Alþýðublaðið - 26.04.1986, Síða 4

alþýðu-
■ H hT'TT'M
Laugardagur 26. apríl 1986
Alþýðublaðið, Ármúla 38, 108 Reykjavík
Sími: (91) 681866, 81976
Útgefandi: Blað hf.
Ritstjóri: Árni Gunnarsson (ábm.)
Blaðamenn: Jón Daníelsson og Ása Björnsdóttir
Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guömundsdóttir
Setning og umbrot: Alprent hf., Ármúla 38
Prentun: Blaóaprent hf., Síðumúla 12
Askriftarsíminn
er 681866
ÞRIÐJA KYNIÐ
í ÍÞRÓTTUM
Þessar stúlkur keppa í sömu (þróttagrein, körfubolta. Hœtt er við að
japanska stúlkan eigi i erfiðleikum gegn hinni þreklegu Semenóvu.
Ef trúa á lyfjafræöingum eru
þátttakendur í íþróttum nú ekki
lengur ýmist karlkyns eða kven-
kyns, heldur er kominn fram á sjón-
arsviðið nýr hópur keppenda sem
vegna sérstakrar lyfjanotkunar hef-
ur einkenni beggja kynja. í Banda-
ríkjunum gengur þetta fólk undir
nafninu nýja samkynið (The New
Unisex) en í rauninni eru það konur
sem hafa með sérstakri hormóna-
meðferð glatað flestum kvenlegum
eiginleikum, allt að því skipt um
kyn. í rauninni ætti að skipa þeim í
sérstakan flokk, flokk hinna karl-
mannlegu kvenna.
Þegar sovéska körfuboltakemp-
an luliyaka Semenova birtist í öllu
sínu veldi á Olympíuleikunum í
Montreal 1976 vakti hún furðu allra
viðstaddra með karlmannlegum
leikmáta og útliti. Það var heldur
ekki hægt að segja að hún væri
dæmigerður fulltrúi kvenkynsins á
leikunum, 2.25 m á hæð, 118 kg. á
þyngd, með handleggi og læri sver
eins og bíldekk.
Tekin sem dæmi
Hvort heldur konu þessari líkar
það betur eða verr, þá hefur hún
verið tekin sem dæmi um þá kepp-
endur sem falla undir hugtakið
„Unisex“. Það hefur þó aldrei sann-
ast að hún hafi neytt ólöglegra
lyfja, heldur hefur hún legið undir
grun vegna þess að hún hefur öll
þau einkenni sem konur fá af lang-
varandi neyslu karlhormóna.
Vitanlega getur það hugsast að
þessi stórgerða kona hafi aldrei
fengið neins konar lyfjameðferð,
heldur sé hún ein af fáum tvíkynja
persónum; þar sem hvorki karl- eða
kvenhormónar eru ráðandi. Slíkt
ákvarðast þegar á fósturskeiði og
ræður úrslitum um hvort einstakl-
ingurinn verður karl- eða kvenkyns.
Vegna aukinnar þekkingar á af-
leiðingum lyfjameðferðar hallast
þó flestir að því að Semenova hafi
fengið sinn þreklega vöxt og aðra
karlmannlega eiginleika vegna
neyslu á vaxtarræktar- og hor-
mónalyfjum.
Hormónalyf voru ekki algeng
fyrir 10 árum, en nú eru þau mikið
notuð, sérstaklega af karlmönnum.
Getgátur eru um að Sovétmenn hafi
verið manna fyrstir til að taka þau
í notkun og að Semenova hafi verið
send á Olympíuleikana, m.a. til að'
kanna viðbrögðin, í skjóli þess að
lyfjaeftirlit var þá mjög takmarkað.
Karlhormónar
„Testosteron“ er meðal mikil-
vægustu kynhormóna karla. Kyn-
kirtlar framleiða efnið, sem er mik-
ilvægt vegna ýmissa sér-karlmann-
legra einkenna. Af því ræðst t.d. lík-
amsbygging, hárvöxtur, vöðvaafl
og einnig hefur það áhrif á gerð og
starfsemi kynfæranna. Þá hefur
það einnig áhrif á skeggvöxt og ekki
síst á raddböndin.
Mörg af þessum ytri einkennum
má sjá hjá austur-þýskum sund-
konum. Einhver fremsta bringu-
sundkona fyrr og síðar, Ute
Geweniger, hefur alls engin brjóst,
en handleggi og herðar sem hver
karlmaður gæti verið hreykinn af.
Hin grófa og djúpa rödd hennar
hefur og vakið athygli og grun-
semdir sem hafa loðað við hana á
öllum hennar íþróttaferli.
