Alþýðublaðið - 15.10.1985, Blaðsíða 2

2
Þriðjudagur 15. október 1985
■RITSTJORNARGREIh1'
Verkalýðshreyfing má ekki verða
samdauna frjálshyggjunni!
Fjárhagserfiðleikar margra íslenskra fjöl-
skyldna aukast nú stöðugt. Mestur er vandi
þeirra, sem eru að greiðaaf byggingalánum. En
allireru sammála um, að dýrtíðin aukist stöð-
ugt. Dagvinnulaun hjóna nægja ekki til að
greiða skatta og skyldur. Svo endar nái saman,
reynaflestirað bæta við sig vinnu, ef hún erfá-
anleg.
Vtnnuálag er I mörgum tilvikum komið langt
út fyrir öll skynsamleg mörk. Nýleg skýrsla
Kjararannsóknarnefndar sýnir, svo ekki verður
um villst, að láglaunastefnan hefur knúið
launafólk til að lengja vinnudaginn verulega.
Það er staðfest í þessari skýrslu, að á öðrum
ársfjórðungi þessa árs hefur vinnutlmi allra
starfsstétta, nema verkakvenna, lengst veru-
lega í samanburði við annan ársfjórðung á síð-
asta ári. Þannig lengdist vinnutími vérka-
manna um tvær klukkustundir, iðnaðarmanna
um 2,3 klukkustundir, karla við afgreiðslustörf
um eina klukkustund, kvenna við afgreiðslu-
störf um 1,4 klukkustundir og karla og kvenna
við skrifstofustörf um hálfa klukkustund.
Lögboðin vinnuvika verkamanna er 40 klukku-
stundir. Laun fyrir þann vinnutima nægja ekki
fyrir nauðþurftum. Meðalfjöldi vinnustunda
hjá verkamönnum annan ársfjórðung i ár var
52,5 klukkustundir, 12,5 stundir umfram lög-
boðinn vinnutíma. A hverjum degi, fimm daga
vikunnar, vinna þeir tvær og hálfa klukkustund
umfram dagvinnu. Svipað er um iðnaðarmenn.
Hin gamla krafa verkalýöshreyfingarinnar um
að dagvinnulaun nægi fyrir nauðþurftum er
komin út í hafsauga. Láglaunastefnan er að
gera íslendinga aö vinnuþrælum. Menn ioka
augunum fyrir staðreyndum og svæfa rétt-
mætar kröfur með þeirri fullyröingu, að launa-
menn geti aflað sér aukatekna að vild.
Þessi viðurkenning á láglaunastefnunni er
óþolandi. Þaðerekki sæmandi islenskri verka-
lýðshreyf ingu að verða samdauna stef nu frjáls-
hyggjumanna. Hún hefur ekki leyfi til þess að
gera samninga um laun þar sem dagvinnutekj-
ur nægja ekki til lifsviðurværis.
*
Islensk verkalýðshreyfing hefur verið mjög
ábyrg í samningum á síðustu misserum. Hún
hefurtekið gild loforð rlkisvaldsins um að verð-
lagi og verðbólgu verði haldið í skefjum. Þau
loforð hafa verið svikin. Frá því síðustu samn-
ingar voru gerðir, hefur það reynst verkafólki
stöðugt erfiðara, að brúa bilið milli tekna og
nauðsynlegra útgjalda.
Þegar það er ijóst, að verkafólk lifir ekki af
launum sínum, er það frumskylda forystu-
manna verkalýðshreyfingarinnar að bregðast
hart við. Þegar það hefursannast, að vinnuálag
er orðið óhóflegt, verða samtök launþega að
spyrna við fótum. Þegar eitt af grundvallar
stefnumálum launþegasamtakanna um að
laun fyrir dagvinnu nægi fyrir nauðþurftum,
hefur verið brotið, verða oddamenn launþega
að gripa til sinna ráða.
Krafan um að horfið verði frá láglaunastefn-
unni er því réttmætari þegar þess er gætt, að
launamisréttið er gífurlegt. Fjármagnstilfærsl-
an hefur aldrei verið meiri. Stórir hópar manna
hafa af því milljónatekjur, að versla með fjár-
muni, sem verkafólkið skapar. Á meðan það
getur ekki greitt skuldir sinar, og á vart fyrir
mat, vita peningamennirnir ekki hvað þeir eiga
að gera við auð sinn.
