Alþýðublaðið - 23.11.1984, Blaðsíða 4

ftlþýóu-
Ktlaóió
Föstudagur 23. nóvember 1984
Útgefandi: Blað h.f.
Stjórnmálaritstjóri og ábm.: Cuðmundur Árni Stefánsson.
Ritstjórn: Friðrik Þór Guðmundsson og Sigurður Á. Friðþjófsson.
Skrifstofa: Helgi Gunnlaugsson og Halldóra Jónsdóttir.
Auglýsingar: Eva Guðmundsdóttir.
Ritstjórn og auglýsingar eru að Ármúla 38, Rvik, 3. hæð.
Simi:81866.
Setning og umbrot: Alprent h.f., Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent, Síðumúla 12.
Áskriftarsíminn
er 81866
Jafnaðarstefnan
er alþjóðleg
„Jafnaðarmannaflokkar Norðurlanda og Frakkiands
eiga sér sömu hugmyndafræðilegu ræturnar og starfa
saman í Aiþjóðasambandi jafnaðarmanna. Lönd okkar
eru vitaskuid um margt ólík, en það er okkur mikilvægt
að eiga vettvang til að koma saman og miðla hvorir öðr-
um um reynslu okkar. Þó fyrir hendi sé ólík menning,
þá stendur upp úr að jafnaðarstefnan er alþjóðleg“.
Svo mælti Luc Veron í samtali
við Alþýðublaðið, en hann var
staddur hér á landi sem gestur á 42.
flokksþingi Alþýðuflokksins. Luc
hefur með að gera alþóðleg sam-
skipti fyrir franska jafnaðar-
mannaflokkinn og þá við Norður-
löndin sérstaklega. Stjórnskipan
Frakklands er um margt sérstæð,
einskonar blanda þingræðis og for-
setaræðis. Forseti lýðveldisins er
valdamikill og er kjörinn til 7 ára í
senn, en þingmenn til 5 ára. Mitter-
and Frakklandsforset' var kjörinn
árið 1981 og á þingi hefur flokkur-
inn traustan meirihluta, með 280
þingmenn af 490. Við spurðum Luc
nánar um hvernig jafnaðarmönn-
um gangi að stjórna hinni frönsku
þjóð.
Erfiðleikar
„Þegar við vorum í stjórnarand-
stöðu sögðu hægri flokkarnir
gjarnan að ef vinstri menn kæmust
til valda tækju við eilíf vandamál og
óregla. Annað hefur komið í ljós.
Við eigum vissulega við erfiðleika
Rœtt við
Luc Veron, starfs-
mann franska
Jafnaðarmanna-
flokksins, en
hann var gestur
á flokksþingi
A Iþýðuflokksins
að etja og skoðanakannanir sýna
að fylgi okkar fer minnkandi um
þessar mundir. í júní síðastliðnum
fengum við t. d. aðeins 21°/o at-
kvæða í kosningum til Evrópuráðs-
ins, en fengum hins vegar 34% í síð-
ustu þingkosningum. Skömmu síð-
ar ákváðu hinir fjórir ráðherrar
Kommúnistaflokksins að taka ekki
lengur þátt í ríkisstjórn okkar. Síð-
Luc Veron: Flöfum lagt ríka áherslu
á kerfisumbætur.
an höfum við skipt um forsætisráð-
herra, og það má segja að viss
stefnubreyting hafi átt sér stað hjá
okkur i ljósi alls þessa. Forsætisráð-
herrann nú er Laurent Fabius, hann
er ungur, 38 ára, var áður fjármála-
ráðherra.
Þegar við komumst til valda árið
1981 bjuggum við við hagstæð ytri
skilyrði hvað efnahagsmálin varð-
ar. Við ákváðum að einbeita okkur
aðallega að tvennu: að hækka dug-
lega lægstu launin og að bæta efna-
hag þjóðarinnar í samræmi við al-
þjóðlegan efnahagsbata. Því var
spáð 1982 að á því ári myndi efna-
hagurinn halda áfram að batna al-
þjóðlega, en það varð því miður
ekki úr því og við máttum þola það
að vöruskiptajöfnuður okkar varð
mjög neikvæður. Enda eigum við
við að glíma vissa veikleika í fram-
Framhald á bls. 3
Trygve Bratteli
er látinn
Trygve Bratteli, fyrrverandi for-
sætisráðherra Noregs og formað-
ur Verkamannaflokksins norska,
lést s.l. þriðjudag, 74 ára að aldri.
Hann hafði átt við langvarandi
veikindi að stríða og lést af hjarta-
slagi.
Bratteli var forsætisráðherra
Noregs í tvígang, 1971-1972 og
1973-1976. Auk þess gegndi
embætti fjármálaráðherra og
samgönguráðherra í öðrum ríkis-
stjórnum Verkamannaflokksins.
Hann var kjörinn á þing árið 1
og sat þar til ársins 1981 að hann
sagði skilið við stjórnmálin.
Trygve Bratteli sat í fangabúð-
um þjóðverja í síðari heimsstyrj-
öldinni í þrjú ár. Fangelsisdvölin
varð til þess að hann skrifaði bók-
ina „Fangi í þokunni“, sem átti
miklum vinsældum að fagna í
Noregi.
