Alþýðublaðið - 13.11.1984, Blaðsíða 4

Útgefandi: Blað h.f.
Stjórnmálaritstjóri og ábm.: Guðmundur Árni Stefánsson.
Ritstjórn: Friðrik Þór Guömundsson og Sigurður Á. Friðþjófsson.
Skrifstofa: Helgi Gunnlaugsson og Halldóra Jónsdóttir.
Auglýsingar: Eva Guðmundsdóttir.
Ritstjórn og auglýsingar eru að Ármúla 38, Rvík, 3. hæð.
Sími:81866.
Setning og umbrot: Alprent h.f., Ármúla 38.
Þriðjudagur 13. nóvember 1984 Prentun: Blaðaprent, Síöumúla 12.
alþýðu-
■ ?ThT»Tr>M
Áskriftarsíminn
er 81866
Tvö mikilvœg frumvörp Alþýðuflokksmannna endurflutt:
Land 02 orka
í þjóðareign
Ein mikiiverðustu þingmál
Aiþýðuflokksins hin síðari ár
iúta að því að lýsa óbyggðir ís-
lands þjóðareign og að orka sú,
sem fólgin er í háhitasvæðum sé
sameign þjóðarinnar.
Fyrir neðri deild Alþingis hafa
þingmenn Alþýðuflokksins lagt
fram að nýju tvö frumvörp þessa
efnis. Með frumvarpinu um þjóðar-
eign á landi yrðu öll þau landsvaeði,
sem aðrir en ríkið hafa ekki eignar-
heimildir fyrir, eign þjóðarinnar í
umsjá ríkisins og Alþingis. Þannig
næði eignin til allra fasteignarétt-
inda, svo sem vatnsréttinda, jarð-
hita, námuréttinda og annarra rétt-
inda sem bundin eru eignarrétti
Iands, en beitarréttindi og veiðirétt-
indi yrðu óbreytt frá því sem nú er.
Frumvarpið um háhitaorkuna felur
í sér að djúphiti á háhitasvæðum
yrði almannaeign en jarðvarmi á
lághitasvæðum yrði hvarvetna háð-
ur einstaklingsrétti landeigenda.
Varðandi þetta frumvarp hefur sú
veigamikla breyting verið gerð frá
fyrri frumvörpum þessa efnis, að
sveitarfélög eða samtök sveitarfé-
laga eða fyrirtæki þeirra, sem keypt
hafa sér land með vinnslu háhita í
huga eða rétt til vinnslu hans, fyrir
gildistöku laganna haldi rétti sínum
óskertum.
Almennur stuðningur
r
I greinargerð með frumvarpinu um
þjóðareign á landi segir:
„Tillögur Alþýðuflokksins um
eignarráð þjóðarinnar á landinu,
gögnum þess og gæðum eru mjög
yfirgripsmikið mál og varða fjöl-
marga þætti. Allt frá því umræður
um málið hófust fyrir frumkvæði
Alþýðuflokksins hefur stuðningur
við meginsjónarmið alþýðuflokks-
manna um þjóðareign á landi farið
ört vaxandi, enda er stöðugt verið
að kreppa meira að almenningi um
aðgang að landi, not og nytjar.
Þannig hefur t.d. sú tillaga Alþýðu-
flokksins nú hlotið almenna viður-
kenningu og almennt fylgi að mati
flutningsmanna, að náttúruauð-
lindir, svo sem djúphiti, ásamt orku
í fallvötnum landsins, svo og virkj-
unarréttur, skuli vera eign þjóðar-
heildarinnar, en ekki tiltekinna ein-
staklinga, og að sama máli skuli
gegna um óbyggðir og hálendi
landsins. Stuðningur er hins vegar
ekki eins almennur við önnur atriði
í tillögum Alþýðuflokksins, svo
sem að allar ár og vötn skuli teljast
sameign þjóðarinnar, þar á meðal
veiðiréttur og fleira þess háttar.
Ljóst er því að mjög almennur
stuðningur er nú orðinn við sum
atriðin í tillöguflutningi Alþýðu-
flokksins um þessi mál og ættu þær
tillögur því út af fyrir sig að geta
náð fram að ganga, þótt enn kunni
að verða nokkur bið á því, að önnur
og umdeildari atriði í tillögugerð
Alþýðuflokksins um þjóðareign á
landi hljóti almenna viðurkenn-
ingu.
Að þessu athuguðu telur þing-
flokkur Alþýðuflokksins rétt að
láta nú reyna á hvaða einstök atriði
í tillögum Alþýðuflokksins um
eignarráð yfir landinu, gögnum
þess og gæðum hafi.öðlast nægan
stuðning til þess að von sé til að þau
náist fram á Alþingi íslendinga.
