Alþýðublaðið - 27.02.1987, Blaðsíða 1

alþýðu
Húsnæðislána-

Föstudagur 27. febrúar 1987
Lárus Jónsson, Útvegsbanka:
40. tbi. 68. árg. Leyniskýrslan komin fram. Upplýsingar Jó-
hönnu Sigurðardóttur staðfestar og gott betur.
„Meim sættast
þessa lausn“
a
„Það hefur ekki verið rætt neitt
nákvæmlega um nýja hluthafa í
Útvegsbankanum þegar til þess
kemur, en mér heyrist að menn séu
yfirleitt jákvæðir gagnvart þeim
hugmyndum að gera bankann að
hlutafélagsbanka. Það er reyndar
þvert ofan í það sem maður heyrir í
þeim aðilum sem komið hafa fram
í sjónvarpi og tjáð sig um málið,”
sagði Lárus Jónsson, bankastjóri í
Útvegsbankanum, í samtali við
Alþýðublaðið í gær.
„Ég get ekki sagt til um það hvort
einhverjir ákveðnir aðilar hafa sýnt
sérstakan áhuga, en það er eins og
allir séu tilbúnir að sætta sig við
þessa lausn.
Það reynir hins vegar ekkert á
það hverjir vilja gerast hluthafar
fyrr en iögin um bankann í þessu
formi eru frá gengin. Samkvæmt
lögum þá á matsnefnd að setjast að
störfum og þá verður sjálfsagt það
mat haft til hliðsjónar þegar menn
gera upp hug sinn með það hvað
menn vilja gefa fyrir þessi bréf og
fleira. Þetta tekur sinn tima og í dag
er þetta eins og að spá í kristalls-
kúlu, hvernig dæmið endanlega
gengur upp|’ sagði Lárus Jónsson.
„Skýrslan sýnir að minar áætlan-
ir liafa verið mjög varlega reiknað-
ar og ekkert ofsagt um fjármagns-
vöntun í sjóðinn. Þessar upplýsing-
ar staðfesta í raun frekar að ástand-
ið sé enn verra en ég hef Italdið
fram,“ sagði Jóhanna Sigurðar-
dóttir alþingismaður, í samtali við
Alþýðublaðið í gær. Helgarpóstur-
inn birti i gær trúnaðarskýrslu sein
tveir starfsmenn Húsnæðisstofn-
unar ríkisins sömdu fyrir Alexand-
er Stefánsson vegna þeirrar hörðu
gagnrýni sem komið hefur fram á
nýja lánakerfið og efasemda um að
kerfið standi í framtíðinni. Ráð-
herra hefur ítrekað neitað að hafa
slíka skýrslu undir höndum. í HP
segir að ráðherra hafi borist skýrsl-
an fyrir um þremur mánuðum sið-
an.
Félagsmálaráðherra hefur sí og
æ gert Jitið úr fullyrðingunt Jó-
hönnu Sigurðardóttur og fleiri unr
fjárvöntun í lánakerfið. Jóhanna
hefur m.a. bent á að allt að 1,7 mill-
jarða vanti á þessu ári svo staðið
verði við umsóknir. Höfundar
skýrslunnar telja að Húsnæðis-
stofnun vanti um 2 milljarða á ár-
inu ’87 til að geta afgreitt þá um-
sækjendur sem sóttu unt á haust-
dögunr 1986. Fullyrðingar um að
biðtími verði allt að þrjú ár, eins og
Jóhanna og fleiri hafa haldið fram,
eru einnig staðfestar í skýrslunni.
Unt framtíð kerfisins konta líka
fram dapurlegar staðreyndir. Kem-
ur fram að í janúar í ár bárust 560
umsóknir vegna nýbygginga og
eldri íbúða, eða utn 130 umsóknum
fleiri en í desenrber 1986. Ef gert
væri ráð fyrir um 500 umsóknum
að meðaltali á mánuði, yrðu þær
6000samtalsáárinu 1987. Áætlanir
sem lágu til grundvallar lagasetn-
ingunni gerðu ráð fyrir 3.800 um-
sóknum. í HPsegirað þettaþýði að
það vanti um 8160 milljónir svo
hægt verði að standa við lánsloforð.
