgar: Geir Hallgríms-
son“.
Sjálfstfl. skipar meirihluta borg
arráðs Rvíkur. Ég hefði þess
vegna vænt þesis, að slík ályktun
frá þessum meirihluta mundi
vekja einihverja af hv. þm. þessa
byggðalags til umhugsunar um
það, hvort ekki væri stefnt hér
inn á ranga braut.
Þau mótmæli stjórnar Sam-
bands íisl. sveitafélaga sem borgar
ráð á við hefur verið útbýtt hér
á Alþ. Þau eru svobljóðandi:
„Lagt hefur verið fram á Alþ.
frv. til laga um ráðstafanir vegna
sjávarútvegsins. í frv. þessu er gert
ráð fyrir að lækka greiðslu til jöfn
unarsjóðs sveitarféilaga fyrir árið
1966, frá því sem ákveðið er í
tekjustoifnalögunum um 20 millj.
kr. f greinargerð frv. er upplýst,
að telkjur jöfnunarsjóðs 1966
muni fara 23 millj. kr. fram úr
áœtlun fjárlaga fyrir árið 1966 og
er ráðgerð lækkun rökstudd með
því, að sveitafélögin njóti góðs
af árangri verðstöðvunarinnar
og því sé sanngjarnt að þau
taki nokkurn þátt í cáðstöfun
um til að tryggja framgang henn
ar. Það hafi verið l>aráttuefni
sveitafélaganna árum saman að
fá nýjan tekjustofn, þ.e. hlutdeild
í söluskatti ríkissjóðs. f samþykkt
söluskattslaganna nr. 10/1960 og
laga um jöfnunarsjóðs sveita-
félaga nr. 19/1960 kom ríkisvaldið
til móts við þessa ósk sveitarfélag
anna og sýndi með því skiln-
ing á aðstöðu þeirra á því lítils
verða hlutverki sem þau gegna í
þjóðfélaginu og síðan segir, að
lögfesting þessa fyrirkomulags
hafi markað tímamót í samskipt
um sveitafélaga og ríkissjóðs.
Sveitaifélögin telja sig hafa bæði
þakikað þetta og metið. Því ber
að harma að með ákvæðum frv.
skuli nú stefnt að skerðingu þess
ara þýðingarmiklu réttinda
sveitafélaganna". Síðar í þessari
greinargerð segir, að sveitafélög
in telji það mjög ranglátt að til
viðbótar því að þeim útgja’da
hækkunum, sem áður eru raktar
í greinargerðinni, eigi að koma
hvort tveggja skerðing á fram
lagi til jöfnunarsjóðs og lækkun
á framlagi ríkisins til sameigin-
legra framkvæmda þess og sveita
félaganna, svo sem gert er ráö
Skylt að koma rafmagni
til allra landsmanna
Framsóknarmenn í fjárhags
nefnd neðri deildar, Skúli Guð-
mundsson og Einar Ágústsson
hafa skilað af sér nefndaráliti og
fluttu breytingartillögur við
2. umræðu við frumivarp til orku
laga, er rdkisstjórnin flytur.
Ne'fndarélitið fer hér á eftir:
Við flytjum nokkrar breyting
artillögur við þetta frv.
Sú fyrsta er um það, að einka
réttur ríkisins til að reisa og
reka raforkuver yfir ákveðna
stærð haldist óbreyttur, með þeirn
frávikum, sem núgildandi lög á-
kveða. Sú smábreyting er þó gerð,
að stærðartakmörk orkuvera eru
talin í kw í frv. í stað jafnmargra
hestafla í gildandi lögum.
Sáðan raforikulögin voru sett,
árið 1946, hefur þingkjörið raf-
orkuráð gegnt þýðingarmiklu hlut
verki við meðferð raforkumála.
Verkefni þeiss hefur verið að fylgj-
ast með stjórn og framkvæmdum
í raforkumálum. Samfcvæmt lög
um hefur raforkuráðið fengið til
athugunar og umsagnar tillögur
um að reisa ný orkuver og orku
veitur, tillögur um gjaldskrár raf
magnsveitna ríkisins, reikninga
og fjáihagsáætlanir þeirra fyrir-
tækja o.m.fl.
