Alþýðublaðið - 08.01.1987, Blaðsíða 1

alþýðu
blaðíð

Fimmtudagur 8. janúar 1987
4. tbl. 68. árg.
Brjótum múrinn
Fundaferð lokið
á Austurlandi
„Heimastjórn, landbúnaðarstefna og fiskveiðistefna í
brennideplisegir Guðmundur Einarsson.
„Þetta var líflegur fundur sem
stóð langt fram eftir kvöldi. Það
voru um 40—50 manns á fundin-
um,“ sagði Guðmundur Einarsson
alþingismaður í samtali við Al-
þýðublaðið í gær, en Guðmundur
og Jón Baldvin voru með fund i
Skrúð Fáskrúðsfirði í gærkvöldi í
fundatierferðinni „Brjótum múr-
inn“. í gærkvöldi átti síðan að Ijúka
fundaferðinni á Austurlandi með
fundum á Djúpavogi og á Höfn í
Hornafirði.
Guðmundur sagði að á fundum
þeirra félaga á Austurlandi hefði
skýrt komið fram hvaða mál væru í
brennidepli hjá Austfirðingum.
„Það sem fólki er e.t.v. efst í huga
eru byggðamáiin, og þá heima-
stjórn og landbúnaðarstefnan þar
sem menn una því ekki lengur að
láta landbúnaðarkontórana í
Reykjavík drepa niður landbúnað-
inn í landinu. Það eru einnig æ fleiri
að átta sig á því að kvótakerfið á
ekki að vera nein frambúðarlausn.
Menn spyrja sig hvað etgi að taka
við af kvótakerfinuí1 sagði Guð-
mundur.
Hann sagði aö á stöðunum í
kringum Reyðarfjörð spyrðu menn
auðvitað mest um kísilmálmverk-
smiðju. „Það er náttúrlega ekki að
ástæðulausu því þar stóð einu sinni
maður á fundi sem fýsti því yfir að
innan mánaðar frá því hann tæki
við embætti yrðu hafnar fram-
kvæmdir. Sá náungi varð síðan iðn-
aðarráðherra og menn bíða enn
Þessi mynd Arna Bjarna segir meira en mörg orð. Verkfall og flotinn í höfn.
Kvótinn í þágu SÍS?
Frystihús Sambandsins hafa verulega aukið hlutdeild sína í heildarfrystingunni á síð-
ustu árum. — „Það er ekki nokkur vafi á því að kvótinn er S.H. mjög í óhag,“ sagði
Guðmundur H. Garðarsson í samtali við Alþýðublaðið.
þessara framkvæmda|‘ sagði Guð-
rtiuadur, „menn vilja vita af hverju
ekkert gerðist og hvað er á seyði"
Guðmundur sagði að það væri ljóst
að þessi bið væri gersamlega óvið-
unandi fyrir þetta byggðarlag. Það
sækti deyfð og drungi að byggðar-
lögum sem þannig væri komið fyr-
ir, aiveg eins og gerðist á Akureyri á
sínum tíma þegar Akureyringar
voru iátnir bíða eftir álverksmiðj-
unni.
Frá árinu 1980 hafa frystihús
Sambandsins aukið hlutdeild sína
jafnt og þétt í heildarfrystingunni.
Árið 1980 var hlutur SÍS 25,5% og
S.H. 74,5%, en miðað við heildar-
frystinguna á síðasta ári var hlut-
deild SÍS 37,8% og S.H. 62,2%.
Auldn hiutdeiid Sambandsins kem-
ur skýrast fram í frystingu þorsks.
Þar hefur SÍS aukið sinn hlut úr
26% árið 1980 í 44% i ár.
Alþýðublaðið hafði í gær sam-
band við Guðmund H. Garðarsson
hjá S.H. og spurði hvaða skýringar
helstar menn gæfu á þessari þróun.
Guðmundur sagði að sér virtist í
fyrsta lagi um að ræða stökkbreyt-
ingu á árinu 1982—84. Hann sagði
Okurmálið:
Hægt að ógilda
Talið er að nýr dómur Hæstarétt-
ar í svokölluðu okurmáli muni hafa
nokkur áhrif í framtíðinni. Má ætla
að Hæstiréttur geri strangari kröf-
ur um meðhöndlun refsiheimilda.