Þingmenn Alþýðuflokksins hafa
því brugðið á það ráð, að í stað þess
eins og oftast áður að flytja allt
þetta stóra og mikla mál um eignar-
ráð á landinu, gögnum þess og
gæðum í einu þingmáli á Alþingi,
annaðhvort frumvarpi til laga þar
um eða sem tillögu til þingsályktun-
ar um almenna stefnumörkun Al-
þingis, þá verði þetta stóra og um-
fangsmikla mál brotið upp í eins-
taka þætti og flutt sjálfstætt þing-
mál um hvern þátt fyrir sig og látið
reyna á hvort þær hugmyndir al-
þýðuflokksmanna, sem mest fylgi
almennings hafa hlotið, nái af-
greiðslu á Alþingi.“
Frumvarpi þessu fylgir yfirlit yfir
þingmál Alþýðuflokksins um
eignarráð á landi. 1970 lagði Bragi
Sigurjónsson fram fyrsta þing-
málið af þessu tagi, en það hét: „Til-
laga til þingsályktunar um endur-
skoðun löggjafar um óbyggðir
landsins, vötn, ár jarðhita og nám-
ur.“ Málið var síðan tekið upp árið
1972 með nýjum hætti: „Tillaga til
þingsályktunar um eignarráð á
landinu, gögnum þess og gæðum.“
Enn var málið tekið upp með nýjum
hætti 1974, því næst 1975 og aftur
1976. Grunntónnin í öllum þessum
þingmálum var að ríkisstjórn yrði
falið að láta sérfróða menn semja
frumvarp eða frumvörp að lögum
um eignarráð og eignarréttindi yfir
byggðu landi sem óbyggðu, stöðu-
vötnum í byggð og óbyggðum, o.s.
frv. Frumvörp um land í þjóðareign
hafa síðan verið flutt af þingmönn-
um Alþýðuflokksins 1983 og 1984.
Sérstakt frumvarp um breytingu
á orkulögum um að orka háhita-
svæða yrði sameign þjóðarinnar
var flutt 1983 og er nú endurflutt.
Eins og með land í þjóðareign er
fyrsti flutningsmaður frumvarpsins
Kjartan Jóhannsson. í greinargerð
með þessu frumvarpi segir meðal
annars:
Nýting háhitaorkunnar telst ekki
til þeirra nota af landi sem heyra til
venjulegrar hagnýtingar á eignar-
rétti yfir fasteignum. Verðmæti
hennar í jörðu hafa ekki orðið til
fyrir mannlega starfsemi.
Til rannsókna á hagnýtingargildi
hinna einstöku háhitasvæða þarf
að kosta miklu fé, en þar sem niður-
stöður slíkra rannsókna hljóta
ávallt að vera óvissar er vafasamt að
einstakir landeigendur hætti fé sínu
til slíkra rannsókna. Fjárfesting í
tækjum til rannsókna og vinslu
jarðhitans á háhitasvæðum hlýtur
að verða a.m.k. flestum einstökum
landeigendum ofviða. Nýting jarð-
hita á hverju einstöku háhitasvæði
þarf að lúta stjórn eins aðila, þar
sem skipulagslausar boranir á sama
svæði af hálfu fleiri aðila mundu
leiða til óþarfrar sóunar verðmæta
og árekstra, þar sem síðari boranir
gætu raskað vinnslu jarðhita úr
borholum sem áður hafa verið
boraðar.
Af þessum ástæðum þykir rétt að
tryggja með lögum þessum, að
jarðhiti á háhitasvæðunum verði
nýttur á þjóðhagslega hagkvæman
hátt, án þess þó að koma í veg fyrir
eðlileg not landeigenda af fasteign
um sínum. Aö svo miklu leyti sem
landeigandi verður fyrir takmörk-
unum á eignarrétti sínum á landi
vegna borunar og vinnslu jarðhita á
háhitasvæði ber honum að fá fullar
bætur fyrir.
MOLAR
Dýr skal Helgi aliur
íslenski dansarinn Helgi Tómas-
Son er mikið í fréttum i ríki Dana
um þessar mundir. Ástæðan er sú
að ráða á nýjan ballettmeistara
við Konunglega leikhúsið og
ráðamenn þar hafa mikinn áhuga
á að fá Helga til að taka það starf
að sér. Sá böggull fylgir skamm-
rifi að Helgi fer fram á ansi rífleg
árslaun, eða 750 þúsund danskar
krónur, sem samsvara rúmum
tveim milljónum íslenskum.