Samkvæmt þessu frumvarpi á
raforkuráðið að hverfa úr sög-
unni. Hins vegar gerir frv. ráð
fyrir því, í kaflanum um orku
sjóð, að Alþingi kjósi svonefnt
orkuráð, en verkefni þess á að
verða það eitt að fara með stjórn
orkusjóðs, undir yfirstjórn ráð-
herra. Hinu nýja ráði er þannig
ætlað miklu þrengra verksvið og
valdsvið en raforkuráðinu, sem
nú starfar. Verði þetta gert að
lögum, teljum við, að stigið sé
stórt skref aftur á bak. Við flytj
um því breytingartillögu um, að
inn í frumvarpið verði bætt nýj
um kafla um stjórn orkumála,
sem verið hliðstæður kaflanum
um stjórn raforkumála, sem nú
er í raforbulögunuim. Þar verði,
edns og í gildandi lögum, ákveð
in verkefni orkuráðsins, og séu
þau ákveðin með hliðsjón af íyrir
mælum gildandi laga um verk-
efni raforkuráðs.
í samræmi við framanrjtað flytj
um við breytingartillögur við
nokkrar greinar frv. um bað., að
leitað sé eftir umsögnujn og til-
lögum orkuráðs um ýmis málefni,
sem frv. f jallar um.
Við flytjum brtt. við 71. gr.,
þess efnis, að lán til að koma
upp vatnsaflsstöðvum til heimilis
nota megi nema allt að Vr, stofn-
kostnaðar í stað %.
Þá flytjum við tillögu um, að
við frv. verði þætt ákvæði til
bráðabirgða, þar sem m.a. verði
ákveðið, að á þessu ári og næstu
2 árum verði lokið við að leggja
raflínur frá rafmagnsveitum rí'kis
ins til allra heimila, sem hafa
ekki áður fengið rafmagn frá
samveitum eða sérstökum vatns-
aflsstöðvum, þar sem meðal línu-
lengd milli býla er 2 tan. eða
minni. Láta mun nærri, að urn
næstliðin áramót hafi 3800 sveita-
heimili haft rafmagn frá samveit-
um eða sénstökum vatnsafls-
stöðvum. Má þá ætla, að tala
þeirra heimila, sem hafa hvorugt
þetta, sé nálægt 1500. Sennilega
er um það bil helmingur þessara
býla á svæðum, þar sem meðal-
línulengd milli býla er 2 km eða
minni, en verði tillaga okkar sam
þykkt, eiga öll þau heimili að
fá rafmagn frá samveitum á ár-
unum 1967—1969.
Ein af brtt. okkar er um það,
að rafmagnsveitustjóra verði falið
að gera á þessu ári áætlanir um
kostnað við að leggja raflínur frá
rafmagnsveitum ríkisins til býla
á svæðum, þar sem meðallínulengd
milli þeirra er 2—2,5 km. og 2,5
—3 km. Þessar áætlanir er nauð-
synlegt að gera til undirbúnings
ákvörðunum um það, að hve
miklu leyti raforkuþörfinni verð-
ur fullnægt með línum frá samveit
um. En sjálfsagt er að gera það,
að svo miklu leyti sem mögu’egt
þykir kostnaðar vegna, þar sem
með því móti er unnt að veita
mönnum fullkomna þjónustu í
þessu efni. Vafalaust skipta þau
heimili þó huhdruðum, sem eru á
svo strjálbyggðum svæðum, að
ekki verður talið fært að leggja
raflínur til þeirra frá samveitum.
Trúlegt er, að íeitthvað af þeim
hafi möguleika til að koma upp
sérstökum vatnsaflsstöðvum, jg
er sjálfsagt að veita þeim að-
stoð til þess, t. d. með hagstæðum
lánum. En fyrir hina, sem ekki
búa við þau skilyrði, er þá ekki
um annað að ræða en dísilstöðvar
til rafmagnsframleiðslu, þótt það
sé mjög ófullkomin úrlausn í sam
anburði við rafmagn frá samveit-
um. Samkvæmt brtt. okkar er raf
magnsveitustjóra ætlað að gera
tillögur um uppsetningu dísil-
stöðva á þeim heimilum, sem eiga
ekki. kost á öðru betra, og eiga
tillögurnar að miðast við, að not-
endur slifkra stöðva njóti ekki
minni stuðnings af opinberri
hálfu en þeir, sem fá rafmagn frá
'samveitum. í þessu samþandi má
geta þess, að samkvæmt síðustu
reikningum héraðsrafmagnsveitna
ríkisins hefur ríkisstyrkur, sem
þær hafa hlotið, numið yfir 36%
af stofnkostnaði þeirra. Áætlanir
®g tillögur rafmagnsveitustjóra,
sem um getur hér að framan, á
samkvæmt tillögum okkar að full-
gera og leggja fyrir Alþingi eigi
Síðar en 1. nóv. þ. á.