í styrjaldarlok gerðist hann
varaformaður Verkamanna-
flokksins og gegndi því embætti
þar til Einar Gerhardsen lét af
embætti formanns flokksins, en
það var árið 1965. Tók Bratteli þá
við formannsembættinu og
gegndi því í 10 ár að Odvar Nordli
tók við af honum.
Árin, sem Bratteli gegndi for-
mannsembættinu, voru mjög
róstusöm í norskum stjórnmál-
um. Aðild Noregs að Efnahags-
bandalaginu var mjög umdeild,
en Trygve Bratteli studdi aðildina.
Fór fram þjóðaratkvæðagreiðsla
um málið og höfnuðu Norðmenn
D-ygve Bratteli, fyrrverandi for-
maður norska Verkamanna-
flokksins.
aðildinni. Það varð til þess að
Bratteli sagði af sér sem forsætis-
ráðherra árið 1972, eftir að hafa
gegnt embættinu í eitt ár. Hann
varð síðan aftur forsætisráðherra
1973 eftir kosningasigur Verka-
mannaflokksins og gegndi hann
embættinu til 1976 að Odvar
Nordli tók við af honum.
Trygve Bratteli var mjög um-
deildur stjórnmálamaður en eng-
inn efaðist um hæfileika hans.
Haft hefur verið eftir Willy
Brandt, fyrrum kanslara V-Þýska-
lands, að Bratteli hafi verið einn
af þýðingarmestu stjórnmála-
mönnum Norðurlandanna.
Trygve Bratteli var mikill ís-
landsvinur og heimsótti oft ísland
og eignaðist marga góða vini hér.
Stighækkandi eignarskattur til tveggja ara — 1.
Tvær þjóðir
Þingsályktunartillaga Jóns Baldvins Hannibalssonar og fieiri
þingmanna Alþýðuflokksins um stighækkandi eignarskatt til
tveggja ára hefur vakið verðskuldaða athygli. Með tillögunni fylgir
ítarieg greinargerð þingmálinu til stuðnings, þar sem tíundaðar eru
hugmyndir alþýðuflokksmanna um nýjar leiðir í skattamálum.
tvö hagkerfi
I greinargerðinni segir:
Meginhugmynd flutningsmanna
er sú að í stað sömu prósentuálagn-
ingar eignarskatts, án tillits til eign-
arskattsstofns og eignarfjárhæðar,
skuli álagningin vera stighækkandi
eftir því sem eignarskattsstofn og
fjárhæð eignar fer hækkandi.
Samkvæmt frumvarpi til fjárlaga
fyrir árið 1985 eru tekjur ríkissjóðs
af eignarskatti einstaklinga áætlað-
ar 305 milljónir kr. og af fyrirtækj-
um 200 milljónir kr. Það er ætlun
flutningsmanna að tekjur ríkis-
sjóðs af stighækkandi eignarskatti
megi þrefalda án þess að launþeg-
um með meðaltekjur og í eigin hús-
næði verði íþyngt umfram það sem
er. Ætlun flutningsmanna er að
skattbyrði hins stighækkandi eign-
arskatts leggist fyrst og fremst á
sannanlega stóreignamenn og stór-
eignafyrirtæki.
Það er vilji flutningsmanna að
undirbúningi nauðsynlegrar lög-
gjafar um þetta efni verði hraðað
svo sem kostur er. Skal að því stefnt
að ríkisstjórnin geti lagt fyrir Al-
þingi frumvarp til laga um málið í
síðasta lagi fyrir afgreiðslu fjárlaga
1985. Flutningsmenn leggja til að
haft verði „sólarlagsákvæði" í lög-
unum er kveði á um að þau skuli
falla úr gildi eftir tvö ár, nema því
aðeins að Alþingi sjái ástæðu til, að
fenginni reynslu, að framlengja
þau.
Áhrif skattkerfis á eigna-
og tekjuskiptingu
í greinargerð þeirri sem hér fer á
eftir er lagður fram ítarlegur rök-
stuðningur fyrir réttmæti þessa
máls, auk þess sem vísað er unt
frekari rökstuðning til fjölda fylgi-
skjala. Sérstök ástæða er til að
víkja að eftirfarandi:
1. Á síðasta þingi fékk ríkisstjórnin
samþykkta lækkun eignarskatts-
prósentu úr 1,2% í 0,95% (eða
um 20,8%) og hækkun frádrátt-
ar fyrir eignarskattsstofn um
57,3%. Skattalækkun sam-
kvæmt þessum lagabreytingum
má áætla u.þ.b. 160 milljónir kr.
Flutningsmenn telja að þessi
breyting hafi verið misráðin.
2. Alkunna er að á s.l. hálfum öðr-
um verðbólguáratug hefur átt sér
stað veruleg eignatilfærsla í
þjóðfélaginu í skjóli óðaverð-
bólgu, neikvæðra vaxta og ríflegs
vaxtafrádráttar skuldara til
skatts. Á þessum árum var lát-
laus eftirspurn eftir lánsfé þar
sem vitað var að ekki þurfti að
endurgreiða það nema að hluta.