Núveröurað gera þá kröfu til verkalýðshreyf-
ingarinnar í heild, að hún hverfi frá láglauna-
stefnunni og taki upp gömlu kröfugerðina.
Launafóik mun ekki þola það öllu lengur, að sjá
áhrif frjálshyggjunnar brjóta niður allt sem
áunnist hefur með áratuga baráttu. Það mun
ekki líða fjármagnstilfærslur, efnalega stétta-
skiptingu og misrétti aföðrutagi. Slíkt brýtur
gegn grundvallarstefnumiðum verkalýðshreyf-
ingarinnar. Verði þessi þróun látin átölulaus,
hefur verkalýðshreyfingin misst sjónar a mark-
miðum sinum.
Amnesty 4
Beiting dauðarefsingar hefur
aukist í Bandaríkjunum og voru
alls yfir tuttugu teknir af lífi þar í
fyrra. í lok ársins biðu nærri 1500
fangar þess að vera teknir af lífi í 33
fylkjum Bandaríkjanna. Þessi tala
er hærri en nokkru sinni fyrr, segir
í skýrslunni.
777 dœmis segir frá því i
skýrslunni að á tímabil-
inu frá mars til maí hafi
flestir forvígismenn
stúdentasamtakanna
„hurfið“
Asía
Svipaða sögu er að segja frá Asíu og
þeim heimsálfum sem fram að
þessu hafa verið taldar. Dauða-
refsingar, mannshvörf og fangels-
anir án dóms og iaga auk fangelsis-
dóma fyrir skoðanir, eru ekki síður
algengar þar en annars staðar.
Samviskufangar voru skráðir í
a.m.k. 15 Asíuríkjum á árinu. Með-
al þessara ríkja má nefna Kína,
Suður-Kóreu, Pakistan, Tawian og
Thailand.
Alls eru 21 land í Asíu nefnt í
skýrslunni og í meirihluta þeirra er
talið að fyrir komi fangelsanir án
dóms og Iaga. í Laos og Víetnam
var þúsundum manna haldið
föngnum án réttarhalda vegna
„endurhæfingar" sem kallað var.
Flestir þeirra höfðu verið í haldi í
Vitað er um að a.m.k.
114 manns voru hengdir
í Pretóríu og fjöldi
manns var tekinn af lífi
í hinum svokölluðu
heimalöndum.
þessu skyni allt frá byltingunni
1975.
Friðarsinnaðir stjórnarandstæð-
ingar voru handteknir þúsundum
saman í fjöldamörgum Asíulönd-
um, þar á meðal Kína, Indlandi,
Indónesíu, Nepal, Pakistan,
Filippseyjum og Sri-Lanka.
Dauðarefsingu var beitt óspart í
allmörgum ríkjum. í Kína var
dauðarefsingu m.a. beitt gegn
fjöldamörgum afbrotum í sam-
ræmi við herferð þá gegn glæpum
er hófst þar í landi árið 1983. í
Afganistan fjölgaði dauðarefsing-
um úr 12 árið áður upp í 68 og í
Pakistan voru yfir 70 teknir af lífi.
Flestir hinna dauðadæmdu í báð-
um löndunum voru dæmdir af sér-
stökum herdómstólum.
Fregnir af pyndingum og illri
meðferð í fangelsum bárust frá
fleiri ríkjum en svo að taki því að
telja upp þau öll hér.
Mið-Austurlönd
í Austurlöndum nær var fólki all
víða haldið í fangelsum vegna skoð-
ana sinna eða trúarbragða. í mörg-
um löndum var samviskuföngum
haldið án þess að nokkur réttarhöld
færu fram í máli þeirra. Fréttir af
slíkum föngum bárust samtökun-
um m.a. frá írak, ísrael ásamt her-
numdu svæðunum, Lýbíu,
Marokkó og Túnis.
í Sýrlandi og Lýbíu dó fólk af
völdum pyndinga. í síðarnefnda til-
vikinu var um að ræða norskan sjó-
mann, Björn Pedersen, og munu
minnugir lesendur eflaust kannast
við það mál, enda var það ailmikið
í fréttum hér á sínum tíma.
í árslok 1984 höfðu ísraelsmenn
tekið yfir eitt þúsund fanga í Suður-
Líbanon sem hvorki nutu réttinda
stríðsfanga né var gefinn kostur á
að verja mál sitt. Frá ísrael bárust
einnig fregnir um barsmíðar lög-
reglu í fangelsi og við yfirheyrslur.