Það er auðvelt verk að ljuka því
á allra næstu árum að koma raf-
magninu til allra landsmanna, og
þetta er skylt að gera. Þa3 er
ósæmilegt að fresta því lengur
en orðið er að taka ákvörðun í
þessu efni og láta þá, sem enn
bíða eftir þægindum rafork innar,
vita, hvers þeir megi vænta um
úrlausnir í því þýðingarmikla
máli.
fyrir í frv. Og þessu brófi lýkur
á þennan hátt: „Stjórn sambands
ísl. sveitafélaga treystir þvi, að
'hv. Aiþ. leysi þet'ta mál á farsæl
an hátt fyrir sveitafélög landsins,
þannig að þeim verði ekki tor
veldað að gegna þeim þýðingar
miklu verkefnum, sem löggjöfin
hefur falið þeim“. Ég vænti þess
að þeir þm. Rvíkur, sem hér eru
inni vilji taka vilja alha kjörinna
borgarbúa hvar í flofcki sem þeir
standa til greina í þessu efni. Ein
hver kann að vilja benda á það,
að frv. til laga um ráðstafanir
vegna sjávarútvegisins sé þegar
búið að ganga gegnum efrideild
án þess að nokkur þingmaður
stjórnaríiðsins þar hafi séð ástæðu
til þess að snúast gegn þessu
ákvæði. Þegar málið var afgreitt
þar, þá lá ekki fyrir þessi áskor
un borgarráðs Rvíkur og því tel
ég tvöfalda ástæðu til þess fyrir
þm. í þessari hv. deild að skoða
málið betur. Á
Hv. frsm. meiri hluta sjávar-
útvegsnefndar sagði • hér áðan i
framsöguræðu sinni, að aðeins
um tvær leiðir væri að ræða til
þesis að standa undir þes-sum út-
gjöldum sem á ríkissjóð væru
lögð. Iíann sagði að það væri
þessi leið, þ.e.a.LS. taka af iöfn-
unarsjóði sveitafélaganna, að
skera niður verklegar framkvæmd
ir, sem Ailiþ, er nýbúið að ákveða
skv. fjárlögum. Eða, sagði hann,
að leggja á nýja skatta. En ég
held að hann hafi gleymt þriðju
leiðinni, það er þeirri sem lögð
er til með breytingatillögu Eram
sóknarmanna þ.e. að greiða þess
ar 85 millj. til viðbótar af greiðslu
afgangi 1966, sem upplýst .*r, að
er fyrir hendi — 800 900 millj.
kr. hefi ég heyrt. Alþ. hefur ekki
ráðstafað greiðsluafgangi 1966.
Þess vegna getur Alþ. ef því svo
sýnist ákveðið það, að þessar
greiðslur skuli greiðast af greiðslu
afgangi 1966 og hætt við að klípa
þetta tilllag af jöfnunarsjóði
sveitafélaga. Frsm. sjávarútvegs
málanefndar, var búinn að reikna
það út, að þessar 20 millj. kr.
væru nú ekki nerna 1% af heildar
tekjum sveitafélaganna. Og hann'
sagði, að það væri um slífct litil!
ræði að tefla, að hann teldi það I
nú ekki eftir sveitafélögunum,;
annað eins og búið væri fyrir
þau að gera, að manni skyldist,
að bera þennan bagga.
Mér telst til, að þessar 20
millj. séu ekki nema 0,4% af heild
artekjum skv. fjárlögum. Svo
enn þá minna munar þá um þenn
an litla bagga á þeim stóra lið.