Sem kunnugt er taldi dómurinn að
ekki væri hægt að nýta refsiheim-
iidir okurlaga frá 1960 í okurmál-
inu vegna þess að Seðlabankinn
auglýsti ekki í Lögbirting „hæstu
leyfilegu vexti“ á miðju ári 1984 í
kjölfar ákvörðunar stjórnvalda um
aukið „vaxtafrelsi". Lögfræðingar
sem Alþýðublaðið hafði samband
við i gæf töldu hins vegar að Hæsti-
réttur mundi fallast á að dæma
samninga ógilda sem fólu í sér
hærri vaxtatöku en í bankakerfinu.
Á þetta ákvæði reyndi ekki í umtöl-
uðum Hæstaréttardómi, heldur
eingöngu á refsiheimildir okurlag-
anna.
Dómstólarnir hafa á undanförn-
um árum tekið nokkuð harða
stefnu varðandi framsal skattlagn-
ingarvaldsins. Alþingi hefur sam-
þykkt í nokkrum tilfellum að fram-
selja þetta vald til framkvæmda-
valdsins, yfirleitt til ráðherra en í
nokkrum tilfellum til óæðri stjórn-
valda. Dómstólarnir hafa sem nýleg
dæmi sýna ekki í öllu fallist á þenn-
an skilning Alþingis, svo sem mála-
ferli út af kjarnfóðurgjaldi og kíló-
metragjaldi leiddu í ljós.
Lögfræðingar þeir sem Alþýðu-
blaðið talaði við í gær sögðu að árið
1984 hefðu menn átt að huga að
Framhald á bls. 2i
að aukning togaraflotans frá árinu
’79 til ’83—84 hafi fyrst og fremst
orðið til Sambandsins. Guðmundur
sagði að þetta gæti átt sínar eðlilegu
skýringar í þvi að uppbygging hefði
fyrr átt sér stað hjá S.H. — A þess-
um árum hafi uppbygging frysti-
húsa Sambandsins veríð mikil, en
þeir staðið frammi fyrir því, að það
vantaði fisk. Því hafi verjð farið út
í að fjölga togurum. „Það var hluti
af byggðastefnu á þessu tímabili"
sagði Guðmundur.
„En, þetta er ekki nægileg skýr-
ing. Það er ekki nokkur vafi á því
að kvótinn hefur verið S.H. mjög í
óhag, — vegna áhrifa kvótans á
Suðvestursvæðinu, sérstaklega
varðandi þorskinn. Það þekkja allir
þann samdrátt sem orðið hefur í
rekstri frystihúsa á þessu svæðiþ
sagði Guðmundur. Hann sagði að í
kjölfar fiskveiðistefnunnar hefði
strax ’84 átt sér stað mikil aukning
í ferskfiskútflutningi og sú mikla
aukning fyrst og fremst frá þessu
svæði. Það er ekki fyrr en siðar sem
ferskfiskútflutningur byrjar frá
Vestfjörðum og víðar. Einnig er
óverulegur ferskfiskútflutningur
frá Austfjörðum þar sem Sam-
bandið rekur öflug frystihús.
Guðmundur sagði ekki nokkurn
vafa á því að Sambandið væribetur
í stakk búið að stýra afla sem kemur
úr skipunum, „Sölumiðstöðín er
aðeins þjónustufyrirtæki við sin
frystihús og ræður afskaplega litlú
umfram það, að reyna að ná góðu
verði fyrir framleiðsluna. Við Fáð-
stöfum engum afla úr skipunumj’
sagði Guðmundur. Hann sagði að
stjórnunin af hálfu Sjávarafurðar-
deildarinnar út í frystihúsin væri
mun sterkari en hjá Sölumiðstöð-
inni.
Brjótum múrinn:
Fundir á Norðurlandi
Funda herferð Alþýöuflokksins,
Brjótum múrinn, sem hófst á Aust-
urlandi um síóustu helgi verður
fram haldið á Norðurlandi um
helgina. Kjartan Jóhannsson og
Jóhanna Sigurðardóttir alþingis-
menn verða með fyrsta fundinn í
Tjarnarborg Ólafsfirði kl. 13 á
laugardag.
Á laugardeginum verður einnig
fundur á Dalvík í Kiwanishúsinu og
hefst hann klukkan 17. Á sunnu-
daginn 11. janúar hefst fundur
klukkan 13 í Félagsheimilinu Húsa-
vík sama dag hefst fundur klukkan
17 í Alþýðuhúsi Akureyrar við
Skipagötu.
Skattpíningarstefnan
Morgunblaðið hefur komist að
þeirri merkilegu niðurstöðu að
skattpíningarstefna rikisstjórnar-
innar kunni að hafa leitt til fylgis-
hruns Sjálfstæðisflokksins.
Morgunblaðið boðar á sama tíma
aö skattheimtan verði kosninga-
mál.