Því til viðbótar komi enn þær tvö
þúsund milljónir, sem á vantaði til
þess að geta uppgyllt lánsloforð frá
haustdögum ’86. Því vanti tæpa 10
milljarða á verðlagi janúar 1987.
Haraldur M. Sigurðsson, kosningastjóri Stefáns V:
„Tíminn hressir
upp á kærleikann“
„Þessi forsíðufrétt i Tímanum i
morgun er bara kjaftæöi sem þeir
Jóhanna Sigurðardóttir og aðrir þingmenn Alþýðuflokks:
Tillaga um nýja stefnu í heilbrigðismálum
Jóhanna Siguróardóttir, hefur,
ásamt öllum öðrum þingmönnum
Alþýðuflokksins, lagt fram á Al-
þingi tillögu til þingsályktunar um
nýja stefnumörkun í heilbrigðis-
málum. Tillagan er svo hljóðandi:
1. stórauknum forvörnum,
heilsuvernd og sjúkdómaleit
þar sem meginmarkmiðið
verði víðtækt forvarnarstarf til
að stemma stigu við sjúkdóm-
um og slysum, svo og fræðslu-
starf um ábyrgð einstaklinga á
eigin heilsu.
11. aukinni áherslu á að nýta nýj-
ustu tækni og framfarir í vís-
indum til að efla sérhæfðar
lækningar,
III. víðtækunt heilbrigðisþjón-
ustu-rannsóknum til að bæta
skipulag og rekstur heilsu-
gæslu og sjúkrahúsþjónustu.
Ný stefnumörkun i heilbrigðis-
og heilsuverndarmálum í samræmi
við ofangreind markmið nái til eft-
irfarandi þátta:
1. Lög verði sett um stefnu í heilsu-
verndarmálum með forvarnar-
starf að meginmarkmiði.
2. Rannsakað verði og skilgreint
hvar grunnorsakir sjúkdóma
liggja, svo og orsakasamhengi
milli sjúkdóma og þeirra þjóðfé-
lagshátta, efnahagslegra og fé-
lagslegra, sem áhrif hafa á vel-
ferð og afkomu fólks.
3. Heilbrigðisþjónusta og félagsleg
þjónusta utan stofnana verði
aukin, m.a. nteð öflugri heimil-
isþjónustu og bættri heima-
hjúkrun fyrir aldraða og ör-
yrkja.
4. Skólakerfið verði sérstaklega
nýtt til kennslu í heilsuverndar-
Framhald á bls. 2
Tímamcnn eru að reyna að smjatta
á. Þeir hjá Tímanum hafa hvorki
spurt okkur uin eitt né neitt alveg
frá þvi að sérframboðshugmyndin
kom upp, en núna rjúka þeir upp
þegar okkur verða á smá mistök,“
sagði Haraldur M. Sigurösson,
kosningastjóri Stefáns Valgeirsson-
ar í Norðurlandi eystra í samtali við
Alþýðublaðið í gær.
„Þau mistök urðu að það fóru á
einum og sama miðanum sex nöfn
upp í prentverkið. Öll nöfnin lentu
fyrir bragðið undir einu og sama
bréfinu, sem áttu að skiptast undir
tvö bréf. Þar er Stefán Valgeirsson
nefndur þar sem hans nafn á ekki
að standa. Það er reyndar augljóst
öllum sem lesa bréfið að nafn
Stefáns getur ekki átt að standa
þarna, en þeir hjá Tímanum eru
fyrir bragðið allt í einu farnir að
Framhald á bls. 2
Astandiö í húsnæðismálum á Islandi:
Nýju húsnœðislögin:
Stefán hafði
rétt fyrir
I Morgunblaðinu 24. februar
s.l. segir Stefán Ingólfsson m.a.