Konunglega leikhúsið getur bara
boðið 500.000 d. kr. Undanfarna
mánuði hafa þeir reynt að semja
við Helga, auk þess sem reynt er
að fá einkafyrirtæki til að borga
mismuninn. Þetta mun vera í
fyrsta skipti sem Konunglega leik-
húsið leitar til einkafyrirtækja um
aðstoð við að greiða starfsfólki
sínu laun, en leikhússtjórinn
Henrik Bering Liisberg sér ekkert
athugavert við það. „Ég sé ekkert
nema jákvætt við þaðað menning
s:é' studd af einkafyrirtækjumí*
sagði hann í viðtali við Aktuelt.
Þegar hann var spurður að því
hvort honum þætti ekki 750 þús-
und d. kr. rífleg laun, sagði hann
það ekki vera. Helgi þarf jú að
flytja frá New York til Kaup-
mannahafnar með fjölskylduna
og það kostar peninga, auk þess á
hann son, sem hyggst stunda nám
í arkitektúr í Kaupmannahöfn og
það er ekki heldur gefið. Helgi
Tómasson er nú sólódansari við
New York ballettinn og hefur get-
ið sér mjög gott orð en mjög fljót-
lega er búist við að gengið verði
frá ráðningu hans við Konunglega
leikhúsið í Kaupmannahöfn.
Af farsóttum
Þegar kólnar þá kvefast menn. Þeg-
ar borin eru saman „farsóttatil-
felli“ í júlí og ágúst í Reykjavíkur-
umdæmi kemur í ljós að milli
mánaða fjölgaði kvef /hálsbólgu
/lungnakvefstilfellum úr 546 í 660,
lungnabólgutilfellum úr 24 í 32 og
streptókokkahálsbólgu / skarlat-
sóttartilfellum úr 10 í 34.
Aðrar breytingar virðast eiga sér
stað á heilsufarinu. Þannig fjölgaði
milli þessara mánaða flatlúsartil-
fellum úr 11 í 17, lekandatilfellum
úr 11 í 24 og þvagrásarbógutilfellum
úr 38 i 68, þar af Clamidyutilfellum
úr 32 í 50 . . .
•'
Sjálfsögð lagabrot
Jón Þorleifsson sendi okkur eftir-
farandi stöku og þarfnast hún
engrar útskýringar:
Efalaust hann Ellert getur
ennþá gefið þrumuskot.
Því fólkið þarf að fræðast betur,
um frjáls og sjálfsögð lagabrot.
Fjarverandi
Það vakti mikla kátínu þingheims
við atkvæðagreiðsluna um van-
trauststillögu stjórnarandstöð-
unnar á ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar í síðustu viku,
þegar í ljós kom að hinn frjálsi og
óháði þingmaður Ellert B.
Schram var fjarverandi, hafði
fengið leyfi til að skreppa til út
landa. Já það getur verið dýrt að
vita ekki með hvoru liðinu maður
leikur.
FÉLAGSSTARF ALÞYÐUFLOKKSlNS
Alþýðuflokkurinn —
Akranesi
Alþýðuflokkurinn á Akranesi heldur félagsfund í
Röst, þriðjudaginn 13. nóvember kl. 20.30.
Dagskrá:
1. Ný lög fyrir félagið.
2. Kosning fulltrúa á 42. flokksþing Alþýðu-
flokksins.
3. Önnur mál.
Sighvatur Björgvinsson kemur á fundinn og ræðir
um stjórnmálaviðhorfið og stöðu Alþýðuflokks-
ins.
Stjórnin.
Félagsmiðstöð
jafnaðarmanna
Félagsmiðstöðin er opin
þriðjudag og miðvikudag
frá kl. 20.30.
Starfshópar til undirbún-
ings flokksþingi að störf-
um.
Mætum öll.
Félagsmiöstöðin.
Borgarmálaráð
Alþýðuflokksins í Reykjavík
Borgarmálaráð er hvatt saman til fundar að Austur-
stræti 16 efstu hæð, þriðjudaginn 13. nóv. n.k. kl. 17.00.
Vinsamlegast mætið stundvíslega. Formaöur.
FUJ— Reykjavík
Opinn fundur verður haldinn þriöjudaginn 13. nóvem-
ber kl. 20.30 að Hverfisgötu 106 A, í félagsmiðstöö
ungra jafnaðarmanna.
Ætlunin er að ræöa stefnu og stöðu Alþýðuflokksins
og ungliðahreyfingarinnar
Félagarl FUJ eru minntiráaðflokksþingerframundan
og því nauðsynlegt að þeir fjölmenni á fund þennan.
Stjórnin.