í Alþýðublaðinu í gær er vakin
athygli á því hve margir sjálfstæð-
ismenn með Moggann að vopni
gera nú ítrekaðar tilraunir til að
spyrða stjórnarandstöðuna sam-
an og koma því inn hjá almenn-
ingi að leynt og ljóst sé að því
stefnt að mynda vinstri stjórn eft-
ir kosningar. í leiðara Morgun-
blaðsins á sunnudag svo og
Reykjavíkurbréfi eru færð vís-
indaleg rök, á Morgunblaðsvísu,
fyrir því að stjórnarandstaðan
með Alþýðuflokkinn í broddi
fvlkingar hafi gert stóreignaskatt
aðsínu stóra máli fyrir kosningar.
Það fer hrollur um Mogga, sem
bendir á að stóreignaskattur muni
bitna á öllum sem einhverjar eign-
ir eiga litlar sem miklar. Það er því
ekki um annað að ræða en halda
fast í hönd Framsóknarmaddöm-
unnar.
í hinu sama Morgunblaði er at-
hyglisverð grein í dálknum „þing-
bréf“. Þar ritar Stefán Friðbjarn-
arson þingfréttaritari ágætis grein
um ástæður fylgishruns Sjálf-
stæðisflokksins. Stefán veltir
auðvitað fyrir sér þeirri alkunnu
skýringu að tapið sýni megna
óánægju hins almenna flokks-
manns að afloknu prófkjöri í
Reykjavík. Stefán segir, að sú
skýring hafi og heyrst að milli-
tekjufólk sem verið hafi drjúgur
hluti kjósenda Sjálfstæðisflokks-
ins, telji sig hafa farið illa út úr
skattheimtu ríkisins 1986. Þrátt
fyrir 600 m.kr. lækkun tekju-
skatts 1985 hafi misvísun launa-
þróunar og skattreglna 1986 kom-
ið fram í aukinni greiðsluþyngd
millitekjufólks, ekki síst á síðari
helmingi næstliðins árs.
í lok greinar sinnar segir þing-
fréttaritari Morgunblaðsins:
„Máske er það íhugunarefni,
hvort skattamál vegi þyngra í al-
mennu viðhorfi fólks en stjórn-
málamenn gera sér grein fyrir?
Það er a.m.k. ekki verra skoðun-
arefni á kosningaári en hvert ann-
aði;
í fjárhags- og viðskiptanefnd
Alþingis skilaði Kjartan Jóhanns-
son minnihlutaáliti vegna áforma
um skattlagningu. Stjórnarflokk-
arnir komust að þeirri niðurstöðu
að fólk með meðaltekjur beri að
greiða 40 til 50% af jaðartekjum
sínum í tekjutengda skatta. Kjart-
an bendir á að þegar verið er að
ákveða álagningu tekjuskatts á
vegum ríkisins sé nauðsynlegt að
hafa í huga aðra skatta á vegum
hins opinbera, ríkis og sveitarfé-
Iaga, sem lagðir eru á gjaldendur
á grundvelli tekna. Kjartan segir
heildarmyndina skipta máli og því
verði auk tekjuskattsins til ríkis-
ins að líta á sjúkratryggingagjald,
sóknargjald og útsvar. Jafnframt
sé nauðsynlegt að skoða heildar-
álagninguna sem hlutfall af
greiddum launum. í því felst að
líta á álagningarstofn sem hlutfall
af útborguðum launum og jaðar-
prósentur skatts miðað við þau
laun sem framteljendur fá í hend-
ur.
Kjartan lagði til að jaðarpró-
sentur yrðu lækkaðar um 4%, en
því miður varð skattpíningarstef-
na ríkisstjórnarinnar ofan á svo
sem við mátti búast. Kjartan hef-
ur lýst skattlagninguna í fram-
kvæmd með eftirfarandi
dæmum:
í tekjutengda skatta fara þann-
ig 40,20 kr. af hverjum 100 kr.,
sem menn vinna sér inn umfram
42.200 krónur á mánuði, en 49,50
kr. af hverjum 100 kr. sem menn
fá í útgreidd laun umfram 73.300
krónur. Samkvæmt upplýsingum
um útgreidd laun, t.d. opinberra
starfsmanna, má af þessu ráða að
venjulegt fullfriskt vinnandi fólk
lendi að stórum hluta í þessum
efstu skattþrepum og greiði því 40
til 50% af jaðartekjum sinum í
tekjutengda skatta.
Það er ekki af ástæðulausu sem
Morgunblaðið gerir skattamál að
umræðuefni.