Augljóst er, að með vaxandi
innbeimtu söluskatts til ríkis-
sjóðs, minnka þeir tekjustofn
ar sem sveitarfélögin hafa til þess
að leggja á, því að vitanlega er
gjaldþol einstaklinganna tak
markað. Ef nú á enn að fara
að skerða þennan litla hlut, sem
sveitafélögin hafa haldið í inn
'heimtu söluskattsins, hygg ég, að
farið sé út á varbugaverðar þraut
ir. Ég vil því mjög eindregið
hvetja menn til að endurskoða
þessi ákvæði og vænti þess. að
ein'hverjir þm. a.m.k. sem hafa
ætlað sér að fylgja þessu fn’.,
endurskoði þá afstöðu sína nú
þegar þessi mótmæli liggja fyrir.
Sverrir Hermannsson vildi kenna
Framsfl. um þá verðbólguþróun,
sem hér hefði átt sér stað á ind
anförnum árum. Hann sagði, að
Framsfl. væri hinn eini, sem hefði
aðra stefnu heldur en framfylgt
væri og manni skildist, að þess
ari stefnu Framsfl. væri það að
kenna hver verðbólga hefði verið
hér nú að undanförnu. Ég neld,
að það verði nú ákaflega erfitt
fyrir þennan hv. þm. að sannfæra
fólk almennt um. að þessu sé
svona varið.
Hann sagði enn fremur, að
samningarnir við verkalýðs-
félögin samkv. júní-samkomu
lagi, hefðu stuðlað að því að
draga verulega úr verðbólgunni.
Það er satt, að verkalýðsfélögin
hafa sýnt alveg ótrúlegt langlund
argeð þessari hæstv. ríkisstj. og
meira langlundargeð heldur en
oft hefur verið að mæta úr þeirri
átt. Þau hafa sætt sig við, að
kaupmáttur tímakaupsins hefur
lítið sem ekkert hækkað á undan
förnum 7-8 arum. Það má vissu
lega viðurkenna þetta hjá verka
lýðsfélögunum og menn ieggja
það út eftir þvi ,sem þeim lízt.
En ýmislegt hefur |jó annað ver
ið gert og það mætti kannske
spyrja þennan hv. þm., 3. þm.
Austf. að því, hvað hefur það dreg
ið mikið úr verðbólgunni, að sam
ið var um vísitöluálag á lán hús
næðismálastjórnar, þannig að þeir
sem byggja nýjar fbúðir, verða
einir allra að bera þær dráps
klyfjar. Hann svarar þessu vænt
anlega hér á eftir í framhaldi
af þessu, hvað þurfa kaupgreiðsl
ur að hækka til þess að standa
undir þessum auknu útgjöldum.
Sambengið milli kaupgjalds og
húsnæðiskostnaðar hefur svo oft
verið rakið og rifjað upp hér á
hv. Alþ., að ég hygg, að það
sé óþarfi að gera það einu sinni
enn. Þess vegna skal ég ekki fara
langt út í það, en aðeins sggja
eins og hér hefur raunar oft ver
ið bent á, að lágmarkskaupgreiðsl
ur hljóta vitanlega að piiðast við
það, að menn hafi húsnæði til
að búa í og sú ráðstöfun að
setja vísitöluálag á húsnæðislán
in, hefur gert þennan lcostnað
meiri og þess vegna þarf lág
marfcskaupið að hækka.
Þá vék þessi háttv. þm. að því
reginbneyksli, að ráðh. beitti sér
fyrir því að málfrelsið í útvarp
inu var skert. Ég held það hafi
þurft mikla hreysti, eða vanþekk
ingu til þess að fara að hreyfa
þessu máli hér. Ég hygg að af
mörgum ráðstöfunum, |sem þessi
ríkisstj. hefur verið gagnrýnd fyrir
sé fátt sem hún hefur verið meira
gagnrýnd fyrir en einmitt þetta.
Pramnol^ *> j ^
Á ÞINGPALU
★ Ríkisstjórnin lagði í gær fram á Alþingi frumvarp um Skipaútgerð
víkisins. Þeir sem fá frumvarpið í hendur halda sjálfsagt að vonum,
að hér sé um að ræða frumvarp um kaup á nýjum skipum til endur-
nýjunar og bóta á strandferðaþjónustunnL Svo er því miður ekki.
Þetta er frumvarp um að lögfesta það nefndarbasl, sem verið hefur
um þessl mál að undanförnu. Framkvæmdir eiga engar að vera, cn
hins vegar eru prentaðar með sem fylgiskial tillögur stjórnskipaðrar
nefndar um kaup á skipum!