Á Olympíuleikunum í Montreal
og í Moskvu fjórum árum seinna
komu sömu grunsemdir í ljós gagn-
vart austur-þýskum sundkonum,
vegna þess hve hrjúfar og karl-
mannlegar raddir þær höfðu. Öll-
um spurningum þar að lútandi
svöruðu þær á þá leið að þær væru
á Olympíuleikunum til að keppa í
sundi, en ekki í söng.
Ljóslifandi sannanir
Öfugt við flest önnur Austur-
Evrópuríki heyrir það tii undan-
tekninga að austur-þýskir keppend-
ur séu teknir fyrir lyfjaneyslu á al-
þjóðlegum mótum. Einu sannan-
irnar eru þær sem blasa við allra
augum á leikvanginum, en einnig er
til vitnisburður nokkurra íþrótta-
kvenna sem hafa flúið til Vestur-
Ianda, einkum til Bandarikjanna.
Tvær þeirra hafa komið fram í
fjölmiðlum í Bandaríkjunum og
gefið umheiminum örlitla innsýn í
það sem gerist handan Berlínar-
múrsins.
Renate Neufeld, fyrrverandi
spretthlaupari segir: — Við fengum
skammtaðar töflur sem við áttum
að taka á meðan á æfingum stóð.
Utan á pilluglösunum stóð
„vítamín“. Eftir nokkurn tíma fóru
vöðvarnir að stækka, röddin breytt-
ist og óregla komst á blæðingar. Þá
hætti ég æfingum fyrir fullt og allt.
Renate Heinrich, heimsmethafi í
100 metra bringusundi 1974 segir:
Vaxtar- og orkumyndandi töflur
voru jafn sjálfsagðar við morgun-
verðarborðið og appelsínusafi. Við
tókum þær eins og venjulegar
vítamíntöflur. Ég umgekkst mest
aðrar sundkonur og engin okkar
áttaði sig á þeim breytingum sem
urðu, fyrr en annað íþróttafólk fór
að tala um hve herðabreiðar og
dimmraddaðar við værum. Þá fyrst
fór ég að hugleiða málið.
Lyfjanotkun stúlkna
Það var ekki fyrr en 1978—79 að
fyrst kom í ljós að íþróttakonur
tækju vaxtarræktarlyf í stórum stíl.
Þá voru fimm methafar staðnir að
lyfjanotkun og varð mörgum mikið
áfall. Sá atburður kom óorði á
kvennaíþróttir og stuðlaði þess ut-
an að auknu lyfjastreymi inn á leik-
vanginn. Stúlkurnar sem komst
upp um voru:
Natilia Maracescu, Rúmeníu,
heimsmethafi í ensku míluhlaupi.
Ileana Silai, Rúmeníu, silfurbik-
arhafi í 800 m hlaupi á OL í Mexíco
1968.
Totka Petrova, heimsbikarhafi í
1500 m hlaupi í Montreal 1979.
Nadechto Tkachenko, Sovétríkj-
unum, fimmfaldur Evrópumeistari
1978.
Ilone Slupianek, A-Þýskalandi,
methafi í kúluvarpi 1977.
Nú er talið af sérfræðingum að
þessir keppendur hafi náðst vegna
vanþekkingar þjálfara þeirra á lyfj-
um, möguleikum þeirra og tak-
mörkunum. Það var álitið að óhætt
væri að taka Iyfin þar til 2—3 vik-
um fyrir keppni, en síðar komu til
sögunnar fullkomnari tæki til próf-
unar, sem leiða í ljós lyfjanotkun
þótt margir mánuðir séu liðnir frá
neyslu þeirra.
Engin áhrif
Þótt þessar uppljóstranir kæmu
eins og reiðarslag og flestir lýstu
skömm sinni á athæfinu, a.m.k. í
orði kveðnu, þá eru fæstir þeirrar
skoðunar að það hafi haft nokkur
fyrirbyggjandi áhrif. Lyfin eru
sennilega notuð og tekin jafnt og
þétt í nægilega litlum skömmtum til
að þau mælist ekki við prófanir.
Svo lengi sem eitilhörð samkeppni
og há verðlaun ráða meiru en sann-
ur íþróttaandi á íþróttakappleikj-
um verður sennilega reynt að fara
kringum settar reglur með öllum
ráðum og þá hefur þriðja kynið
sennilega unnið sér fastan sess.
Molar
íslenskar tölvur vinsælar
íslensku Atlantis tölvurnar eru nú
sem óðast að vinna sér viðurkenn-
ingu á markaðnum, ef marka má
fréttabréf íslenskra iðnrekenda,
A döfinni. Þar segir m.a. svo:
Vinnuveitendasamband ís-
lands hefur fest kaup á átta einka-
tölvum frá Atlantis hf. og verða
þær afgreiddar í þessum mánuði.