í Egyptalandi var einnig vitað til
þess að föngum hefði verið mis-
þyrmt og sömu sögu er að segja frá
íran og hefur Amnesty Interna-
tional gefið út sérstaka skýrslu,
„Sannanir fyrir pyndingum í íraný
þar sem sérstaklega voru rakin fjög-
ur pyndingatilfelli, sem talin voru
dæmigerð fyrir pyndingar og illa
meðferð fanga í landinu.
Vitað er um hátt í 700 aftökur í
íran á árinu 1984 en sú tala gæti sem
best verið mun hærri. I Irak er líka
talið að aftökur hafi verið fjölda-
margar en tölur þaðan eru ekki
handbærar. Ennfremur er vitað til
þess að fólk hafi verið líflátið í Sýr-
Íandi, Saudi-Arabíu, Lýbíu, Alsír
og Túnis.
Evrópa
Okkar eigin heimsálfa er heldur
ekki fullkomin. í Evrópu eru fram-
in fjöldamörg mannréttindabrot á
ári hverju. Og það sem meira er, —
þau einskorðast ekki við Austur-
Evrópu, eins og okkur hættir
gjarna til að halda.
Þannig voru t.d. sett spurningar-
I lok ársins biðu nœrri
1500fangar þess að vera
teknir af lífi í 33 fylkj-
um Bandaríkjanna.
merki við möguleika sakborninga
fyrir rétti á Norður Irlandi og Ítalíu
og af hálfu Amnesty International
er talið að ný lög sem sett voru á
Spáni og beint gegn hryðjuverka-
mönnum, opni möguleika á pynd-
ingum og illri meðferð fanga í
spænskum fangelsum.
Þá eru í skýrslunni talin upp all-
mörg Evrópuríki sem enn fangelsa
fólk fyrir að neita að gegna her-
þjónustu. í þessum hópi eru nokk-
ur ríki vestan járntjaldsins, þar á
meðal eitt Norðurlandanna, Finn-
land.
Fleiri og í mörgum tilvikum
alvarlegri dæmi um mannréttinda-
brot er þó að finna í Austur-
Evrópu. Samtökin vita þannig um
a.m.k. 560 samviskufanga í Sovét-
ríkjunum, en talið er að þeir geti
verið mun fleiri. Hundruð sam-
viskufanga er líka að finna í Aust-
ur-Þýskalandi Rúmeníu, Albaníu,
Póllandi og fleiri ríkjum í austur-
hluta álfunnar.
í Póllandi dóu líka allmargir and-
stæðingar stjórnarinnar á óútskýr-
anlegan hátt, margir hverjir eftir að
77/ dœmis má nefna að
bara í Addis Ababa er
talið að um 1500 póli-
tískir fangar séu íhaldi í
aðalfangelsi borgarinn-
ar.
hafa verið handteknir af lögreglu
eða her.
Mjög alvarleg mannréttindabrot
voru líka framin í Tyrklandi og þar
í landi voru pyndingar bæði mjög
útbreiddar og kerfisbundnar.
ísland
Hér hefur ekki verið rakið nema
örlítið brot af allri þeirri grimmúð
og harðneskju sem getið er um í
skýrslu Amnesty International fyrir
árið 1984, en þeim sem vildu kynna
sér efni hennar nánar skal bent á að
hafa samband við íslandsdeildina
og verða sér úti um eintak.
ísland er hvergi nefnt á nafn í
þessari skýrslu. Skyldum við þar
með geta sofnað á kvöldin í öruggri
fullvissu þess að hér séu ekki framin
brot gegn mannréttindum, —
eða . . .?
Helgi 1
Thatcher, í samsteypustjórn, og
framsóknarráðherrarnir sitja allir
sem fastast. Það er eins og upp-
stokkun Þorsteins eigi að gefa
kjósendum þá hugmynd, að það
séu orð og gerðir framsóknarráð-
herranna sem stjórnin vilji í raun-
inni standa við; ráðherradómur
sjálfstæðismannanna allra (nema
kannski fjárkröfur Matthíasar
Bjarnasonar til vegamála) hafi
hingað til verið ómark.
Ólíkt hafast þau að
Þótt ráðherrauppstokkun Þor-
steins Pálssonar beri á yfirborð-
inu vissan Thatchersvip, þá verð-
ur niðurstaðan sú að í reynd hafi
hún alls ekki það gildi sem bresk-
ar uppstokkanir hafa. Þar á vant-
ar ekki eitt heldur allt.
(VIÐ EIGUM
^SAMLEIÐ^