Vaxtafrádráttur stuðlaði að
minni bókhaldslegum hagnaði
fyrirtækja og lækkun tekju-
skatts. Þessu lánsfé var einkum
varið til fjárfestingar (í fasteign-
um, vélum og búnaði) því að
eignir af því tagi tryggðu verð-
gildi peninganna. Þannig nutu
skuldarar margvíslegra hlunn-
inda: Lánin voru að stórum hluta
styrkir, vaxtabyrðin lækkaði
aðra skatta og skattar á eignum
fylgdu ekki mats- og endursölu-
verði þeirra í verðbólgunni.
Skattakerfi af þessu tagi stuðlaði
beinlínis að offjárfestingu, rugl-
aði allt raunverulegt arðsemis-
mat og hvatti ekki til hagkvæmr-
ar nýtingar húsnæðis og véla-
kosts.
3. Með þessum hætti var um að
ræða verulega tekju- og eignatil-
færslu frá sparifjáreigendum (al-
menningi) til fyrirtækja og aðila
í sjálfstæðum rekstri. Þeir fjár-
munir, sem stóðu undir þessari
eignaaukningu, voru ekki endur-
greiddir á raunvirði og eignirnar
hafa ekki verið skattlagðar í takt
við verðhækkanir.
4. Þessar skattareglur eiga sinn þátt
í látlausum þrýstingi stjórnenda
fyrirtækja á lánafyrirgreiðslu
banka sem og í þrálátum skorti
íslenskra fyrirtækja á lánafyrir-
greiðslu banka sem og í þrálátum
skorti íslenskra fyrirtækja á eðli-
legu rekstrarfé.
5. Eignum verður siður skotið
undan skatti en tekjum. Þess
vegna er eðlilegt að eignarskattur
stóreignaaðila bæti ríkissjóði
upp þær tekjur sem það glatar
með afnámi tekjuskatts.
6. Fyrir því má færa rök að niður-
greiddir vextir á opinberum lán-
um til húsbygginga komi einkum
til góða hinum efnameiri í þjóð-
félaginu sem byggja stærst og fá
mest lán. Þær upplýsingar eru at-
hyglisverðar að frádráttur frá
tekjuskattsstofni vegna fjárfest-
ingar i húsnæði nemi 1,2 mill-
jörðum króna.
7. Eignarskattar stuðla að vand-
aðra arðsemismati áður en fjár-
festingarákvarðanir eru teknar
og að bættri nýtingu húsnæðis,
véla og annarrar fjárfestingar.
8. Það er ætlun flutningsmanna að
tekjum ríkissjóðs verði, að hluta
til a.m.k., varið til að auka fram-
lög ríkissjóðs til Byggingarsjóðs
ríkisins og til félagslegra bygg-
inga, verkamannabústaða og
byggingarsamvinnufélaga.
9. Ríkisstjórnir í öðrum löndum
hafa skoðað möguleikann á stig-
hækkandi eignarskatti og þeim
röksemdum sem mæla með hon-
um. Þannig segir í stefnuyfirlýs-
ingu norska Verkamannaflokks-
ins um skattamál frá því í júní
1984: „Helsti kostur eignar-
skattsins er að hann má gera stig-
hækkandi. Nefndin, sem fjallaði
um fasteignar- og eignarskatta
1973, gerði það t.d. að tillögu
sinni að upp yrði tekinn stig-
hækkandi eignarskattur þannig
að prósentuálagpingin færi
hækkandi í takt við hækkandi
tryggingamat eigna.“
Töflur samkvæmt fylgiskjölum
II. og III. Ieiða m.a. eftirfarandi í
ljós:
1. Eignum er mjög misskipt.
2. Mikill fjöldi einstaklinga greiðir
engan eignarskatt.
3. Framteljendur með lágan eignar-
skattsstofn (1-2 m.kr.), greiða
u.þ.b. helming eignarskatta ein-
staklinga.
4. 28 einstaklingar og hjón eiga
sameiginlega eignir metnar á
tæplega 600 rnillj. kr. Skatt-
greiðslur af slíkum stóreignum
eru mjög óverulegar. Slíkar eign-
ir hafa vafalítið verið fjármagn-
aðar með lánsfé sem á tímabili
neikvæðra vaxta var nánast
fundið fé.
5. Hæstu 2% framteljenda eiga
13,4% framtalinna eigna. Samt
nema skattgreiðslur einstaklinga
í þessum hópi aðeins 27.8 þús. kr.
að meðaltali.
Eins og fyrr segir Iiggja ekki fyrir
tölvutækar upplýsingar um eignar-
skattsdreifingu fyrirtækja. Hins
vegar tekur ekki langan tíma að
vinna úr þeim gögnum. Þess vegna
telja flutningsmenn engan veginn
útilokað að unnt sé að undirbúa
frumvarp til Iaga um stighækkandi
eignarskatt fyrir afgreiðslu fjárlaga
á þessu þingi. Vilji er allt sem þarf.
Tvær þjóðir — tvö hag-
kerfi
Langvarandi kjaradeilur á þessu
Framhald á bls. 2