Tölvurnar verða notaðar m.a. sem
útstöðvar fyrir meðal stóra
Hewlett Packard móðurtölvu
VSÍ.
„Við áttum eina Atlantistölvu
fyrir,“ sagði Þórarinn V. Þórarins-
son, framkvæmdastjóri VSÍ.
„Hún hefur reynst okkur mjög
vel. Við skoðuðum þessi mál
vandlega áður en að við komumst
á niðurstöðu um að kaupa Atlant-
is-tölvur. Við erum sannfærðir
um að þetta er besti valkosturinn.
Auðvitað spillti það ekki fyrir að
tölvurnar eru íslensk iðnfram-
leiðsla.“
„Nú erum við viðurkenndir á
íslenskum markaðiý sagði Leifur
Steinn Elísson, framkvæmda-
stjóri Atlantis hf., þegar hann var
spurður um þessi viðskipti við
VSÍ. „í nafni okkar, Atlantis,
höfum við punktinn yfir i-inu blá-
an og þetta er punkturinn yfir
i-inu. Við höfum þegar selt At-
lantis tölvur til Iðnaðarráðuneyt-
isins, Fél. ísl. iðnrekenda, Iðn-
tæknistofnunar og fjölmargra
annarra stofnana og fyrirtækja.
Ekki má gleyma 30 vélum sem
seldust í nýja Verzlunarskólann“
•
Stefnuleysi og
skipulagsleysi
Ásmundur Stefánsson, hélt ræðu
á þingi íslenskra iðnrekenda fyrir
skömmu og var ómyrkur í máli
um ástæður þess að íslendingar
hafi dregist aftur úr nágranna-
þjóðum á undanförnum árum.
Ásmundur sagði m.a.
Á síðari árum höfum við ís-
lendingar dregist efnahagslega
mjög aftur úr ýmsum nágranna-
þjóðum okkar. Skýringar eru
margar en má væntanlega með
sæmilegri sanngirni draga saman
í tvær, stefnuleysi og skipulags-
leysi. Ég hef reyndar tekið svo
stórt upp í mig að segja að hér hafi
engin stefna verið í atvinnumál-
um til margra ára og að segja megi
að síðasta stefnumótandi ákvörð-
un stjórnvalda í atvinnumálum sé
ákvörðunin um uppbyggingu tog-
araflotans og frystihúsanna fyrir
hálfum öðrum áratug. Handahóf
og sókn í verðbólgugróða hafa
stýrt atvinnuuppbyggingu síðari
ára. Rekstrinum má með hæfi-
legri ósvífni gefa sömu einkunn.
Ég tel það brýna nauðsyn að
við leggjumst á eitt við mörkun
heildstæðrar stefnu í atvinnumál-
um og tökum saman höndum um
samræmda framkvæmd þar sem
jafnt fjárfestingakerfið, mennta-
kerfið sem beinar stjórnvaldsað-
gerðir miðast við að þjóna stefn-
unni. Ég vil þó um leið taka fram
að ég hef ekki trú á því að framtíð
íslensks atvinnulífs verði tryggð
með aðgerðum á einhverju einu
afmörkuðu sviði. Atvinnustefnan
verður fremur skipuleg leit að arð-
bærum möguleikum á öllum svið-
um en eitt, einfalt fyrirframgefið
svar. í þeirri leit verða allir að
leggja sitt af mörkum. Nýsköpun
í atvinnulífi snýst ekki bara um
nýjar atvinnugreinar og ný fyrir-
tæki. Mestur hluti nýsköpunar fer
í öllum þjóðfélögum fram í starf-
andi fyrirtækjum sem stöðugt
endurnýja framleiðsluskipulagið,
umbreyta framleiðslunni, þróa
nýjar vörur og leita nýrra mark-
aða. Samhliða stefnumótun
stjórnvalda þarf hvert fyrirtæki
að setja sér skýr markmið og
fylgja þeim eftir.
I leit að nýjum möguleikum
fara hagsmunir launafólks og at-
vinnurekenda í veigamiklum at-
riðum saman. Samstarf ætti því
að geta tekist um sókn í atvinnu-
málum. Fram að þessu hafa sam-
tök atvinnurekenda um of einok-
að umræðuna um þessi mál. Þau
hafa t.d. í iðnaði komið upp öfl-
ugum stofnunum sem vinna að
gagnaöflun um atvinnumál og
eru mótandi umræðuvettvangur.
Verkalýðshreyfingin verður að
gera sig meira gildandi í þessu efni
en til þess skortir eins og er bæði
sérhæfða starfskrafta, aðgang að
stofnunum og aðstöðu okkar
fólks til þess að afla upplýsinga og
hafa áhrif í fyrirtækjunum.