Tíminn - 23.04.1967, Blaðsíða 5

Tíminn - 23.04.1967, Blaðsíða 5
SUNNTJD-AGUR 23. apríl 1967 5 Alþingi Alþingi lauk störfum sínum á þessu kjörtímabili síðastl. mið- vikudag. Þótt af hálfu stjórnar- innar hafi á ýmsan hátt verið reynt að skerða áhrif Alþingis og efla embættisvaldið á kostn að þess, hefur þingið eigi að síður haft veruleg áhrif á hinu liðna kjörtímabili. Meginþýðing Alþingis hefur nú sem oftar verið fólgin í því, að stjómar- andstaðan hefur haft þar vett- vang til að berjast fyrir fram- gangi ýmissa umbótamála, er ríkisstjórnin hefði ella svæft. Það gildir undanteknmgarlítið um þau umbótamái, sem Al- þingi hefur samþykkt á þessu kjörtímabili, að stjórnarandstað an hefur verið margbúin að flytja þau í éinu eða öðru formi áður en ríkisstjórnin tók þau seint og um síðir tfl. flutnings. Glöggt dæroi um þetta eru t. d. hafnarlogin, sem eru senniiega merkustu lögin, sem sett voru á seinasta þingi. Þá heftrr bar- átta stjómarandstöðurmar á Alþingi oft haft veruieg áhrif í þá átt að draga úr og koma £ veg fyrir ýmis óþurftarverk^ sem valdhafamsr hefðu ella unnið. í lok þessa kjörtímabfls hætta þingmennsku ýmsir þeir stjóm- málamenn, sem hæst hefur bor ið á stjómmálasviðinu um langt skeið. Má þar fyrst og fremst nefna Hermann Jónasson. Hann mrm jafnan talinn í röð aftra fremstu stjómmálaleið- toga, sem átt hafa sæti á Al- þfeigi. Ernar Olgeirsson hefur eínnig sett mikinn svip á Al- jángi. Karl Kristjánsson og Hafldór Ásgrímsson verða jafn- an taldir í röð nýtustu þing- manna. Sigurður Ágústsson og fflgurður Óli Óiafsson hafa ver- ið vinsælir í héraði og á Ai- þingi, þótt ekki hafi borið mik- ið á þeim þar. Það var góð ósk Alþmgi til handa, er Hermann Jónasson bar fram í sjónvarpsviðtali sein asta þingdaginn. Hún var á þá leið, að vegur Alþingis mætti fara vaxandi. Ekkert væri betri trygging fyrir góðum og far- sælum stjórnarháttum. Úrræðalausir flokkar Þótt benda megi á, að stjórn- arandstaðan hafi áorkað ýmsu til bóta á því kjörtímabili, sem nú er að ljúka, tjáir ekki annað en að viðurkenna, að henni hef ur ekki tekizt að hafa þau áhrif á stjórnarhættina, að tekini væri upp ábyrg og raunhæf stefna í efnahagsmálum. Því hefur dýrtíð magnazt hér miklu meira en í nokkru öðru Evrópu- ríki seinustu fjögur árin. Því er pú hallarekstur á flestum at- vinnugreinum, þótt slíkt sé næsta ótrúlegt eftir mesta og lengsta góðæri á íslandi. Því játa nú allir — stjórnarsinnar ekki síður en stjórnarandstæð- ingar — að gera þurfi stórfelld- ar efnahagsaðgerðir á komandi hausti, nema þjóðin verði fyrir pinhverju stórfelldu happi, eins og mikilli verðhækkun á út- flutningsvörum, en því miður henda ekki líkur í þá átt. Ekkert er augljósari sönnun um, að fylgt hefur verið rangri TÍMINN efnahagsstefnu seinustu árin. Þrátt fyrir þetta kom það glöggt í ljós í eldhúsumræðun- um, að núverandi stjórnarflokk ar hafa ekki upp á nein úrræði að bjóða. Þeir munu halda áfram sömu röngu efnahags- stefnunni, ef þeir halda meiri- hlutanum áfram. Þeir eru orðn- ir uppgefnir og hafa ekki ann- að takmark en að sitja meðan sætt er. Þessari öfugþróun verður því ekki breytt, nema þjóðin svipti rfkisstjórnina þingmeirihlutan- um. Alþýðubandalagið Seinustu dagana hefur at- hygli manna beinzt talsvert að þeim erjum, sem eiga sér stað innan Alþýðubandalagsins. Enn er ekki séð fyrir endann á þeim. Þar getur komið femt til: Að Iista þess verði breytt, að nýr Sveinn Björasson verið ferill ríkisstjórnar Ólafs Thors 1942: „Sjálf hafði rfkisstjórnin aldrei meirihluta á Alþingi, heldur naut hlutleysis Alþýðu- flokks og Sósíalistaflokksins á meðan verið væri að koma kosn ingamálinu fram. Þegar ekki reyndist að því búnu auðvelt að mynda meirihlutastjórn, skip aði ríkisstjórinn, Sveinn Björns- son, utanþingsstjórn. Sú ráð- stöfun var meira en hæpin, og tókst ekki eins og til var stofn- að að koma í veg fyrir endur- reisn lýðveldisins á árinu 