um hin umdeildu nýju húsnæðis-
lög:
„Þegar hin nýju húsnæðislög
voru til umræðu í fyrravor lágu
fyrir hugmyndir um fjáröflun og
fjárþörf. Nú hefur þegar komið í
Ijós að þessar áætlanir voru ekki
raunhæfar. Það sem skipti sköp-.
um hvað þær varðar er að eftir-
spurn eftir lánum var vanmetin og
að menn ofmátu einnig þá aukn-
ingu á lánsfé sem kæmi inn á fast-
eignamarkaðinn með tilkomu
laganna.
Til þess að meta hina raunveru-
Iegu þörf húsnæðislánakerfisins
fyrir lánsfé mátti nota upplýsing-
ar sem þá voru í vörslu félags-
málaráðuneytisins og hjá Fast-
eignamati ríkisins. Ef áætlanir
hefðu verið byggðar á þessari
vitneskju væru þær mun áreiðan-
legri en raun ber vitni. Upplýsing-
arnar komu hins vegar ekki fram
við afgreiðslu laganna. Ekki var
heldur leitað eftir vitneskju frá
Fasteignamati ríkisins um þessi
atriði.
Höfundur þessarar greinar hef-
ur opinberlega bent á að það hafi
haft mjög slæmar afleiðingar að
áðurnefndar upplýsingar komu
ekki frarn. Ráðherra húsnæðis-
mála hefur gefið afar sterklega í
skyn að þessar upplýsingar hafi
ekki verið fyrir hendi. í útvarps-
þætti sagði hann nýlega orðrétt að
það væri „rakalaust kjaftæði” að
slíkar upplýsingar hafi verið til.
Hér á eftir eru taldar upp þrjár
skýrslur sem undirritaður (Stefán
lngólfsson) átti þátt í að vinna
fyrir félagsmálaráðuneytið. Upp-
lýsingar úr þeim hefði gert mönn-
urn kleift að sjá fyrir fjárvöntun
og mikla ásókn í lánl’ segir Stefán
í upphafi Moggagreinarinnar.
Stefán segir einnig:
Mat á eftirspurn
í janúar og febrúar 1985 gerði
Félagsvísindadeild Háskólans
könnum á kaupum notaðs hús-
næðis á höfuðborgarsvæðinu.
Könnunin var framkvæmd fyrir
nefnd sem starfaði á vegum fé-
lagsmálaráðuneytis og undirrit-
aður átti sæti í. Skýrsla deildar-
innar með niðurstöðum úr könn-
uninni birtist i ágúst 1985. Hún
ber heitið Könnun á húsnæðis-
sér
kjörum, „Kaup notaðs húsnæðis
á höfuðborgarsvæðinu 1984”. í ít-
arlegum tölfuviðauka sem henni
fylgdi kemur fram að liðlega 34%
af fasteignakaupendum séu að
kaupa sína fyrstu íbúð.
Nákvæmlega sömu upplýsing-
ar er að finna í annarri skýrslu
sent unnin var fyrir ráðuneytið úr
þeim upplýsingum sem fengust úr
könnuninni. Hún nefnist
„Áfangaskýrsla 5”, Fjármagn á
fasteignamarkaði og kom út í
ágúst 1985 eins og hin. Þá má
einnig geta þess að sömu upplýs-
ingar er að finna i Markaðsfréttum
Fasteignamatsins í mars 1986.
Þetta hlutfall, 34%, skiptir
meginmáli þegar fjöldi umsækj-
enda um lán er áætlaður. Það sýn-
ir nefnilega að í meðalári kaupi
1.450 til 1.500 fjölskyidur hús-
næði í fyrsta sinn. það er 300 fjöl-
skyldum fleira en forsendur frum-
varpsins gerðu ráð fyrir. Þetta
eina atriði jafngildir því að fjár-
þörf kerfisins sé 500 milljón krón-
um hærri en talið var.