1944“. Svar Henriks Þessum aðdróttunum Bjarna í garð Sveins Björnssonar var mjög rækilega svarað af Henrik Sv. Björnssyni sendiherra í grein í Mbl. 16. febrúar 1965. Þar sagði m. a.: „Ummælin, sem ég hef vísað Menn og málefni lrsti komi fram í nafni þess, að nýr óháður listi komi fram, að listinn verði óbreyttur, þrátt fyrir allt. Hver, sem niðurstað- an verður, er eitt augljóst: Und- ir merkjum Alþýðubandalagsins eða klofnings úr því getur aldrei skapazt nein eining frjáls lyndra manna. Enn síður undir merkjum nýs sprengiflokks. Klofinn og sundraður flokkur eins og Alþýðubandalagið getur ekki unnið sér aukið fylgi. AIl- ar vonir um tap stjórnarflokk- anna í þessum kosningum byggj ast á fylgisaukningu Framsókn- arflokksins. Fylgisaukning Framsóknar- flpkfesins væri framhald þeirr- ar þróunar, sem verið hefur að undanfömu. Framsóknarflokk- ar, sem forsætisráðherrann vitn ar til, eru líka síður en svo nokkur skammaryrði um Ólaf Thors. Þau eru viðurkenningar orð um Ólaf fyrir það, að hann hafi staðið við stefnu sína og lagt niður stjórnarforystu, þeg- ar hann kom ekki fram efna- hagsaðgerðum, sem hann taldi óhjákvæmilegar. Munu allir til, fela í sér,-að þvi er ég fæ bezt séð, ásökun um tvennt: Annað það, að ákvörðun Sveins Björnssonar um að skipa utan- þingsstjórnina hafi trauðla ver- ið lögmæt, sbr. orðin „meira en hæpin“, sem viðhöfð eru um þá ráðstöfun. Hitt, að með skipun þeirrar stjórnar, hafi Sveinn Björnsson ætlað sér að hindra telja slíkt lof, nema þeir, sem’að lýðveldi yrði endurreist á íslandi á árinu 1944, eins og þó var gert. Jafnvel kynni einhver að geta fengið þá hugmynd, að Sveinn Björnsson hafi yfirleitt verið andvígur því, að ísland yrði á ný lýðveldi í stað kon- ungdæmis, sem auðvitað er lirein fjarstæða. Ummælin verður að telja al- varlega ásökun á hendur manni, hafa þá einu stefnu að sitja meðan sætt er, hvort sem stefnan er þeim að skapi eða ekki. Það eru slík lítilmenni, sem oftast hafa orðið ógæfu- menn þjóðanna, ef þeir hafa komizt í valdasess. Það sýnir vel hugsunarhátt Bjarna Benediktssonar og sveina hans, að þeir telja það hann ætlaði að skipa í ráðu- neyti, er kynni að hafa áhrif á gang og afgreiðslu þess máls. Ekki var heldur ólíklegt, að þeir menn hefðu þegar ákveðn- ar skoðanir í því efni. Sveinn Björnsson leitaði ekki eftir upp lýsingum um afstöðu ráðherr- anna til málsins og setti' þeim engin skilyrði, enda báru þeir ábyrgð gagnvart Alþingi á verk um sínum . . . Það hefði verið ólíkt Sveini Björnssyni, svo hyggnum og forsjálum manni, að ætla sér að skipa utanþingsstjórn 1942, til þéss eins að hafa áhrif á loka afgreiðslu lýðveldismálsins 1944, vitandi það, að Alþingi gat hvenær sem var myndað þingræðisstjórn og á þann hátt vikið utanþingsstjórninni frá fyrirvaralaust. Fáum mun hafa komið til hugar, þegar stjórnin var skipuð, að Alþingi tækist ekki að mynda meirihlutastjórn í nærri tvö ár“. Eftir þessar greinar þeirra Henriks og Björns, birti Bjarni ómerkilegt yfirklór í Mbl. Hann færði þar ekki minnstu rök fyr- ir ásökunum sínum, en hafði hins vegar ekki manndóm til að taka þær aftur og biðjast af- sökunar á þeim. Það sýnir ekki aðeins ein- stakt Gróusögueðli, heldur líka óvenjulega heiftrækni, að Bjarni skyldi ekki geta skrifað eftirmælagrein um Ólaf Thors nýlátinn, án þess að koma þar að óþverra um Svein Björns- son. Sem betur fer er sú fram- koma einsdæmi í íslenzkri blaða mennsku. ' Hæstaréttar- dómarinn Þessi söguhneigð Bjarna virð- ist svo rík í eðli hans, að hann getur ekki losnað úr álögum . hennar á hátíðlegustu stund- um, Lengi munu verða eftir- sem Alþingi' og síðan þjóðini-™^. UI7™æli’ sfm B-j.a™! sjálf fól að fara fyrstur inn.;let falla i ræðu, sem hann flutti á stúdentaráðstefnu Atlantshafs urinn bætti verulega fylgi sitt| skammir um Ólaf Thors að vera í þíngkosningunum 1963 og| ekki talinn í hópi slíkra manna. bæjarstjórnarkosningunum ÍÞótt