Fólk sem minnkar við sig
húsnæði
í mars 1985 var unnin skýrsla
fyrir félagsmálaráðuneytið. Hún
nefnist „Áfangaskýrsla 2”, Fast-
eignamarkaðurinn á höfuðborg-
arsvæðinu 1980—1984. Hún var
unnin af söntu aðilum og sömdu
„Áfangaskýrslu 5” sem áður er
nefnd. í kafla með helstu niður-
stöðum segir: „Kaupendur sem
komnir eru yfir fimmtugt kaupa
sér í auknum mæli litlar íbúðir.
Þeim kaupendum sem eru 51 árs
og eldri og keyptu litlar íbúðir
fjölgaði um rúmlega 60% frá
1980 til 1984”
A bls. 7 í skýrslunni kernur auk
þess fram að 20% allra kaupenda
voru á þessum aldri 1984. Það er
850 kaupendur á ári.
Nú er ljóst að þeir sem áttu
stórar skuldlitlar íbúðir og voru
að minnka við sig áttu ekki láns-
rétt i gamla kerfinu. þeir fengu
hann hins vegar með nýju lögun-
unt. Þær upplýsingar sem hér
voru nefndar gera mönnum auð-
veldlega kleift að meta hversu stór
hópur mundi þannig öðlast rétt til
lána.
Ætla má að ekki færri en 450
manns sem eru að minnka við sig
húsnæði og fái greitt reiðufé á
milli við kaupin öðlist lánsrétt.
Lán til þeirra má ætla um 500
milljón krónur á ári.
Þetta var ekki séð fyrir í upp-
haflegum reikniforsendum kerfis-
ins.
Mat á fjárþörf
í skýrslu Félagsvísindadeildar
er fjallað um þá einu könnun sem
gerð hefur verið síðari ár á fjár-
mögnun fasteignakaupa hér á
landi.
í skýrslunni Fjármagn á fast-
eignamarkaöi er í löngu máli
fjallað um það hversu gríðarlega
fjárfrekur fasteignamarkaðurinn
hér á landi sé. Bent er á að það
ntegi rekja til afar hárrar útborg-
unar og sagt að miðað við óbreytt
ástand sé markaðurinn það fjár-
frekur að lánsfjárþörf hans verði
ekki leyst með opinberu fé ein-
göngu.
í skýrslunni er einnig fjallað
um hvaða þýðingu lánsfé lífeyris-
sjóðanna hafi fyrir kaupendur
fasteigna. Um þetta er fjallað í
sérstökum kafla. Þar kemur fram
að lánsfé frá lífeyrissjóðunum
hafi fram að þeint tíma þegar nýja
kerfið tók gildi verið jafnhátt og
lán frá Húsnæðisstofnun. Þetta
er einnig sett fram í töflu í mars-
blaði Markaösfrétta Fasteigna-
matsins 1986. Úr þessari töflu má
áætla hver nettóaukning verði á
lánsfé því sem veitt er inn á fast-
eignamarkaðinn með nýja hús-
næðismálakerfinu. Þegartekiðer
tillit til þess að lán lifeyrissjóð-
anna beint til félaga munu nánast
falla niður og miðað við þær upp-
lýsingar sem fyrir lágu á þeim
tíma þegar frumvarp að lögunum
var til umræðu og áður eru nefnd-
ar virtist aukningin ekki mundu
verða meira en um 5% af heildar-
veltu markaðarins.
Og Stefán segir fleira í grein
sinni. Hann bendir meðal annars
á að mörg vandamálanna hafi
verið fyrirsjáanleg og það sem sé
að koma smám saman í ljós núna
sé í raun ekkert sem hefði þurft að
koma mönnum svo mjög á óvart.
Þegar á allt er litið verður ekki
annað séð en að Stefán hafi haft
rétt fyrir sér í flestum, ef ekki öll-
um þeim atriðum sem hann tekur
fyrir í Morgunblaðsgreininni frá
24. feb. s.l.