andstæðinga Ólafs greindi1 lendra manna með æðsta vald‘i 1966. Frjálslynt og umbótasinn-i á við hann um margt og væru' á íslandi sem ríkisstjóri og; Rpvkin]vík infirv að fólk skilur æ betur, að eina! ósammála mörgum gerðum! forseti lýðveldisins, og fór síð- c Pr'‘óhiákvæmiw að leiðin til að sigra íhaldið er aðjhans, viðurkenna þeir fúslegajao allt til dauðadags með þaðíf.”Pa® -■“ t=, S, ou fylkja sér um einn sterkan um-jað Ólafur sýndi oft, að hanniumboð, sem endurnýjað varj ; . py j. J ° bótaflokk. Þeim mun fjölga nú,Jhafði til að bera þá karl-if™m sinnum, óslitið í meiraj ij. 3 di ritf hástemmdkr yfir sem gera sér þetta ljóst. Furðuleg rógsaga Glöggt er það orðið, hver verður aðalbardagaaðferð for- sætisráðherrans og flokks hans í kosningabaráttunni. Það sýn- ir sú rógsaga, sem breidd er út um Jón Skaftason. Hann á að hafa sýnt mjög einstæðan ódrengskap með því að hafa ráð izt ómaklega á Ólaf Thors, þeg- ar hann lá banalegu. Því til sönnunar er reynt að vitna til ræðu, sem Jón hélt nokkni áð- ur en Ólafur lézt. Um tilefni þessarar rógsögu er það að segja, að þegar Jón flutti umrædda ræðu, hafði Ólaf ur ekki sagt af sér þingmennsku eða sýnt önnur merki þess, að hann væri að hætta pólitískum afskiptum. Hann hafði að vísu ekki mætt á þingfundum um hríð, en menn vissu ekki annað en hann gerði sér vonir um bata og hygðist mæta á þingi að nýju. Þau ummæli Jóns Skaftason- að bera þá karl-ifimm sinnum, mennsku að standa og falla með en áratug“ stefnu sinni. Það þarf sérstæðan labba- kútshátt til að búa til rógsögu úr slkri viðurkenningu. Einstætt innskot í eftirmælagrein En það er annars ekki nýtt, að Bjarni Benediktsson grípi til slíkra vinnubragða, ef honum er í nöp við einhvern mann eða menn, en það er kunnugt, að honum er sérstaklega í nöp við Jón Skaftason sökum vinsælda Jóns i Reykjaneskjördæmi og hrakfarar þeirrar, sem hann beið fyrir Jóni í deilunni um sýslumannsembættið í Hafnar- firði. Eitt eftirminnilegasta dæmið um þessa rógsöguhneigð Bjarna er að finna í eftirmælagrein, sem hann skrifaði um Ólaf Thors í Mbl. 5. janúar 1965. Þar var að finna svohljóðandi innskot eftir að rakinn hafði í framhaldi greinarinnar tek- ur Henrik bæði þessi atriði ræki lega til meðferðar og sýnir með skýrum rökum, að þau hafa ekki við neitt að styðjast. Svar Björns Annar maður varð einnig til að svara þessum þungu ásökun- um' í garð Sveins Björnssonar. Það var Björn Ólafsson, sem var einn ráðherranna, er áttu sæti í utanþingsstjórninni, er Sveinn skipaði haustið 1942. Grein Björns birtist í Mbl. 20. febrúar 1965. Þar segir m. a.: „Ég tel því rétt að skýra frá því, að mér vitanlega kom aldr- Sveins Björnssonar og stjórnar- innar, er benti til þess, að hann hafi skipað hana í því skyni að nota hana sem verkfæri til að koma í veg fyrir lýðveldisstofn- unina 1944. Hafi það verið til- gangur hans, mætti ætla, að hann hefði fyrst kynnt sér hvaða skoðanir þeir menn höfðu á lýðveldisstofnuninni, sem lýsingar um mannréttindi, sem þau hafa lítinn vilja og enn minni möguleika til að uppfylla í heimahögum sínum. Ég minn- ist þess, þegar gamall og virðu- legur vinur minn, íslenzkur hæstaréttardómari, sagði . við mig um stjórnarskrá Stalíns handa Sovétríkjunum rétt um það bil, sem hin illræmdu rétt- arhöld i Moskvu voru á hátindi, að honum virtist sem mannrétt- ipdi og lýðræði hefðu náð ali góðri fótfestu i Sovétríkjunum Ég hafði orð míns ágæta vinar til marks um það að hann væri ekki lengur í nægilegri snert- ingu við raunveruleikann. En fyrst þetta gat komið fyrir reynd an, hágáfaðan og virtan dómara. hvað gat þá hent þá, sem voru síður hæfari til að meta stað- reyndir“. Meðal viðstaddra útlendinga mun þessi saga hafa vakið hreina undrun. Eftir þvi, sem bezt er vitað, er hún ósönn. En svo ríkt er þetta sögueðli Bjarna að hann getur ekki stillt sig um Framhald á bls 10

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.